شهر تاریخی دارابگرد که به فرمان داریوش سوم یا دارا، از واپسین شاهنشاهان هخامنشیان ساخته شد و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران باستان محسوب می‌شود، به دلیل بحران فرونشست زمین و خالی شدن منابع آب زیرزمینی در استان فارس، در معرض خطر نابودی قرار گرفته است.

شهر ۲۵۰۰ ساله دارابگرد که پس از هخامنشیان، در زمان ساسانیان توسعه داده شد، اولین پایتخت این سلسله بود و در نهایت سال ۱۳۱۰ در دولت رضاشاه پهلوی در فهرست میراث ملی ایران قرار گرفت، اما اکنون بخشی از محوطه آن شکاف‌های عمیق و چاله‌های بزرگ ایجاد شده است.

آن‌طور که تصاویر وب‌سایت میراث‌خبر نشان می‌دهد، علاوه بر چاله‌های عمیق، شکاف‌های عریض روی دیواره‌های تاریخی دارابگرد نیز گواهی بر پیشرفت سریع بحران فرونشست در یکی از پنج ایالت پارس در ایران باستان است. مدیران اداره میراث فرهنگی استان فارس هم در واکنش به گزارش‌های ساکنان محلی و فعالان میراث تاریخی درباره این بحران گفته‌اند که «کل کشور درگیر فرونشست است» و توان جلوگیری از نابودی دارابگرد را ندارند.

فرونشست زمین به دلیل بی‌توجهی مدیران جمهوری اسلامی به حفظ منابع آب زیرزمینی در چهار دهه اخیر، حالا به‌عنوان یکی از ابربحران‌های زیست‌محیطی در ایران شناخته می‌شود و ۱۱ درصد مساحت این کشور، از جمله ۲۷ اثر ثبت جهانی ایران را که تخت‌جمشید هم جزو آن است، تهدید می‌کند.

دارابگرد واقع در شش کیلومتری شهرستان داراب، طی سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی از جمله حفاری‌های غیرمجاز، قطع درختان، ریختن زباله و بی‌توجهی‌های مدیریتی هم مواجه بوده و حالا فرونشست زمین به عنوان اصلی‌ترین تهدید، بقای دارابگرد را بیش از پیش در معرض خطر قرار داده است.

کارشناسان زمین‌شناسی هشدار می‌دهند که فرونشست زمین پدیده‌ای بازگشت‌ناپذیر است و در صورت انجام ندادن اقدام فوری، دارابگرد ممکن است برای همیشه از دست برود و محو شود. برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، خشکسالی‌های پی‌درپی و مدیریت غلط منابع آبی از جمله دلایل اصلی این پدیده در منطقه مذکورند.

ساکنان محلی در اطراف دارابگرد و شهر داراب می‌گویند که «ما سال‌ها است که فریاد می‌زنیم، اما گوشی برای شنیدن نیست. دارابگرد نه‌تنها برای ما، بلکه برای تمام جهان اهمیت دارد. اگر همین امروز کاری نکنیم، فردا دیر است.»

کارشناسان زمین‌شناسی و فعالان میراث تاریخی همچنان در تلاش برای جلب توجه مدیران دولتی به «فاجعه» در دارابگردند و تاکید می‌کنند که باید هرچه سریع‌تر مطالعات دقیق زمین‌شناسی در این منطقه انجام و برداشت آب‌های زیرزمینی متوقف شود و برای جلوگیری از گسترش فرونشست، برنامه‌های حفاظتی به اجرا درآید.

با این حال افزایش چشمگیر تعداد اخبار منتشرشده درباره تخریب و نابودی سریالی آثار باستانی در مناطق مختلف ایران حاکی از بی‌توجهی عامدانه مدیران ارشد نظام جمهوری اسلامی به حفظ این آثار تاریخی و رضایت آنان از نابودی هرچه بیشتر میراث باستانی ایرانیان است.

به‌طور مثال نگاهی به رسانه‌های ایران نشان می‌دهد که تنها طی ۱۵ روز گذشته دست‌کم ۲۰ گزارش خبری درباره نابودی، تخریب، بی‌توجهی دولتی یا دست‌اندازی و ریزش آثار باستانی و چندهزار ساله، از شمال تا جنوب ایران منتشر شده است.

۹ بهمن امسال علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، ضمن هشدار درباره پیامدهای فرونشست زمین در نقاط مختلف ایران گفته بود ۲۷ اثر تاریخی ایران که در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده‌اند، در معرض فرونشست قرار دارند که تخت جمشید و سایر بناهای چندهزار ساله در فارس، میدان نقش جهان و مسجد جامع اصفهان، چند باغ ایرانی، گنبد سلطانیه زنجان، تعدادی از قنات‌ها و چند محدوده از شهر تاریخی یزد از جمله آن‌ها محسوب می‌شوند.