هم زمان با فرارسیدن نخستین روز اجرای توافق آتش‌بس جنگ غزه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائيل، گفت این آتش‌بس تا زمانی که حماس نام گروگان‌هایی را که قرار است آزاد شوند اعلام نکند، آغاز نخواهد شد.

به گزارش رویترز، در بیانیه نتانیاهو آمده است: «نخست‌وزیر به ارتش اسرائیل دستور داد آتش‌بسی که قرار است در ساعت ۸:۳۰ صبح اجرا شود، تا زمانی که حماس فهرست اسامی گروگان‌هایی را که قرار است در مرحله اول آزاد شوند ارائه نکند، آغاز نخواهد شد.»

پس از این بیانیه، حماس روز یکشنبه بر پایبندی خود به توافق آتش‌بس غزه تاکید کرد و گفت که تاخیر در انتشار اسامی گروگان‌هایی که قرار است در مرحله اول آزاد شوند، به دلایل فنی بوده است.

در همین حال، رسانه‌های طرفدار حماس بامداد روز یکشنبه گزارش دادند که نیروهای اسرائیلی عقب‌نشینی از مناطقی در رفح غزه به سمت کریدور فیلادلفیا در مرز مصر و غزه را آغاز کرده‌اند.

ارتش اسرائیل به ساکنان غزه هشدار داد که قبل از آغاز توافق آتش‌بس مطلقا جابه‌جا نشوند و تاکید کرد «زمانی که حرکت مجاز باشد، بیانیه و دستورالعملی درمورد روش‌های جابه‌جایی ایمن صادر خواهد شد.»

این توافقنامه سه‌مرحله‌ای پس از ماه‌ها مذاکره با میانجی‌گری مصر، قطر و ایالات متحده به نتیجه رسید و درست قبل از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا در ۲۰ ژانویه، به اجرا گذاشته می‌شود.

مرحله اول این توافق شش هفته به طول خواهد انجامید و طی آن ۳۳ نفر از ۹۸ گروگان باقی‌مانده اسرائیلی در دست حماس شامل زنان، کودکان، مردان بالای ۵۰ سال، بیماران و مجروحان در ازای ۷۳۷ اسیر و زندانی فلسطینی آزاد خواهند شد. برخی از زندانیان فلسطینی عضو گروه‌های شبه‌نظامی بوده‌اند که به‌علت حملاتشان به اسرائیلی‌ها محکوم شده بودند.

برخی از رسانه‌های اسرائیلی نوشتند این فهرست شامل جنگجویانی است که به اتهام قتل به حبس ابد محکوم شده‌اند، ازجمله اعضای حماس، جهاد اسلامی فلسطین و جنبش فتح. این موضوع انتقادهای زیادی را در اسرائیل برانگیخته است و آن‌ها تهدید کرده‌اند که درمورد این موضوع به مقام‌های عالی قضایی شکایت می‌کنند.

قرار است بعدازظهر یکشنبه، در روز اول اجرای توافق آتش‌بس، سه گروگان زن از طریق صلیب سرخ آزاد شوند و به اسرائیل بازگردند. اسرائیل قرار است در ازای هریک از آن‌ها ۳۰ زندانی فلسطینی را آزاد کند.

برت مک‌گورک، مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی، می‌گوید که پس از آزادی گروگان‌ها در روز یکشنبه، آزادی چهار گروگان زن دیگر پس از هفت روز و سپس آزادی سه گروگان دیگر در هر هفت روز برنامه‌ریزی شده است.

تحولات در غزه و اسرائيل

در مرحله اول توافق، علاوه بر معامله گروگان‌های اسرائیلی و آزادی اسرای فلسطینی، نیروهای اسرائیلی از مناطق پرجمعیت غزه عقب‌نشینی خواهند کرد و به آوارگان فلسطینی اجازه بازگشت به «محل سکونتشان» داده می‌شود. همچنین درمورد ورود روزانه ۶۰۰ کامیون کمک‌های امدادی به نوار غزه توافق شده است.

مذاکرات برای مرحله دوم، که شامل آزادی باقی گروگان‌ها، عقب‌نشینی کامل نیروهای اسرائیل و آرامش پایدار است، روز شانزدهم آتش‌بس شروع خواهد شد.

مرحله سوم و نهایی توافق، که احتمالا سال‌ها زمان خواهد برد، شامل بازسازی غزه با نظارت سازمان ملل متحد، مصر، قطر، و همچنین بازگرداندن تمامی اجساد و بقایای گروگان‌ها است.

در غیاب یک توافق جامع درمورد آینده غزه پس از جنگ، که بازسازی آن نیازمند میلیاردها دلار و سال‌ها زمان است، هنوز مشخص نیست که چه آینده‌ای در انتظار ساکنان غزه خواهد بود.

حماس که نزدیک به دو دهه است کنترل غزه را در دست دارد، به‌رغم از دست دادن رهبری ارشد خود و هزاران جنگجو، هنوز فعال است. با این حال اسرائیل متعهد شده است که نگذارد حماس به قدرت بازگردد و می‌گوید بخش‌های وسیعی را در داخل غزه از حضور حماس پاکسازی کرده است.

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، اعلام کرده که این تشکیلات برای «به عهده گرفتن مسئولیت کامل در غزه» پس از جنگ آماده است. با این حال تحلیلگران می‌گویند در ابتدا باید منتظر بود و دید که این توافق آتش‌بس شکننده و بسیار حساس تا چه حد اجرایی خواهد شد.

در اسرائیل درمورد توافق آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها اتفاق نظر وجود ندارد. اگرچه بازگشت گروگان‌ها ممکن است مقداری از خشم عمومی علیه بنیامین نتانیاهو و دولت دست راستی او به‌دلیل شکست امنیتی هفتم اکتبر را کاهش دهد، افراد تندرو دولت او قبلا تهدید کرده‌اند که اگر جنگ علیه حماس از سر گرفته نشود دست از کار می‌کشند.

تهدید حوثی‌های یمن

در سوی دیگر نیز شورشیان حوثی مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه مسئولیت حمله به یک ناو هواپیمابر آمریکایی را برعهده گرفتند و درمورد «عواقب» هرگونه اقدام تلافی‌جویانه در جریان آتش‌بس آتی غزه هشدار دادند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، حوثی‌ها گفته‌اند که ناو یو‌اس‌اس هری اس ترومن و دیگر «کشتی‌های جنگی» را با هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌های کروز هدف قرار داده‌اند.

در بیانیه شورشیان آمده است: «ناو هواپیمابر آمریکایی مجبور شد صحنه عملیات را ترک کند.»

حوثی‌ها که بخشی از «محور مقاومت» جمهوری اسلامی ایران‌اند، از زمان آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳، با ادعای همبستگی با فلسطینی‌ها، بارها علیه اسرائیل حملات موشکی و پهپادی انجام داده‌اند. آن‌ها همچنین یک کارزار حمله و تهدید علیه کشتیرانی در دریای سرخ و خلیج عدن به راه انداخته‌اند که مسیرهای تجاری جهانی را مختل کرده است.

روز جمعه، شورشیان یمنی هشدار دادند که اگر اسرائیل به شرایط آتش‌بس با حماس احترام نگذارد، به حملاتشان ادامه می‌دهند.