نمایندگان ایالات متحده و روسیه روز دوشنبه ۲۴ مارس (چهارم فروردین)‌ با حضور در عربستان سعودی نشستی برگزار کردند که موضوع اصلی آن توافق بر سر آتش‌بس دریایی در دریای سیاه بود.

کاخ سفید امیدوار است پذیرش چنین پیشنهادی پیش از حصول توافق آتش‌بس کامل میان روسیه و اوکراین، جریان آزاد کشتی‌رانی در دریای سیاه را امکان‌پذیر کند؛ اگرچه این منطقه در ماه‌های اخیر محل عملیات‌های نظامی شدید نبوده است.

گفتگوهای روز دوشنبه که پس از مذاکرات آمریکا با اوکراین در روز یکشنبه در عربستان سعودی انجام شد، در حالی صورت می‌گیرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، پس از گفتگو با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، تلاش‌هایش را برای پایان دادن به درگیری سه ساله مسکو و کی‌یف تشدید کرده است.

خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع آگاه به مذاکرات ریاض نوشت که گفتگوهای آمریکا را اندرو پیک، مدیر ارشد شورای امنیت ملی کاخ سفید، و مایکل آنتون، از مقام‌های ارشد وزارت خارجه آمریکا، رهبری می‌کنند.

از سمت روسیه نیز گریگوری کاراسین، دیپلمات سابق که اکنون رئیس کمیته روابط خارجی مجلس علیای روسیه است و سرگئی بسدا، مشاور مدیر سرویس امنیت فدرال، در ریاض حضور دارند.

به نقل از خبرگزاری اینترفاکس، کاراسین در وقفه‌ای پس از نزدیک به سه ساعت گفتگو، به خبرنگاران اعلام کرد که رایزنی‌ها «خلاقانه» پیش می‌رود.

ترامپ که بارها خواستار پایان دادن به جنگ اوکراین شده، از روند مذاکرات و مشارکت پوتین در این روند اظهار رضایت کرده است. او روز شنبه گفت که تلاش‌ها برای جلوگیری از تشدید بیشتر درگیری‌ «تا حدودی تحت کنترل» و موفق بوده است.

با این حال قدرت‌های بزرگ اروپایی در اینکه آیا پوتین آماده است برای رسیدن به توافق آتش‌بس جنگ اوکراین امتیازات معنی‌داری بدهد یا همچنان بر تحقق خواسته‌های حداکثری‌ خود اصرار خواهد کرد، ابراز تردید کرده‌اند؛ مطالبات پوتین از زمان اعزام ده‌ها هزار نیرو به اوکراین در سال ۲۰۲۲ تاکنون تغییر چندانی نکرده‌اند.

پوتین می‌گوید که آماده گفتگو در مورد صلح است، اما اوکراین باید رسما جاه‌طلبی‌هایش را برای پیوستن به ناتو کنار بگذارد و نیروهایش را از کل چهار منطقه اوکراینی که اکنون عمدتا تحت کنترل روسیه‌اند، خارج کند.

استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور خاورمیانه، که اوایل ماه مارس با پوتین در مسکو ملاقات کرد، نگرانی متحدان واشینگتن در ناتو را مبنی بر اینکه مسکو ممکن است با رسیدن به یک توافق آتش‌بس جسورتر شود و به دیگر همسایگان حمله کند، نادیده گرفت. او به فاکس‌نیوز گفت: «به نظر من نمی‌رسد که او بخواهد تمام اروپا را بگیرد. این وضعیت بسیار متفاوت از آن چیزی است که در جنگ جهانی دوم رخ داد.»

ویتکاف درباره ولادیمیر پوتین افزود: «احساس می‌کنم که او صلح می‌خواهد.»

کرملین اعلام کرده است که مسکو و واشینگتن در مورد نیاز به رسیدن به راه‌حلی برای پایان دادن به جنگ اوکراین تفاهم دارند، اما هنوز جنبه‌های مختلفی وجود دارد که باید بررسی شوند.

رستم عمروف، وزیر دفاع اوکراین، روز یکشنبه اعلام کرد که دور جدید مذاکرات با مقام‌های دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، برای پایان جنگ اوکراین و روسیه که به میزبانی عربستان سعودی و در شهر ریاض برگزار شد، سازنده و متمرکز بوده است. عمروف گفت: «ما نشست با تیم آمریکایی را به پایان رساندیم. گفتگوها سازنده و متمرکز بود، ما به مسائل کلیدی از جمله انرژی پرداختیم.»

در همین حال، کرملین روز دوشنبه اعلام کرد که روسیه همچنان به تعلیق ۳۰ روزه حمله به زیرساخت‌های انرژی اوکراین پایبند است. پوتین هفته گذشته به ترامپ این توقف را وعده داده بود. این در شرایطی است که مقام‌های روسیه می‌گویند کی‌یف به حمله به تاسیسات انرژی روسیه ادامه می‌دهد. اوکراین تاکید کرده است تنها در صورت امضای سند رسمی با توقف حملات موافقت خواهد کرد.

مایک والتز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، روز یکشنبه به شبکه سی‌بی‌اس گفت که نمایندگان ایالات متحده، روسیه و اوکراین در یک مرکز در ریاض گرد هم آمده‌اند. او گفت که این مقام‌ها فراتر از آتش‌بس دریای سیاه، درباره مقدمات و راستی‌آزمایی توافق صلح نیز گفتگو خواهند کرد.

والتز همچنین تاکید کرد که برای رسیدن به توافق صلح «اعتمادسازی»‌هایی در حال بحث و بررسی است که از جمله این اقدام‌های اعتمادساز، بازگرداندن کودکان اوکراینی است که به روسیه منتقل شده‌اند.

والتز همچنین افزود: «آنچه در مرحله بعد رخ خواهد داد، این است که آتش‌بس در مورد حمله هوایی به زیرساخت‌ها، که بلافاصله پس از تماس تلفنی ترامپ با پوتین در این هفته اجرا شد، برقرار بماند. سپس، درباره توقف درگیری‌های دریایی در دریای سیاه گفتگو خواهیم کرد تا دو طرف بتوانند غلات و سوخت جابجا کنند و مبادلات تجاری در این منطقه از سر گرفته شود.»

او ادامه داد: «پس از آن، درباره خطوط نظارتی یعنی خطوط درگیری، صحبت خواهیم کرد و در نهایت، به سمت صلحی پایدار و جامع‌تر حرکت خواهیم کرد.»

با این حال کرملین اعلام کرده است که مذاکرات ریاض بر ایده احیای طرح آتش‌بس دریای سیاه متمرکز خواهد بود.

پیش از این ترکیه و سازمان ملل متحد برای انعقاد طرح اولیه‌ای موسوم به «ابتکار غلات دریای سیاه» میانجی‌گری کرده بودند؛ توافقی که در ژوییه ۲۰۲۲ منعقد شد و امکان صادرات ایمن نزدیک به ۳۳ میلیون تن غلات اوکراینی را از طریق دریای سیاه به‌رغم جنگ فراهم کرد. روسیه در سال ۲۰۲۳ از این توافق خارج و مدعی شد که صادرات مواد غذایی و کود این کشور با موانع جدی مواجه است.