در آستانه برگزاری مراسم تحلیف دونالد ترامپ و آغاز به کار مجدد او، پرسش‌های زیادی درباره تغییر سیاست خارجی آمریکا و به‌ویژه نحوه مواجهه واشینگتن با تهران مطرح می‌شود.
خبرگزاری العربیه انگلیسی با انتشار گزارشی این پرسش را مطرح کرد که آیا با آغاز به کار ترامپ احتمال حمله به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بیشتر می‌شود؟ آیا او برای مقابله جدی با برنامه هسته‌ای ایران به کمک اسرائيل می‌شتابد یا راهکارهای دیگری را در نظر دارد؟
این خبرگزاری به نقل از یک دیپلمات ارشد اروپایی، که نامش را فاش نکرد، نوشت: «ما معتقدیم که اسرائیل در ادامه تحولات چند ماه اخیر در خاورمیانه، تصمیم گرفته است به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران حمله کند.»
این دیپلمات نگفت که احتمال می‌رود این حمله قریب‌الوقوع باشد یا نه، اما تاکید کرد که چندین کشور اروپایی مذاکراتی را با تیم آینده ترامپ آغاز کرده‌اند تا ببینند آیا فرصتی برای دیپلماسی یا راه دیگری برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای وجود دارد یا نه.
بریتانیا، فرانسه و آلمان روز دوشنبه پس از برگزاری جلسات محرمانه در ماه نوامبر بدون هیچ گونه توضیحی، با مقام‌های جمهوری اسلامی درباره برنامه هسته‌ای ایران مذاکره کردند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این گفتگوها در حالی انجام می‌شود که در ماه دسامبر سه پایتخت اروپایی «نگرانی شدید» خود را درباره ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم ایران ابراز کردند و فرانسه نیز جداگانه تاکید کرد که غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی به «نقطه بدون بازگشت» نزدیک شده است.
در چنین شرایطی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیاست خارجی که ترامپ با آن روبرو خواهد شد، جمهوری اسلامی ایران و برنامه هسته‌ای آن است. العربیه به نقل از منابع نزدیک به تیم جدید دونالد ترامپ نوشت که کارزار فشار حداکثری او فورا از سر گرفته خواهد شد.
به نوشته این خبرگزاری، جیم ریش، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، گفت که ایالات متحده به کارزار فشار حداکثری دوران ترامپ بر جمهوری اسلامی ایران و همچنین حفظ امنیت ملی آمریکا بازخواهد گشت.
منتقدان دولت بایدن استدلال می‌کنند که جمهوری اسلامی با فروش غیرقانونی نفت توانسته اثر تحریم‌ها را کاهش دهد و به پول نقد دست پیدا کند؛ اتفاقی که به ارسال میلیون‌ها دلار تسلیحات، بودجه و آموزش نیروهای نیابتی ایران در منطقه منجر شد.
دولت بایدن می‌گوید تحریم‌های ایران را لغو نکرده و تحریم‌های بیشتری نیز وضع کرده است. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که تحریم‌ها به اندازه‌ای که مقرر شده بود اجرا نشده‌اند.
با پایان کار دولت بایدن، که بسیاری نام «سیاست مماشات» را بر آن نهادند، تحلیلگران و دیپلمات‌ها بر این باورند که دونالد ترامپ با سیاست‌های سختگیرانه‌اش علیه جمهوری اسلامی به کاخ سفید بازمی‌گردد. به گفته آنها، احتمال اقدام نظامی مستقیم آمریکا یا اسرائیل علیه تاسیسات هسته‌ای ایران اکنون بیش از هر زمان دیگری است و چشم‌انداز برای راه‌حل دیپلماتیک کم است.
از زمان پیروزی ترامپ در انتخابات، او از تایید یا رد اقدام نظامی علیه ایران خودداری کرده است. با این حال برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا در حال بررسی حملاتی برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای است و تیمش در حال آماده شدن برای بازگرداندن کارزار فشار حداکثری مانند دوره اول ریاست‌جمهوری او هستند.
به نوشته العربیه انگلیسی، برخی ناظران می‌گویند که حمله مستقیم آمریکا به جمهوری اسلامی در دولت دوم ترامپ، بیش از هر دوره دیگری محتمل است.
به گفته آنها، اکنون که اسرائیل پرونده نبردهایش در چند جبهه را می‌بندد، ممکن است بخواهد بر مقابله با تهدید جمهوری اسلامی ایران متمرکز شود. این در حالی است که مقام‌های کنونی و سابق آمریکا معتقدند حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران بدون حمایت آمریکا امکان‌پذیر نخواهد بود.
از زمان آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳، جمهوری اسلامی ایران متحمل خسارات بی‌سابقه‌ای شده است. اسرائیل حماس را تقریبا نابود کرده، حزب‌الله لبنان به‌شدت تضعیف شده، بشار اسد از سوریه فرار کرده و یک حلقه مهم در به اصطلاح «محور مقاومت» ایران شکسته شده است.
با اینکه جمهوری اسلامی در موقعیتی بسیار ضعیف‌تر از گذشته قرار دارد، برخی می‌گویند همین اتفاق ممکن است مانند عامل محرکی عمل کند که ایران بخواهد جاه‌طلبی‌های هسته‌ای‌اش را شدت بخشد و از آن به‌منزله وسیله‌ای برای جبران آسیب‌هایی که دیده بهره ببرد.
اگر تهران بخواهد به چنین مخاطره‌ای دست بزند، احتمال زیادی وجود دارد که فشار بر ترامپ افزایش یابد تا اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی را در نظر بگیرد، زیرا او نمی‌خواهد رئیس‌جمهوری باشد که در دوران فعالیتش ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد.
به نوشته العربیه انگلیسی، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا معتقدند که ایران مواد شکافت‌پذیر کافی برای تولید سلاح هسته‌ای را در عرض چند هفته در اختیار خواهد داشت، اما در عین حال می‌گویند که ایران درمورد برداشتن چنین گامی هنوز تصمیم نگرفته است. آنان همچنین این‌طور ارزیابی می‌کنند که توسعه یک کلاهک هسته‌ای واقعی چندین ماه طول می‌کشد.
با این حال، اسرائیل که برنامه هسته‌ای ایران را تهدید وجودی می‌داند، احتمالا با ورود ترامپ به کاخ سفید، فشار بر آمریکا را افزایش می‌دهد تا از موقعیت تضعیف‌شده جمهوری اسلامی استفاده کند.
در چنین شرایطی، تحلیلگران به راه‌حل دیپلماتیک بدبین‌اند و به مواضع شدید ترامپ علیه جمهوری اسلامی و تمایل نداشتن تهران به دادن امتیازات مهم اشاره می‌کنند.
به گفته برخی تحلیلگران، به‌رغم آنکه جمهوری اسلامی تضعیف شده است، علی خامنه‌ای ممکن است همچنان حاضر نباشد درمورد برخی از موضوعات کلیدی مورد نظر آمریکا به آن امتیاز دهد. خواسته‌های ترامپ ممکن است شامل محدودیت شدید برنامه هسته‌ای ایران، پایان دادن به حمایت جمهوری اسلامی از شبه‌نظامیان منطقه‌ای و احتمالا محدودیت در برنامه موشک‌های بالستیک ایران باشد؛ امتیازاتی که احتمالا برای تهران ناخوشایند است.
گرگوری برو، تحلیلگر ارشد گروه اوراسیا، در گفتگو با العربیه تاکید کرد که ترامپ احتمالا پیش از بررسی حمله نظامی به ایران تحریم‌ها و سایر اشکال محدودیت اقتصادی را دنبال خواهد کرد.
این کارشناس معتقد است: «فکر نمی‌کنم ترامپ بلافاصله برای حمله به جمهوری اسلامی اقدام کند. احتمالا دولت او از اقدامات فشار حداکثری مانند تحریم‌ها استفاده خواهد کرد تا از ایران امتیاز بگیرد.»
برو معتقد است که موقعیت تضعیف‌شده ایران فرصتی را برای آمریکا فراهم می‌کند تا توافقی را دنبال کند که فراتر از موضوع هسته‌ای است.
در سوی دیگر نیز برخی معتقدند به‌رغم نشانه‌های تمایل تهران به مذاکره، ایران قصد ندارد مصالحه معناداری را انجام دهد و درواقع ممکن است فقط زمان بخرد.
