عباس مقدم، باستان‌شناس و مدیر پروژه پیش از تاریخ زهره، درباره ساخت‌وسازهای جدید در عرصه محوطه باستانی چگاسفلا هشدار داد و گفت: «با وجود اینکه مقام‌های دولتی تملک اراضی و آزادسازی عرصه این محوطه باستانی را وعده داده بودند، به نظر می‌رسد برای نفهمیدن ارزش‌های بی‌بدیل چگاسفلا اراده‌ای محکم و استوار وجود دارد.»
تل چگاسفلا که در دشت زیدون و در حاشیه جنوبی رودخانه زهره قرار دارد، یکی از وسیع‌ترین محوطه‌های پیش از تاریخی در جنوب غربی ایران است. این محوطه باستانی را هیئتی به سرپرستی هانس نیس، از موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو، در دهه ۱۳۵۰ شناسایی کرد و در سال ۱۳۸۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
به گفته عباس مقدم، تا پیش از دهه ۱۳۴۰ هیچ خانه‌ای در عرصه چگاسفلا وجود نداشت، اما در سال ۱۳۳۸ شرکت نفتی ویلیامز برادرز که برای احداث خط لوله نفتی به منطقه وارد شده بود، برای اسکان کارکنانش بخش‌هایی از عرصه چگاسفلا را تسطیح کرد. پس از عزیمت آن شرکت، کارگران بومی که از نواحی اطراف به آنجا آمده بودند و مدتی نیز در اقامتگاه‌هاس موقتی زندگی می‌کردند، چگاسفلا را جای مناسبی برای سکونت یافتند. از آن زمان، روستایی تحت عنوان تل چگاه‌سفلا تاسیس شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به گفته این باستان‌شناس، گسترش روستای چگاسفلا روی عرصه محوطه باستانی از دهه ۱۳۶۰ و با نقش‌آفرینی جهاد سازندگی آغاز شد؛ به طوری که بخش‌های میانی و غربی محوطه اشغال شد. از دهه ۱۳۹۰ به بعد نیز توسعه فیزیکی روستا و زمین‌های کشاورزی اتفاق افتاد.
باستان‌شناسان توسعه این روستا را «تهدیدی بسیار جدی» برای میراث باستانی چگاسفلا می‌دانند و می‌گویند مسئولان دولتی از حدود پنج سال پیش انتقال روستا را وعده داده بودند. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که نه‌تنها برای عمل به این وعده‌ها اراده‌ای وجود ندارد، بلکه اقدام‌هایی مانند احداث سیستم دفع فاضلاب در زیستگاه گورهای باستانی، حذف بند خاکی محافظ گورستان و بهسازی معابر روستا روی عرصه نیز در جهت تخریب این میراث باستانی انجام شده است.
این اقدام‌ها در حالی ادامه دارد که محوطه باستانی چگاسفلا با شش‌هزار سال قدمت، ثابت می‌کند ایرانیان از هزاران سال پیش ساکن کرانه‌های خلیج فارس بودند و هر ادعایی درباره خلیج فارس را بی‌اعتبار می‌کند.
علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حفظ آثار وزارت میراث فرهنگی، در پاسخ به این سوال که چرا وعده دولت برای انتقال روستای چگاسفلا عملی نمی‌شود، به روزنامه پیام ما گفت: «در جریان مسائل آنجا نیستم و نمی‌دانم آیا با آمدن استاندار جدید طرح جابه‌جایی روستا مطرح شده است یا خیر.»
این مقام دولتی همچنین ادعا کرد که برای جابه‌جایی روستا، بنیاد مسکن باید پای کار بیاید. اما وقتی با این سوال مواجه شد که وزارت میراث فرهنگی تا امروز برای همکاری با ارگان‌های دیگر مانند بنیاد مسکن چه اقدامی انجام داده است، گفت: «من در جریان جزئیات این امور نیستم. بروید از آقای پورعلی سوال کنید.»
مصطفی پورعلی، مدیرکل امور پایگاه‌های میراث ملی و جهانی، نیز با سلب مسئولیت از وزارت میراث فرهنگی، انگشت اتهام را به سمت جوامع محلی گرفت و آن‌ها را به همکاری نکردن متهم کرد. این در حالی است که دهیار روستای چگاسفلا می‌گوید: «قرار بود اینجا پایگاه میراث فرهنگی و ساماندهی شود. وقتی باستان‌شناسان آمدند، گفتند اینجا بهشت روی زمین می‌شود. کدام‌یک از این اتفاق‌ها افتاد؟»
محمدحسین ارسطوزاده، مدیر سابق میراث فرهنگی خوزستان، که طی روزهای اخیر از سمتش برکنار شد، از مدافعان احداث سیستم فاضلاب و طرح توسعه روستا در عرصه محوطه تاریخی است و ادعا می‌کند این اقدام‌ها در جهت رفاه جامعه محلی انجام می‌شود، اما عباس مقدم می‌گوید: «چنین سخنانی نشان می‌دهد که مدیران میراث فرهنگی از عرصه یک محوطه باستان‌شناسی درک درستی ندارند؛ مثل این است که ما بیاییم و برای راحتی جامعه محلی، وسط عرصه تخت‌جمشید ساخت‌وساز‌هایی ایجاد و ادعا کنیم ضوابط یونسکو هم بر برهمکنش با جوامع محلی تاکید دارد. حال آنکه برهمکنش با جوامع محلی به این معنی نیست که شما به بهانه زندگی بهتر مردم، به میراث باستانی پرارزش خود خدشه وارد کنید. برهمکنش با جامعه محلی یعنی آقای مدیر! یک بار که شده، همت کن و آستین بالا بزن و برای ایجاد زیرساخت گردشگری، پایگاه پژوهشی و طرح جابه‌جایی روستا، نقش یک هماهنگ‌کننده فعال را ایفا کن تا هم میراث بتواند برجا بماند و هم مردم روی عافیت ببینند.»
مقدم پیش‌تر در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، محوطه باستانی چگاسفلا را به «پیر دانای شش‌هزارساله‌ای» تشبیه کرده بود که «به رود زهره، که زمانی یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های خوزستان بود، تکیه زده است».
این زیستگاه عظیم پیش از تاریخی در جنوب شهرستان بهبهان کنونی و در دشت زیبای زیدون، که با کرانه‌های شمالی خلیج فارس فاصله اندکی دارد، قرار گرفته است.
کاوش‌های باستان‌شناسی روشن کرده است که در چگاسفلا، کشاورزان، دامداران، صیادان، سفالگران، ریسندگان، فلزگران، سنگ‌تراشان، نقاشان و به طور کلی هنرمندان و صنعتگران بسیار ماهری می‌زیسته‌اند. این محوطه باستانی اکنون در پرونده‌ای تحت عنوان «منظر آیینی چگاسفلا» در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
