افزایش چشمگیر تعداد اخبار منتشرشده درباره تخریب و نابودی سریالی آثار باستانی در مناطق مختلف ایران حاکی از بی‌توجهی عامدانه مدیران ارشد نظام جمهوری اسلامی به حفظ این آثار تاریخی و رضایت آنان از نابودی هرچه بیشتر میراث باستانی ایرانیان است.
هم‌زمان با انتشار اخباری درباره حفر چاه عمیق در آرامگاه سعدی در شیراز، مرمت اشتباهی قلعه‌دختر تهران متعلق به دوران ساسانیان، احداث سرویس بهداشتی در حریم شهر باستانی شوش یا تداوم پروژه‌های تخریب نقش رستم و تخت گوهر در پاسارگارد که همگی طی یک هفته اخیر رسانه‌ای شدند، روز چهارشنبه اول اسفند یک فعال میراث باستانی در خوزستان هم از بی‌توجهی کامل مدیران وزارت میراث فرهنگی به حفاظت از سنگ‌نگاره‌ها و کتیبه‌های کول‌فرح، نیایشگاه سه هزار ساله متعلق به دوره عیلامیان انتقاد کرد.
مجتبی گهستونی به وب‌سایت میراث خبر گفت: «در نبود حفاظت شایسته در ایذه که ناشی از کمبود نیرو و امکانات است، بارها اشیای تاریخی با پتک تخریب شدند یا اقلام تاریخی متعدد از محل پایگاه میراث فرهنگی ایذه به سرقت رفته است. آیا با این وضع می‌خواهید ایذه را که به پایتخت و موزه روباز سنگ‌نگاره‌ها و شیرسنگی‌ها معروف است، ثبت جهانی کنید؟ واقعا خنده‌دار است که تنها یک نفر، بدون کمترین امکانات رفاهی باید به صورت شبانه‌روزی در محوطه کوهستانی کول فرح نگهبانی دهد. آیا نگهبان نباید استراحت کند؟ نباید نیروی کمکی داشته باشد؟ در نبود نورپردازی و دوربین مداربسته و حتی نداشتن سلاح، او چگونه می‌تواند از پنج تخته‌سنگ که حاوی صدها نقش‌برجسته دوره عیلامی‌اند و در تنگه کوهستانی کول‌فرح از هم فاصله دارند، محافظت کند؟»
از سوی دیگر، ایلنا هم روز چهارشنبه خبر داد که قلعه سموران جیرفت، یکی از آثار ثبت‌ملی‌شده ایران، طی یک دهه اخیر به‌طور مداوم با «تخریب‌های گسترده» مواجه شده و معدن‌کاوی در دامنه آن «چنان بلایی بر سر این قلعه و کوه سموران آورده که صدای انجمن‌های میراث فرهنگی استان کرمان را هم درآمده و داستان را به مراجع قضایی کشانده است».
قلعه سموران با قدمت دست‌کم هزار و ۵۰۰ ساله متعلق به دوران پیش از اسلام است که از سنگ‌های رسوبی ساخته و سپس در دوران سلجوقیان بازسازی شد. این قلعه تاریخی چاهی هم به عمق ۲۰۰ متر دارد و در فاصله سه کیلومتری روستای رودفرق بر بلندای کوه بارز در جنوب کرمان واقع است. در حال حاضر آثار معماری این قلعه هزار مترمربعی کاملا نابود شده و فقط برخی قسمت‌های محدود از پی برخی دیوارها موجود است.
وزارت صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران سال ۱۳۹۴ در دولت حسن روحانی، بدون استعلام از وزارت میراث فرهنگی، مجوز برداشت سنگ معدن از کوه سموران را که قلعه سلجوقی بر فراز آن قرار دارد، صادر کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
آثار به دست‌آمده از شهرستان جیرفت از دوره پارینه سنگی و نوسنگی در غارهای کوه‌های دلفارد تا محوطه باستانی دقیانوس و محوطه باستانی جیرفت امتداد یافته و حالا دقیقا در چنین جغرافیایی، یک شرکت معدنی در حال بلعیدن کوهستان قلعه تاریخی سموران است.
محسن موحدی، معاون میراث فرهنگی استان کرمان، به ایلنا گفت: «۱۰ سال قبل تمام مساحت زیربنای قلعه تاریخی را به همراه کوه زیر پای آن به‌عنوان عرصه تاریخی اثر تعیین کردیم، اما در سال‌های اخیر، عرصه قلعه سموران را به دلایلی کوچک کردند؛ یعنی کوه را از عرصه خارج و فقط قلعه را به‌عنوان عرصه اثر در نظر گرفتند. با این اقدام، معدن‌کاوی‌ها هم که یک دهه قبل متوقف شده بود، بلافاصله شروع شد و بخش زیادی از کوه و قلعه را از بین برد. در این قلعه هنوز کاوش باستان‌شناختی هم انجام نشده است.»
اگرچه ارزش تاریخی و معماری قلعه سموران جیرفت مشابه قلعه الموت قزوین است،عرصه این قلعه تاریخی و ثبت‌ملی‌شده، در سال‌های گذشته چنان آب رفته که به معدن‌کاوان امکان داده است تا کوهستان زیرپای قلعه را هم به‌شدت تخریب کنند. معاون میراث فرهنگی استان کرمان همچنین توضیح داد که قلعه سموران جیرفت با قلعه سلیمان در ارتباط بودند و به جز این قلعه، قلعه‌های دیگری نیز در کوه‌های جیرفت وجود دارد که سموران با آن‌ها نیز در ارتباط بوده است.
او از فعال شدن مجدد معدن‌کاری ابراز نگرانی کرد و گفت: «اخیرا به ما اطلاع دادند که بهره‌بردار معدن کوه سموران مجددا در حال حفاری در این منطقه است و استخراج سنگ بر پایه هر تفاهم‌نامه‌ای که بوده، به‌شدت نگران‌کننده است، زیرا نباید با یک اثر تاریخی ثبت‌ملی‌شده، چنین رفتاری داشت. سنگ کوه هر چقدر هم ارزش اقتصادی داشته باشد، هرگز به پای ارزش تاریخی و فرهنگی قلعه ثبت‌ملی‌شده سموران نمی‌رسد.»
روز چهارشنبه در خبری دیگر هم اعلام شد که بخش‌هایی از عمارت تاریخی باغ سالاری شیراز فرو ریخته است. بر اساس گزارش‌ها، این بنای دوره قاجاریه در ادامه بی‌توجهی کامل مدیران وزارت میرات فرهنگی و در جریان بارندگی‌های اخیر آسیب دیده و نیازمند مرمت فوری است، اما مسئولان اداره میراث شیراز تاکنون واکنشی به این مسئله نشان نداده‌اند.
