موسسه صلح آمریکا روز پنجشنبه ۱۱ بهمن (۳۰ ژانویه) در گزارشی که واکنشی به درخواست کریم خان، دادستان ارشد دیوان کیفری بین‌المللی، برای بازداشت رهبر طالبان بود، اعلام کرد که این اقدام می‌تواند در درازمدت به مشروعیت‌زدایی از ملا هبت‌الله آخوندزاده منجر شود و روند به رسمیت شناخته شدن طالبان را در جامعه جهانی کندتر کند.
این نهاد تاکید کرد که حکم بازداشت هبت‌الله و عبدالحکیم حقانی، قاضی القضات طالبان، می‌تواند اختلافات داخلی در این گروه بر سر اجرای فرمان‌های او را افزایش دهد. در گزارش این نهاد آمده است: «یک کیفرخواست علیه هبت‌الله و حقانی می‌تواند در درون طالبان برای انتخاب رهبر فشارهای ظریفی ایجاد کند.»
از زمان به قدرت رسیدن طالبان در اوت ۲۰۲۱، اختلاف میان جناح‌های مختلف این گروه بر سر سیاست‌های داخلی و خارجی افزایش یافته است. موسسه صلح آمریکا تاکید کرده است با اینکه طالبان در برابر کیفرخواست دیوان کیفری بین‌المللی علیه رهبرانشان، واکنشی یکدست نشان دادند، برخی از اعضای این گروه که حامی تحصیل دختران‌اند و به دنبال تعامل بیشتر با کشورهای غربی‌اند، ممکن است از این حکم به‌عنوان ابزاری برای تغییراتی در داخل استفاده کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اسکات وردن، از تحلیلگران ارشد موسسه صلح آمریکا، می‌گوید که حتی در صورت تایید کیفرخواست دادستان دیوان کیفری بین‌المللی، بعید است که این اقدام بر وضعیت زنان و دختران افغان تاثیر مستقیمی داشته باشد.
او تصریح کرد: «طالبان با دادگاه همکاری نخواهند کرد، رهبران متهم به سفر نمی‌روند و کشورهای منطقه نیز احتمالا رابطه با طالبان را صرفا بر اساس اتهام آزار و اذیت جنسیتی از سوی دیوان کیفری بین‌المللی، تغییر نخواهند داد.»
با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند که این حکم در درازمدت می‌تواند مسیر طالبان برای کسب مشروعیت بین‌المللی را دشوارتر کند. شورای امنیت سازمان ملل متحد در دسامبر ۲۰۲۳ با تصویب قطعنامه ۲۷۲۱ تاکید کرد افغانستان تنها در صورتی می‌تواند به جامعه جهانی بازگردد که حقوق زنان را رعایت کند و تعهدات بین‌المللی خود را انجام دهد. صدور حکم بازداشت علیه رهبران طالبان می‌تواند اعضای شورای امنیت را به بازنگری در تعاملات با این گروه وادار کند.
در ماه‌های اخیر، ملا هبت‌الله آخندزاده قدرتش را در میان طالبان بیش‌از‌پیش تقویت و تلاش کرده است تا هرگونه مخالفت داخلی را سرکوب کند. بسیاری از فرماندهان طالبان از جمله سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان، در مواردی به‌طور غیرمستقیم از سیاست‌های سختگیرانه او انتقاد کرده‌اند.
در تازه‌ترین مورد، حدود دو هفته پیش شیرمحمد عباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه طالبان، در یک مراسم در ولایت خوست از ممنوعیت آموزش دختران انتقاد کرد و گفت که این تصمیم هیچ مبنای شرعی ندارد. او تاکید کرد که طالبان با این سیاست حقوق ۲۰میلیون زن افغان را نقض کرده‌اند. این اظهارات با واکنش تند حلقه نزدیک به ملا هبت‌الله مواجه شد. منابع آگاه می‌گویند که پس از این سخنان، استانکزی مجبور شد افغانستان را به مقصد امارات متحده عربی ترک کند.
ملا هبت‌الله آخندزاده در ماه مه سال ۲۰۱۶ پس از کشته شدن اختر محمد منصور، رهبر پیشین طالبان، در حمله هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در پاکستان، به رهبری این گروه رسید. او تا پیش از آن به‌عنوان یک عالم دینی در میان طالبان شناخته می‌شد و در هیچ فعالیت نظامی و سیاسی این گروه مشارکت نداشت. اما از زمان به قدرت رسیدن طالبان، تلاش کرد تا کنترل کامل این گروه را در دست گیرد و سیاست‌های سختگیرانه خود را به اجرا بگذارد.
با این حال، اختلافات داخلی میان طالبان و فشارهای بین‌المللی می‌تواند آینده رهبری ملا هبت‌الله آخندزاده را با چالش مواجه کند. هرچند در کوتاه‌مدت بعید است در ساختار قدرت طالبان تغییری رخ دهد، در بلندمدت می‌تواند از مشروعیت رهبر این گروه بکاهد و با افزایش فشارهای داخلی زمینه را برای تحولاتی درون این گروه فراهم کند.
