جراحی اُستئو‌ــاودونتو کراتوپروتز (OOKP) یا «دندان در چشم» که به عنوان آخرین راه‌حل برای بیماران مبتلا به نابینایی شدید قرنیه‌ای استفاده می‌شود، اخیرا در کانادا هم با موفقیت انجام شده است.

در این روش، یک عدسی پلاستیکی درون دندان بیمار قرار می‌گیرد و سپس به چشم پیوند زده می‌شود. این جراحی که چندین ماه طول می‌کشد و در دو مرحله انجام می‌شود، به دلیل استفاده از بافت خود بیمار، احتمال پس‌زدگی را کاهش می‌دهد و مطالعات هم نشان داده‌اند که در درازمدت موفقیت بالایی دارد.

به گزارش سی‌بی‌اس کانادا، برنت چپمن که از هر دو چشم نابینا است، یکی از سه کانادایی است که این هفته در بیمارستانی در استان بریتیش کلمبیا تحت عمل جراحی «دندان در چشم» قرار گرفت. این روش که به صورت برداشتن یکی از دندان‌های بیمار، معمولا دندان نیش، نصب یک عدسی پلاستیکی درون آن و سپس کاشت کل ساختار در چشم بیمار است، چندین دهه قدمت دارد، اما تاکنون در کانادا انجام نشده بود.  

این جراحی چطور کار می‌کند؟ 

دکتر گرگ مالونی، چشم‌پزشک و جراح بیمارستان مانت سنت جوزف ونکوور، می‌گوید از آنجا که دندان از جنس عاج، سخت‌ترین ماده تولیدشده در بدن انسان است، این ویژگی آن‌ را به پوششی ایده‌آل برای اتصال عدسی پلاستیکی به چشم بیمار تبدیل می‌کند و چون از بدن خود بیمار گرفته شده است، احتمال رد عضو به هیچ عنوان وجود ندارد. 

دکتر مالونی که این هفته هدایت تیمی را بر عهده داشت که سه عمل جراحی دندان در چشم در کانادا انجام داد، می‌گوید که همه‌ جراحی‌ها خوب پیش رفتند؛ هرچند بیماران از نزدیک تحت نظر خواهند بود. او پیش از آنکه برای این جراحی به کانادا بیاید، هفت جراحی موفقیت‌آمیز از این نوع را در کشور خود، استرالیا، انجام داده بود و می‌گوید که به واکنش‌های وحشت‌زده‌ مردم به این جراحی عادت دارد. به گفته او، «این یک عمل جراحی نادر است که اکثر مردم، حتی اگر جراح چشم هم باشند، چیزی درباره‌ آن نشنیده‌اند». 

او می‌افزاید که این روش درمانی همه‌جانبه برای تمامی مشکلات بینایی نیست و به‌طور خاص برای افرادی طراحی شده است که به دلیل زخم‌های ملتحمه ناشی از بیماری‌های خودایمنی، سوختگی‌های شیمیایی یا سایر آسیب‌ها دچار نابینایی شدید قرنیه‌ای در قسمت جلویی چشم شده‌اند، اما شبکیه و عصب بینایی پشت چشم آن‌ها سالم است.

مالونی تاکید می کند که این روش اغلب آخرین راه‌حل است و زمانی انجام می‌شود همه‌ گزینه‌های دیگر با شکست مواجه شده باشند. دلیل آن هم پیچیدگی و زمان‌بر بودن این روش جراحی است. این فرایند شامل دو جراحی است که به فاصله چندین ماه از هم انجام می‌شوند. این یعنی چپمن و دو بیمار کانادایی دیگر اواخر امسال دوباره باید جراحی شوند.

مالونی و همکارانش در جراحی اول، دندان بیمار را خارج کردند، آن را به شکل مستطیل تراش دادند و یک سوراخ کوچک در آن ایجاد کردند تا عدسی درونش قرار بگیرد. سپس بافت آسیب‌دیده چشم بیمار را خارج کردند و آن را با یک قطعه کوچک از بافت نرم داخل گونه‌ بیمار پوشش دادند و در نهایت، عدسی محصور در دندان را درون گونه کاشتند تا با رشد بافت‌های جدید در اطراف آن، برای مرحله‌ بعدی جراحی آماده شود.

چند ماه بعد، جراحان دندان را از داخل گونه خارج و آن را جلو چشم، زیر بافت گونه، بخیه خواهند زد. نتیجه‌ نهایی، چشمی به رنگ صورتی و یک دایره‌ کوچک سیاه است که بیمار از طریق آن قادر به دیدن خواهد بود.

مالونی می‌گوید به دلیل پیچیدگی بالای این جراحی، این روش فقط روی یک چشم انجام می‌شود و تاکید می‌کند که این روش کاملا بدون خطر نیست و مثل هر نوع جراحی چشمی، همیشه این احتمال وجود دارد که عفونتی ایجاد شود و کل بینایی از دست برود.

با این حال، این جراحی طی چندین دهه در ۱۰ کشور، از جمله بریتانیا و استرالیا، با نرخ موفقیت بالا انجام شده است. مطالعه‌ای در ایتالیا در سال ۲۰۲۲ نشان داد که به‌طور میانگین ۹۴ درصد بیماران، ۲۷ سال پس از جراحی، همچنان قادر به دیدن‌اند.