سیلی که در فروردین ماه امسال آمد، آبادی و ویرانی را با هم آورد. هم بخش بزرگی از ۸۰ درصد تالاب‌های خشک شده ایران را سیراب کرد و ماند و هم ۱۵ هزار میلیار تومان خسارت وارد کرد و رفت.
به گفته منابع رسمی حدود ۴۰۰ شهر و روستا در ۱۵ استان آسیب دیدند ولی ۶۵ درصد حجم مخازن سدهای ایران پر شد و مسؤولان سال پر آبی پیش‌بینی کردند.
در حالی که سازمان مدیریت بحران در ایران، جمع خسارت‌های مالی سیل تا ۱۸ فروردین را ۱۵ هزار میلیار تومان اعلام کرده بود، کارشناسان و مسؤولان محیط زیست، بارش فراوان فروردین ماه را عامل خوش یمن دوباره زنده شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها دانستند؛ که دو وجه از یک اتفاق است!
آبی که در آمارها نفوذ کرد
سال ۱۳۹۶ سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که ۸۰ درصد تالاب‌های کشور خشک‌شده و تالاب‌ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک شرایط بحرانی دارند. در همین راستا، مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط طبیعی وضعیت ۲۵۲ تالاب برجسته ایران را در وضعیت قرمز یا خطر اعلام کرده بود، اما بارندگی‌های سیل آسای فروردین شرایط را به کلی تغییر داد و اسماعیل کهرم اعلام کرد: وضعیت اکثر تالاب‌ها بعد از بارندگی‌ها مطلوب است.
به گفته کارشناسان و مسؤولان محیط زیست در ایران، پس از بارندگی‌ها و سیل فروردین سال جاری در ایران وضعيت اكثر تالاب‌های كشور و البته نه "همه" تالاب‌های ایران، بسيار مناسب شده است. تالاب هامون شايد شاخص‌ترين تالاب خشك شده‌ای باشد كه اين روزها همچنان يك تالاب مرده معرفي مي‌شود. اما گاوخونی، هورالعظيم و تالاب‌های درياچه اروميه، تالاب‌های مهمی هستند كه پر آب شدن آنها يك اتفاق بی‌نظير در حوزه محيط زيست عنوان می‌شود. تالاب‌هایی که شاید دیگر امیدی به زنده شدنشان نبود. گاوخونی اصفهان بعد از ۱۵ سال و ميقان اراك بعد از ۴۰ سال خشكی، سرانجام احيا شدند و حالا بی صبرانه انتظار بازگشت پرندگانی را می‌کشند که با این تالاب اُخت بوده‌اند.
اسماعیل كهرم، بوم شناس و کارشناس محیط زیست با اشاره به اينكه تالاب‌ها بعد از سيل هر يك با توجه به موقعيت جغرافيايی‌شان، سيراب شده‌اند، در گفتگو با روزنامه ایران اظهار داشت: «البته همه تالاب‌های كشور پر آب نشده و تالابی مثل نئور در ارتفاعات اردبيل طبيعتاً از اين موهبت بی‌بهره ماندند. اما در مقابل بيشتر تالاب‌هايی كه در مناطق پست قرار داشتند، احيا و پر آب شدند. متأسفانه همه تالاب‌های كشور پيش از بارندگی در لبه يا در خط خشكی و از بين رفتن بودند. مثلاً تالاب درياچه اروميه كاملا خشك شده بود. اما الان همه تالاب‌های درجه يك احيا شده‌اند، اگرچه مدتی طول می‌كشد تا اين تالاب‌ها به عملكرد سابقشان برگردند و گونه‌های گياهی و جانوری در اين تالاب‌ها زنده شوند».
براساس آمارهای رسمی سال آبی ۱۳۹۶ تا ۹۷ خشک‌ترین سال آبی ایران در ۵۰ سال گذشته بوده است. اما میزان بارش‌ها در سال آبی جاری ۱۸۱ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است. این تغییر بیشتر در تالاب‌ها تأثیر داشته است.
در حالی که تا اسفندماه ۱۳۹۷ مقام‌های دولتی در ایران هشدار می‌دادند که بحران آب در ایران به یک مسئله «امنیتی» بدل شده است، اما در پی بارش‌های اخیر عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست عنوان کرد که با بارش‌های اخیر، ایران از خطر کم‌آبی نجات خواهد یافت. وی همچنین تأیید کرد که به طور متوسط ۹۰ درصد تالاب‌های کشور پر شده‌اند.
سیل ویران کننده، کجا را آبگیری کرد؟
پس از سیل فروردین، تالاب «چغاخور» در استان چهارمحال و بختياری به طور صد درصد آب گيری شد. حجم آب اين تالاب در سال گذشته ۱۴ ميليون متر مكعب بود كه درحال حاضر به ۲۰۸ ميليون متر مكعب رسيده است.
همچنين، آب دریاچه ارومیه ۳۶ سانتيمتر افزایش پیدا کرد. تالاب «قوپی باباعلی» در استان آذربايجان غربی، که در فهرست قرمز خشکسالی محیط زیست قرار داشت، ۷۰ درصد آبگیری شد و چشمه‌های اطراف آن هم پر شد.
به گفته مدير طرح حفاظت از تالاب‌های ايران، آب در تالاب «گندمان» در استان چهارمحال و بختياری آنقدر بالا آمده كه حتی سرريز كرده و به زمين‌های زراعی رسيده است. تا جايی كه پس از مدت‌ها پرنده‌های مهاجر به اين تالاب بازگشته‌اند.
ابوالفضل آبشت، مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در گفتگو با روزنامه ایران توضیح می دهد: حتی «جازموريان» به عنوان يك تالاب فصلی، كه هميشه پرآب نيست، هم پس از بارش‌های اخير، ۱۵ درصد احيا شد. اين تالاب كه حدود ۳ هزار متر مربع وسعت دارد، پس از سيل مرطوب شده و بخشی از آن به طور كامل احيا شده است. همچنين شاهد رسيدن عمق تالاب صالحيه البرز به بيش از يك متر و حضور پرنده‌های بالكان در آن هستيم.
اما نگرانی‌ها به دلیل اقلیم گرم ایران همچنان وجود دارد و کارشناسان منتظرند ببینند با شروع فصل گرما و تبخیر آب‌ها دوباره تالاب‌ها و دریاچه‌ها دچار خشکسالی می‌شوند یا نه؟
