نمایندگان ۱۷ کشور خاورمیانه و دولت‌های غربی روز یکشنبه دوازدهم ژانویه (۲۳ دی) در ریاض با هم دیدار کردند تا در مورد تحولات سوریه پس از سقوط بشار اسد و چگونگی سرعت بخشیدن به انتقال دولت جدید در این کشور همراه با حمایت از حقوق تمام ادیان و گروه‌های قومی، گفت‌وگو کنند.

به گزارش گاردین، در نشست روز یکشنبه نمایندگانی از کشورهای سوریه، ترکیه، قطر، امارات متحده عربی، عراق، لبنان، اردن و مصر حاضر بودند. در عین حال نمایندگان بریتانیا، آلمان، ایتالیا، آمریکا، اسپانیا و برخی چهره‌های دیگر از جمله کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز برای این نشست به ریاض رفتند.

از جمهوری اسلامی ایران برای حضور در این نشست دعوت به عمل نیامد و روسیه نیز غایب دیگر این نشست بود. تهران و دمشق در حالی از نقش‌آفرینی در سوریه تحت حکومت مخالفان بشار اسد کنار گذاشته می‌شوند که پیش از این، از قدرت‌های خارجی مسلط در این کشور به شمار می‌رفتند.

روز یکشنبه هم‌زمان با غیبت قابل‌توجه نمایندگان تهران در نشست ریاض، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، محمدرضا رئوف شیبانی را به‌عنوان نماینده ویژه خود در امور سوریه منصوب کرد و در پیامی، بدون اشاره به کنار گذاشته شدن جمهوری اسلامی از تحولات مربوط به سوریه پسا اسد، مدعی شد: «تصمیم‌گیری در مورد آینده سوریه مربوط به مردم سوریه است و جمهوری اسلامی ایران روابطش را با هر نظام حکومتی که برآمده از خواست و اراده جمعی مردم باشد، تنظیم خواهد کرد.»

نشست ریاض در حالی برگزار شد که حاکمان جدید سوریه از غرب می‌خواهند برای لغو تحریم‌های اقتصادی گام بردارند و با فراهم کردن شرایط بهتر، اجازه دهند پناهندگان بیشتری از اروپا و کشورهای اطراف به سوریه بازگردند.

قدرت‌های غربی، از جمله ایالات متحده و اتحادیه اروپا، به دلیل سرکوب تظاهرات ضددولتی در سال ۲۰۱۱ تحریم‌هایی علیه دولت اسد اعمال کرده‌اند. بیش از ۱۳ سال درگیری به کشته شدن بیش از نیم میلیون سوری، تخریب زیرساخت‌ها و فقر گسترده مردم سوریه منجر شد و میلیون‌ها نفر آواره شدند و به کشورهای دیگر گریختند.

ایالات متحده هفته گذشته برخی محدودیت‌ها در مورد کمک‌های بشردوستانه اضطراری و ارسال برخی منابع انرژی را تسهیل کرد؛ آنچه به قطر اجازه داد تا روز یکشنبه از طریق یک تانکر دریایی گاز به سوریه ارسال کند. با این حال  فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، در پایان نشست روز یکشنبه، خواهان رفع تحریم‌های بیشتر با هدف کمک به بازسازی سوریه شد.

این مقام سعودی تاکید کرد: «ما در این نشست بین‌المللی بر اهمیت لغو تحریم‌های سوریه تاکید کردیم، زیرا معتقدیم تحریم‌ها مانع توسعه و بازسازی این کشور می‌شود.»

وزیر خارجه عربستان سعودی بر حفظ استقلال و تمامیت ارضی سوریه نیز تاکید کرد و گفت: «آینده سوریه باید با مشارکت مردم این کشور رقم بخورد و سوریه نباید به محل فعالیت گروه‌های تروریست تبدیل شود.»

کایا کالاس، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، نیز پیش‌تر گفته بود که اگر حاکمان جدید سوریه برای تشکیل دولتی فراگیر که از اقلیت‌ها محافظت کند، اقدام‌های لازم را انجام دهد، این اتحادیه ۲۷ کشوری لغو تحریم‌ها را آغاز خواهد کرد.

در نشست ریاض، تصمیم آمریکا برای کاهش محدودیت‌های ارسال کمک‌های بشردوستانه به مدت شش ماه بررسی شد و اروپا نیز احتمالا در پایان ماه جاری اقدام مشابهی انجام خواهد داد.

نشست ریاض به ریاست شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، و اسعد الشیبانی، وزیر خارجه سوریه، برگزار شد. میزبانی عربستان سعودی از این رویداد مهم تلقی می‌شود، زیرا نشان می‌دهد ریاض تصمیم دارد در کنار ترکیه و قطر، نقشی پیشرو در بازسازی سوریه ایفا کند.

به گفته مقام‌های سعودی، دیدارهای روز یکشنبه بیانگر ادامه مذاکرات درباره سوریه پس از اسد است که ماه گذشته در اردن برگزار شد. پس از آن گفت‌وگوها، دیپلمات‌ها در بیانیه‌ای مشترک، خواستار انتقال قدرت به رهبری جدید سوریه شدند تا در یک فرایند شفاف، دولتی فراگیر و غیرفرقه‌ای تاسیس شود.

در نشست روز یکشنبه، آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، اعلام کرد که کشورش ۵۰ میلیون یورو کمک بشردوستانه به سوریه خواهد فرستاد.

کشورهای عرب که وزرایشان قبل از پیوستن وزرای خارجه غربی، جداگانه در ریاض دیدار کردند، پیش‌تر کمک‌هایی را به سوریه ارسال کرده‌اند، اما این کمک‌ها موقتی بودند و در ازای آن‌ها درخواستی از دولت جدید سوریه مطرح نشده است. عربستان سعودی ماه جاری، از طریق زمین و هوا کمک‌هایی شامل غذا، سرپناه و تجهیزات پزشکی به سوریه ارسال کرده است.