پاکستان جمعه، ۲۸ دی (۱۷ ژانویه)، اعلام کرد که نخستین ماهواره بومی را به فضا پرتاب کرده است. این ماهواره که سازمان تحقیقات فضایی و جو فوقانی پاکستان (SUPARCO) آن را طراحی و ساخته است، از مرکز پرتاب ماهواره جیوچوان چین به مدار زمین ارسال شد.
ماهواره الکترو-اپتیکال (EO-1)، که به فناوری‌های پیشرفته نظارتی مجهز است، قابلیت پایش تغییرات محیط زیستی، بلایای طبیعی و ارائه داده‌های دقیق در حوزه کشاورزی و آب‌وهوا را دارد.
شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، پرتاب موفقیت‌آمیز اولین ماهواره بومی الکترو-اپتیکال این کشور را «لحظه‌ای پرافتخار» برای ملت پاکستان توصیف کرد.
او در پیامی که در شبکه اجتماعی اکس منتشر کرد، گفت: «از پیش‌بینی بازده محصولات کشاورزی گرفته تا ردیابی رشد شهری، ئی‌او-۱ گامی بلند در مسیر پیشرفت ماست.»
نخست‌وزیر پاکستان ضمن تقدیر از دانشمندان و مهندسان این پروژه، تلاش و تعهد آنان را ستود و گفت: «این موفقیت، حاصل تلاش تیمی فوق‌العاده است.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
زین بخاری، یکی از کارشناسان ارشد سازمان تحقیقات فضایی پاکستان پرتاب این ماهواره را دستاوردی تاریخی توصیف کرد و گفت: « ئی‌او-۱ مجهز به دوربینی با وضوح بالا است که تصاویر دقیقی از زمین ارائه می‌دهد و کاربردهای گسترده‌ای در کشاورزی، مدیریت بلایا و توسعه شهری دارد. این ماهواره نشان‌دهنده توانایی پاکستان در دستیابی به خودکفایی در فناوری فضایی است.»
او افزود که این ماهواره پس از گذراندن آزمایش‌های سخت‌گیرانه عملیاتی شد و اکنون آماده ارائه خدمات در بخش‌های مختلف است.
او تصریح کرد که داده‌های این ماهواره می‌تواند به مدیریت بهتر بلایای طبیعی، مانند سیل و زلزله، و ارزیابی سریع خسارت کمک کند و همچنین در کشاورزی دقیق، نظارت بر محصولات و امنیت غذایی، نقش مهمی ایفا خواهد کرد.
ماهواره ئی‌او-۱ توانایی ارائه اطلاعات درباره مسائل محیط زیستی ازجمله سیل، رانش زمین، جنگل‌زدایی و فرسایش خاک را دارد. علاوه بر این، در برنامه‌ریزی شهری و مدیریت زیرساخت‌ها نیز موثر خواهد بود و به توسعه پایدار شهرها و مناطق کمک خواهد کرد.
این پروژه نخستین نمونه از ماهواره‌هایی است که مهندسان پاکستانی آن را به‌طور کامل طراحی کرده و ساخته‌اند و نمادی از توانمندی علمی و فنی این کشور به شمار می‌رود.
مقام‌های پاکستانی اعلام کردند که پرتاب ماهواره ئی‌او-۱، علاوه بر ارتقای جایگاه علمی پاکستان، فرصتی برای استفاده بهینه از منابع طبیعی و مدیریت بهتر بلایای طبیعی فراهم می‌کند و می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار این کشور باشد.
ابهام‌ها درمورد بومی بودن این پروژه
با این حال، ابهام‌هایی در مورد بومی بودن این ماهواره و میزان همکاری چین در تولید آن وجود دارد.
جزئیات فنی و مشخصات ماهواره ئی‌او-۱ تاکنون منتشر نشده است. سازمان تحقیقات فضایی و جو فوقانی پاکستان تنها اعلام کرده است که این ماهواره را مهندسان این کشور طراحی کرده و ساخته‌اند، اما اطلاعات دقیقی درباره مراحل تولید، فناوری‌های به‌کاررفته و فرایند ساخت آن منتشر نکرده‌اند.
نکته دیگری که بر این ابهامات افزوده، پرتاب این ماهواره از مرکز جیوچوان چین است. این موضوع تردیدها درباره دخالت چین در طراحی یا ساخت بخش‌هایی از ماهواره را تقویت می‌کند. کارشناسان فضایی معتقدند همکاری‌های فضایی میان دو کشور، احتمال نقش‌آفرینی چین در این پروژه را افزایش می‌دهد، اما سازمان تحقیقات فضایی پاکستان هنوز به این گمانه‌زنی‌ها واکنشی نشان نداده است.
این عدم شفافیت، پرسش‌هایی را درباره سطح خودکفایی پاکستان در تولید فناوری‌های فضایی به وجود آورده است. برخی تحلیلگران می‌گویند که چنین پروژه‌هایی بدون حمایت و فناوری‌های پیشرفته خارجی، به‌ویژه از سوی چین، دشوار است.
رقابت با هند؟
هرچند پرتاب اولین ماهواره الکترو-اپتیکال پاکستان به مدار زمین گامی در مسیر توسعه فناوری فضایی این کشور است، اما تحلیلگران معتقدند که این پروژه بیش از آنکه یک موفقیت علمی باشد پاسخی به رقابت فضایی با هند، رقیب دیرینه منطقه‌ای پاکستان، است.
هند طی دهه‌های اخیر به یکی از پیشروترین کشورهای جهان در حوزه فناوری فضایی تبدیل شده است. سازمان تحقیقات فضایی هند در تولید ماهواره‌های بومی و پرتاب آنها به مدار زمین موفقیت‌های چشمگیری داشته است. پرتاب موفقیت‌آمیز ماموریت چندماهواره‌ای چاندرایان (Chandrayaan) برای اکتشاف در مدار ماه و ماموریت مانگالیان (Mangalyaan) به مدار مریخ، هند را به یکی از بازیگران فناوری فضایی در جهان تبدیل کرده است.
پاکستان که از مدت‌ها پیش در رقابتی همه‌جانبه با هند است، در زمینه فناوری فضایی از رقیب خود عقب مانده است. در حالی که هند برنامه‌هایش را بر پایه توان داخلی توسعه داده و موفق به ارسال ماهواره‌های پیشرفته برای کاربردهای مختلف ازجمله دفاعی، علمی و تجاری شده است، پاکستان تا پیش از این پیش‌تر به همکاری‌های خارجی، به‌ویژه با چین، وابسته بوده است.
در حالی که هند ماهواره‌های پیشرفته‌اش را مستقلا می‌سازد و حتی به کشورهای دیگر خدمات پرتاب ارائه می‌دهد، پاکستان همچنان می‌کوشد تا جای پایش را در این صنعت تثبیت کند. تحلیلگران معتقدند که رقابت منطقه‌ای و تلاش برای هم‌سطح شدن با هند، یکی از محرک‌های اصلی توسعه برنامه‌های فضایی پاکستان است.
این رقابت فضایی میان دو کشور می‌تواند در آینده شدت بیشتری بگیرد، به‌ویژه اگر پاکستان به سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه ادامه دهد. با این حال، موفقیت پاکستان در این مسیر به میزان خودکفایی این کشور و توانایی‌اش در کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی بستگی خواهد داشت.
