ضرب الاجل تعیین شده از سوی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به ارتش سوریه و سایر نیروهای درگیر در جنگ برای عقب نشینی از مناطق آزاد شده از چنگال گروه های تروریستی در حلب، ادلب و حماه پایان یافت اما هیچ کس به هشدار رئیس جمهور ترکیه پاسخ مثبت نداد و پیشرفت نیروهای وی با واکنش های مهلک روبرو شد. در پاسخ به هشدار ترکیه، درگیری میان نیروهای ترکیه، سوریه، ایران و حزب الله لبنان شدت یافت و در نتیجه، شماری زیادی از نیروهای درگیر در جنگ کشته شدند و حزب الله متحمل خسارت های فراوانی شد.

در همین حال، رژیم ایران که به دلیل سهل انگاری و پنهان کاری در مورد شیوع ویروس کرونا به شدت مورد انتقاد و خشم ملت قرار گرفت است، در صدد ایجاد هیاهو و سوژه برای بیرون رفت از وضعیت کنونی است تا پدیده انتشار بیماری کرونا را تحت الشعاع قرار دهد. اما ترکیه که در باتلاق ادلب گیر افتاده است، در تلاش است تا نگرانی ملت ترکیه را از آینده تصمیم گیری های رجب طیب اردوغان و حزب حاکم توسعه و عدالت، برطرف سازد.

جالب است که نشست آستانه توانست، ایران و ترکیه را به رغم تفاوت دیدگاه ها و اختلاف اندیشه ها، به هم نزدیک کند تا برای پایان دادن به بحران جنگ در سوریه همسویی داشته باشند، اما پرسشی که در این میان مطرح می شود این است که با توجه به تضاد منافع و اهداف، تهران و آنکارا چگونه می توانند در میدان رویارویی سوریه به تفاهم برسند. ایران، هدف از سهم گیری در جنگ سوریه را در نخست، حمایت از عتبات مقدس شیعه تلقی کرد و هزاران جوان را برای این مأموریت مقدس به میدان جنگ در سوریه فرستاد، اما پس از مدتی، عرصه مأموریت نیروهای ایرانی در سوریه گسترش یافت و دفاع از رژیم بشار اسد، در اولویت نیروهای ایرانی قرار گرفت.

اما ترکیه که هدف از لشکرکشی به سوریه را دفاع و حمایت از مردم سوریه تلقی کرده بود و تا کنون اصرار بر کناره گیری بشار اسد دارد، در صدد سوق دادن مخالفان رژیم اسد به سوی اندیشه های اسلام گرایی و تأمین منافع ترکیه شد و در نتیجه، مسیر بازگشت جنگجویان داعش و سایر گروه های تروریستی را در استان ادلب، که آنکارا آن را بخش جدایی ناپذیری از امنیت ملی خود می داند، هموار کرد.

در واقع، دیدار مقامات ایران، ترکیه و روسیه در شهر آستانه، پایتخت قزاقستان، حقیقت فرصت طلبی از بحران جنگ در سوریه را به خوبی آشکار می کند و نشان می دهد که هدف اصلی کشورهای یاد شده تخریب مذاکرات ژنو است تا افزایش ناهنجاری ها، فرصت بیشتری را برای بهره برداری فراهم کند.

شکی نیست که تهران، آنکارا و مسکو بر تمامیت ارضی سوریه تأکید دارند، اما اهداف آن تفاوت بسیاری دارد، ایران در صدد تطبیق پروژه سیاسی خود در منطقه است و قلمرو سوریه را سنگر مقاومت می داند، در حالی که ترکیه قصد دارد سراسر منطقه مرزی میان سوریه و ترکیه را در تصرف خود داشته باشد، در این میان، روسیه به اهمیت استراتژیک سوریه و منابع اقتصادی این کشور چشم دوخته است.

بدین ترتیب، تردیدی نیست که حضور نیروهای کشورهای یاد شده، جز این که دامنه جنگ و نا امنی را گسترش دهد، سود دیگری به ملت سوریه نمی رساند و نه اهمیتی به وضعیت دشوار زندگی مردم می دهد. افزون بر آن، ترکیه از آوارگان بی نوای سوریه که به دلیل تشدید جنگ به خارج پناهنده می شوند، استفاده ابزاری می کند.

پس از این که رژیم سوریه، هشدار ترکیه را مبنی بر عقب نشینی از ادلب نادیده گرفت، اردوغان در صدد تنبیه کردن بشار اسد بر آمد و خواستار موافقت رئیس جمهور روسیه شد و آنکارا برای اجرای این تصمیم، آن قدر پافشاری کرد که منجر به تشدید تنش میان روسیه و ترکیه شد.  در پاسخ به پیشنهاد اردوغان،

دیمیتری نوویکوف، رئیس کمیته امور خارجه دوما، اظهار داشت که اردوغان حق تعیین سرنوشت سوریه را ندارد، نه مردم سوریه به وی این حق را داده اند و نه سازمان ملل متحد. علاوه بر آن، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، حاضر به پذیرش فراخوان رئیس جمهور ترکیه برای دیدار، پیش از پایان یافتن ضرب الاجل تعیین شده در ادلب نشد.

از سوی دیگر، ایران که به دلیل سهل انگاری در پیشگیری از انتشار ویروس کرونا، با مخالفت ملت و چالش های داخلی مواجه شده است، سعی دارد با ایجاد هیاهو در مورد تحولات اخیر در استان ادلب سوریه، حضور خود را در مسائل منطقه ای و بین المللی تثبیت کند و چالش های داخلی را کم اهمیت جلوه دهد. برای رسیدن به این مأمول، روحانی برگزاری نشست سه جانبه را پیشنهاد کرده است که علاوه بر ترکیه و ایران، نمایندگان رژیم بشار اسد نیز در آن حضور داشته باشند، همچنان، رئیس جمهور ایران به منظور تأکید بر لزوم پیروی از توافق نامه آستانه، خواهان دیدار و گفت و گو با رئیس جمهور روسیه شده است.

مشخص است که ایران در تلاش است تا با بهره برداری از تحولات ادلب، از یک سو، توجه رسانه ها را از بحران انتشار پرشتاب ویروس کرونا در ایران دور کند و در نتیجه، فشارهای داخلی بر رژیم ایران کاهش یابد و از سوی دیگر، آسیب شدیدی که به نیروهای ایرانی و حزب الله رسیده است را به گونه ی جبران کند.

البته آینده بحران جنگ و کشمکش های منطقه ای در ادلب، تا هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد و برای روشن شدن سرنوشت اوضاع این پهنه آشوب خیز، بایستی در انتظار چگونگی تحولات بعدی بود.

https://www.independentarabia.com