مدتی است در محافل مختلف استدلال می‌کنم که عربستان سعودی از نظر سیاسی «مشکلات را به صفر نمی‌رساند»، بلکه در مسیری گام برمی‌دارد که من آن را «به صفر رساندن قطع ارتباط» و انزوا یا گسست شدید می‌نامم، زیرا سیاست هنر انجام ممکنات است و باید با همه ارتباط برقرار کرد، حتی با دشمن.

چندی قبل در مقاله‌ای نوشتم: «محمد بن سلمان،‌ ولیعهد عربستان سعودی، با برداشتن گام‌های‌های بلند در راستای سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی پروژه‌ها و ابتکاراتی که عربستان سعودی را به متحدی قابل اعتماد و شریکی خوب تبدیل کرده است، قواعد بازی را تغییر داد. تردیدی نیست که تمامی این اقدام‌ها مستلزم همگرایی و برقراری روابط صمیمانه با کشورهای منطقه و جهان است.»

بنابراین، بار دیگر تکرار می‌کنم که آنچه عربستان سعودی به رهبری شاهزاده محمد بن سلمان انجام داد، به صفر رساندن تمامی چالش‌ها نبود، بلکه تلاش برای جلوگیری از قطع روابط بود، به‌ویژه اینکه چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی الزامات واضح و مشخصی دارد.

از سوی دیگر، سیاست همواره بر محور ارتباط استوار است، زیرا مذاکره با مخالفان انجام می‌شود نه با متحدان، و هدف از آن رفع ابهام، زدودن شبح جنگ و کاهش عواقب بحران است. بنابراین، سیاست در این چارچوب به معنای حرکت به سمت عقلانیت است نه بازنگری سیاست خارجی یا به صفر رساندن مشکلات.

به همین دلیل، عربستان سعودی به رهبری شاهزاده محمد بن سلمان در همه ابتکارات و نوآوری‌ها، به‌ویژه در عرصه اصلاحات داخلی و موضع‌گیری‌های خارجی به موفقیت چشمگیری دست یافت و اکنون چه از نظر سیاسی و چه از لحاظ اقتصادی و اجتماعی سرگرم برداشت ثمره این موفقیت است.

شاید برخی این موضوع را به اعلام تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، برای دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، که با حضور محمد بن سلمان در عربستان سعودی انجام خواهد شد، مرتبط بدانند، به‌ویژه اینکه وزارت امور خارجه عربستان سعودی با صدور بیانیه‌ای ضمن استقبال از این تصمیم، آمادگی ریاض برای میزبانی از این نشست را اعلام کرد.

 بله، این یک اجلاس مهم و تاریخی است، اما تمام ماجرا در این امر خلاصه نمی‌شود، زیرا ابعاد دستاوردهای سیاسی عربستان سعودی فراتر و عمیق‌تر از این ابتکار است و زمینه‌های متعددی را دربر می‌گیرد. برای مثال، اگر فهرست شخصیت‌های برجسته را که در دو ماه گذشته از عربستان سعودی دیدار کرده‌اند بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد که موضع‌گیری‌های مختلف شاهزاده محمد بن سلمان ثمربخش و موثر بوده است.

برای مثال، در دو ماه گذشته، شاهزاده محمد بن سلمان میزبان شخصیت‌های مهم جهان، ازجمله کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، جورجا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، فرانک والتر اشتاین‌مایر، رئیس‌جمهوری آلمان، و بیل کلینتون، رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده، در عربستان سعودی بوده است.

علاوه بر تماس‌های تلفنی متعددی که ولیعهد عربستان سعودی در این مقطع زمانی با رهبران کشورهای مختلف جهان داشت، با احمد الشرع، رئیس دولت جدید سوریه، محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، قاسم جومارت توقایف، رئیس‌جمهوری قزاقستان، و آجای بانگا، رئیس گروه بانک جهانی، نیز در عربستان سعودی دیدار کرد.

درنتیجه می‌توان گفت عربستان سعودی با رهبری شاهزاده محمد بن سلمان به موفقیت‌های بزرگی دست یافته و با برداشتن گام‌های بلند در مسیر گشایش‌های سیاسی و اقتصادی به محوری موثر و قابل اعتماد بدل شده است و درهای آن به روی هرکسی که به دنبال سرمایه‌گذاری، ثبات و استقرار باشد، گشوده است.

از این رو، عربستان سعودی هم به‌رغم انتقادهای قبلی آمریکا که بی‌تاثیر بودند با روسیه روابط مستحکمی دارد و هم با اوکراین که رئیس‌جمهوری آن را پیش‌تر به اجلاس سران عرب در جده دعوت کرد. از سوی دیگر، عربستان سعودی نه‌تنها اکنون، که در دوره ریاست‌جمهوری بایدن هم، به‌رغم برخی انتقادها، روابط نزدیکی با ایالات متحده داشت و همواره متحد نزیک آمریکا به شمار می‌آید.

امروز عربستان سعودی در حالی که روابطی گسترده با چین دارد، روابطش با واشینگتن هم مستحکم‌تر از روابط اروپا با واشینگتن است. علاوه برآن، عربستان سعودی در سوریه نقشی بسیار مهم ایفا می‌کند و می‌کوشد با لبنان همکاری کند. از سوی دیگر و همان‌گونه که بر همه آشکار شده است، عربستان سعودی موضع ثابت و شفافی در قبال مسئله فلسطین دارد و در تمامی ابعاد و زمینه‌ها از آرمان فلسطین حمایت می‌کند. این‌گونه است که عربستان سعودی توانست با شاهزاده محمد بن سلمان، که ابتکار عمل را در همه زمینه‌ها در دست دارد، در تمامی سطوح، از داخل تا صحنه‌ بین‌المللی، به موفقیت‌های بزرگی دست یابد.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط