در هفته‌های اخیر، بازداشت نظامیان دولت پیشین افغانستان، که پس از فروپاشی دولت جمهوری به ترکیه و ایران پناه برده بودند، افزایش یافته است. در تازه‌ترین مورد، اوایل این هفته، محمد زمان قبچاق، از فرماندهان پلیس در دولت پیشین افغانستان، در آنکارای ترکیه بازداشت شد و اکنون در خطر اخراج به افغانستان قرار دارد.
یکی از نزدیکان قبچاق به ایندیپندنت فارسی گفت که جواز اقامت او اخیرا پایان یافته بود و او در تلاش برای تمدید آن بود که پلیس ترکیه او را بازداشت و به یکی از بازداشتگاه‌های موقت منتقل کرد. این منبع افزود که محمد زمان قبچاق در دولت پیشین افغانستان در سمت‌های مختلف ازجمله فرماندهی پلیس شهرستان زارع در بلخ و فرماندهی پلیس حفاظت از چندین پروژه توسعه‌ای ازجمله سد کمال‌خان خدمت کرده است. با اخراج به افغانستان، او با خطر بازداشت و آزار و اذیت طالبان روبه‌رو خواهد بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
طالبان پس از بازگشت به قدرت در اوت ۲۰۲۱ با صدور عفو عمومی اعلام کرد که از کارکنان دولت پیشین ازجمله نظامیان و افرادی که با نیروهای خارجی کار کرده‌اند انتقام نمی‌گیرد، اما گزارش‌های مستند نهادهای حقوق بشری نشان می‌دهند که صدها کارمند دولت پیشین، به‌ویژه نظامیان، هدف تعقیب، آزار، بازداشت و حتی اعدام قرار گرفته‌اند.
محمد زمان قبچاق، که اکنون در بازداشت پلیس ترکیه است، از نزدیکان مارشال (سپهبد) عبدالرشید دوستم معاون نخست دولت پیشین و رهبر حزب جنبش ملی افغانستان است. در سه سال و نیم گذشته، شماری از اعضا و متحدان این حزب نیز هدف انتقام‌جویی طالبان قرار گرفته‌اند.
مارشال عبدالرشید دوستم و محمد زمان قبچاق-ایندیپندنت فارسی
در همین حال، منابع مطلع در میان مهاجران افغان در ایران نیز از افزایش بازداشت و اخراج نظامیان پیشین خبر داده‌اند. یکی از افسران امنیتی دولت پیشین افغانستان مقیم تهران گفت که بیشتر نظامیان افغان که به ایران پناه آورده‌اند فاقد مدارک قانونی اقامت‌اند و برای گذران زندگی در مزارع، کارخانه‌ها و ساختمان‌ها کارگری می‌کنند.
پیش‌تر، گزارش‌های متعددی از بازداشت، زندانی شدن و قتل نظامیان پیشین افغان پس از اخراج از ایران منتشر شده است. در میان این افراد، نظامیانی با اصالت پنجشیری، بیشتر به اتهام همکاری با جبهه مقاومت ملی بازداشت و زندانی شده‌اند. در آخرین مورد، در ۱۲ آذرماه، عبدالغفار، افسر اداره امنیت ملی دولت پیشین افغانستان و از باشندگان (ساکنان) روستای عبدالله‌خیل شهرستان دره در پنجشیر، پس از اخراج از ایران به دست طالبان بازداشت و زندانی شد. پیش از او، نظامی دیگری به نام ضیاءالله، که از باشندگان پنجشیر بود، پس از اخراج از ایران در استان نیمروز به دست طالبان بازداشت شد.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت، نقض حقوق بشر در افغانستان ابعاد گسترده‌ای یافته است. گزارش‌های متعدد حاکی از افزایش خشونت علیه زنان، ممنوعیت آموزش دختران، سرکوب آزادی بیان و رسانه‌ها و بازداشت خودسرانه شهروندان است. سازمان ملل متحد در گزارش‌های خود تاکید کرده است که طالبان در سراسر کشور، به‌ویژه در مناطق مخالف‌نشین، اقدام به کشتار، شکنجه و سرکوب نظام‌مند کرده‌اند. نهادهای حقوق بشری می‌گویند که در سه سال اخیر افغانستان به یکی از هولناک‌ترین نقاط جهان از نظر نقض حقوق بشر تبدیل شده است.
