روز شنبه ۱۷ آذر وضعیت آلودگی هوا در چندین شهر بزرگ ایران، ازجمله تهران و کرج باز هم در شرایط «ناسالم برای همه گروه‌ها» قرار گرفت و یک مقام وزارت بهداشت هم هشدار داد که احتمال دارد تا ساعات آتی وضعیت آلودگی هوا در این شهرها به وضعیت «بسیار ناسالم» برسد.

از سوی دیگر، یکی از معاونان سازمان حفاظت از محیط زیست ایران در گفت‌وگو با زینب رحیمی، خبرنگار حوزه محیط زیست در ایران، خبر داد که برخلاف ادعای دولت مسعود پزشکیان و در سکوت خبری، مجددا استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌های اصفهان، البرز و اراک از سر گرفته شده است.

وبسایت جماران نوشت که اگرچه استانداری تهران در ساعات پایانی روز جمعه اعلام کرد که به‌دلیل تشدید آلودگی‌ها ساعت کاری کارمندان دولت در روز شنبه شناور خواهد بود، با این حال به‌دلیل «عدم ارسال پیامک مربوطه از سمت دولت به دستگاه مربوطه» کارمندان مجبور شدند در هوای سمی به محل کار بروند.

مازوت یا نفت کوره، تاثیر زیادی در افزایش آلایندگی هوا دارد و در همین راستا دولت جمهوری اسلامی ایران مدعی شده بود که از ۲۰ آبان امسال و برای کاهش میزان آلودگی هوای کلان‌شهرها، مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های سه استان البرز، اصفهان و اراک را متوقف می‌کند تا درنتیجه شهروندان ایرانی قطعی روزانه برق را تحمل کنند.

این درحالی است که به گفته مدیران سازمان حفاظت از محیط زیست و کارشناسان این حوزه، بخش عمده‌ای از آلودگی هوای کلان‌شرهای ایران، به‌دلیل وجود خودروها و موتورسیکلت‌هایی است که فراتر از حد مجاز و استاندارد هوا را آلوده می‌کنند و بی‌کیفیت بودن بنزین تولیدی در ایران هم به این بحران دامن می‌زند.

اکنون به‌گفته عباس شاهسوانی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم در وزارت بهداشت و درمان، هوای شهر تهران نیز مانند کرج در آستانه شرایط «بسیار ناسالم» قرار گرفته و شاخص کیفیت هوا در بیش از ۹۰ درصد ایستگاه‌های شهر تهران بالاتر از ۱۵۰ قرار دارد. وضعیت هوای بسیار ناسالم می‌تواند خطرات جدی جانی و سلامتی را برای تمامی افراد جامعه در همه سنین به همراه داشته باشد.

معاون وزیر بهداشت ایران به‌دلیل پیش‌بینی پایداری هوا تا روز دوشنبه و افزایش غلظت آلاینده‌ها، درخواست تشکیل کارگروه شرایط اضطراری را کرد و گفت که صبح روز شنبه ایستگاه‌های مناطق ۱۹ و ۲۰ وضعیت بسیار ناسالم را برای هوای تهران ثبت کردند.

درنتیجه مدارس ابتدایی استان‌های تهران و البرز در روزهای ۱۷ و ۱۸ آذرماه غیرحضوری شدند و مهدکودک‌ها، پیش‌دبستانی‌ها و مدارس استثنایی هم تعطیل شدند. همچنین تردد کامیون‌ها در پایتخت ۴۸ ساعت ممنوع شد.

این درحالی است که علاوه بر این دو استان، شهروندان استان‌های دیگر ایران مانند اراک، همدان، اصفهان و ساری، طی ۲۴ ساعت گذشته با انتشار تصاویر و ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی، از بی‌توجهی مسئولان محلی به تشدید آلودگی هوا در شهرهای خود خبر داده‌اند.

سوم آذرماه امسال رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران اعلام کرده بود که سالانه دست‌کم ۵۰ هزار شهروند ایرانی به‌دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و ۱۲ درصد از کل موارد مرگ‌ومیر در ایران با بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا مرتبط است.

در هفته‌های گذشته برخی از مقام‌های دولتی و نمایندگان مجلس اعتراف کردند که توقف مازوت‌سوزی به‌دلیل کاهش چشم‌گیر سوخت مایع نیروگاه‌ها بوده و ادعای تلاش برای حفظ سلامتی مردم واقعیت نداشته است. بررسی آمارهای وزارت نیرو هم نشان می‌دهد که نیروگاه‌های ایران با کمبود ۶۰ درصدی ظرفیت سوخت مایع مواجه‌اند.

از سوی دیگر، شینا انصاری، رئیس سازمان محیط زیست ایران، آب پاکی را روی دست شهروندان ریخت و اعلام کرد: «قرار نبود با توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه، آلودگی هوای تهران هم کاهش یابد.»

او افزود: «نقش ذرات معلق در هوای تهران به منابع متحرک برمی‌گردد که سهم ۵۸ درصدی دارند. از این رو باید تمرکز در تهران یا مشهد بر روی خروج خودروهای فرسوده، و نوسازی حمل‌ونقل باشد. متاسفانه در سال‌های گذشته نسبت اسقاط به تولید بسیار ناچیز بود و حتی اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده صفر بود، درحالی‌که دو تا سه برابر خودرو آلودگی دارند.»

پیش از این عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت روحانی، گفته بود مافیای خودروسازی در ایران «آن‌قدر توان مالی دارند که تصمیم‌گیران را می‌خرند».

محمد صادق حسنوند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا در دانشگاه علوم پزشکی تهران، نیز گفت: «همه متوجه تاثیر تحریم‌ها در زندگی خود شده‌ایم. بنابراین اینکه بگوییم تحریم اثرگذار نیست حرف درستی نیست. قطعا اثر دارد و اگر سرمایه‌گذاری درستی در بخش انرژی انجام می‌شد، نیروگاه‌های ما مستهلک نمی‌شدند و می‌توانستند راندمان بالاتری داشته باشند.»