مقایسه بازیکنان دوران‌های مختلف شدنی است؟ گل کردن دوباره دلبستگی به چند و چون بازی دیه‌گو مارادونا این پرسش را پیش کشیده است که بزرگ‌ترین فوتبالیست تاریخ چه کسی است؟

رای امروزی‌ها از آن لیونل مسی است. در روزگار معاصر ما این بازیکن جادویی بارسلون، توانست کریستیانو رونالدو را در نبرد برای رسیدن به اوج سروری پشت سر بگذارد. اما بعید است بتواند چنین آسان از زیر سایه مارادونا بیرون بیاید.

مسی و رونالدو حدنصاب‌های آماری شگفت‌انگیزی را در هم شکسته‌اند. آن‌ها در روزگار ابرباشگاه‌ها بازی کرده‌اند که در آن رقابت هر چه بیش‌تر در رقابت میان چند تیم اندک‌شمار خلاصه شده است و در کل نقش پشتیبانی‌کننده‌ای با بالاترین کیفیت داشته‌اند. اما در عین حال بالا رفتن سطح آمادگی جسمانی در این دوران به معنای آن است که بازی‌ها سریع‌تر از گذشته شده است. به طوری که رایج‌ترین ایرادی که به بازیکنان گذشته می‌گیرند این است که برای بازی‌های امروز در لیگ انگلستان یا اسپانیا خیلی کند بودند.

البته گرائم سونس، که بهترین کاپیتان لیورپول بود مخالف است و می‌گوید: هر کسی که در دوران خودش بازیکن بزرگی بود امروز هم اگر بازی می‌کرد بازیکن بزرگی می‌بود. همیشه انگشت‌شماری از بازیکنان، تراز اول از آب درمی‌آیند. این اصل هرگز تغییر نمی‌کند. فقط وضعیت زمین‌ بازی تغییر ‌کرد که خیلی عامل تعیین‌کننده‌ای بود.»

نگه‌داری زمین به قدری پیشرفت کرده است  که از زمین‌های اغلب پر گل‌ و لای یا کچل سال‌های قبل خبری نیست. سونس در ادامه گفت: در زمین‌های دهه ۱۹۷۰ یا ۸۰ به سختی می‌شد توپ را با یک یا دو ضرب جلو برد. بازیکن باید خیلی فنی می‌بود.

دیگر دل‌سوزی حرف اول را در نگه‌داری زمین نمی‌زند و این کار اساس علمی پیدا کرده است. اکثر زمین‌های اسپانیا یا ایتالیا که مارادونا در آن‌ها تمرین می‌کرد از نظر باشگاه‌های تراز اول امروزی به درد تمرین نمی‌خورند.

در دوره مسی شرایط بدنی فوتبالیست‌ها فرق کرده است. تا قبل از قرن ۲۱ بسیاری از بازیکنان آمادگی بدنی‌شان را حداکثر نمی‌کردند. مارادونا حتی پیش از آن که هنگام بازی در ناپل با مصرف مواد بر باد برود، دچار خپلی نابهنگامی شده بود. حتی مهاجمی مانند رونالدوی برزیلی هم که در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ جزو بهترین‌های جهان بود ظاهر کاملاً چاق‌وچله‌ای داشت نه اندام تراشیده‌ همنام پرتغالی‌اش را. تا همین چندی پیش هم، حرفه‌‌ای‌های معمولی فوتبال از میزان‌سازی اندام‌شان دانش چندانی نداشتند.

بابی مور، کاپیتان تیم ملی فوتبال انگلستان در سالی که جام جهانی را از آن خود کرد لبخندزنان در توجیه آبجوپیمایی‌های فت و فراوان خود می‌گفت «ماشین به بنزین احتیاج دارد». دهه شصت بود و او نمی‌دانست که چنین کاری مثل ریختن گازوییل در باک ماشینی است که سوخت آن بنزین بدون سرب است. اما مور در دوران اوجش خط دفاع تیم منچسترسیتی را به خوبی جمع کرده بود، با آن که صبح‌ها به شدت خمار بود.

سونس، در انفیلد در تیم مشروب‌خواران قهار بازی می‌کرد اما در دوران بازی کردن در سمپدوریا، خیلی بیش‌تر به چند و چون سوخت‌گیری پی برد. او می‌گوید: «بازیکن فرزند زمانه و محیط خودش است. آن موقع همه مشروب می‌خوردند و همرنگ جماعت می‌شدیم. اگر امروز در میدان بازی بودم مانند بقیه هم‌تیمی‌هایم به حرف‌های متخصصان تغذیه گوش می‌دادم و چیزهای راست و درست می‌خوردم و می‌نوشیدم. فرهنگ تغییر می‌کند.» ستارگان گذشته و شاید حتی مارادونا اگر فوتبال‌شان را از امروز شروع می‌کردند راه و روش بسیار عاقلانه‌تری در پیش می‌گرفتند.

میزان حفاظت از ستارگانی مثل مسی و کریستیانو رونالدو خیلی تغییر کرده است. سونس می‌گوید: «ضوابط و مقررات خیلی فرق داشت». خشونت و بی‌رحمی روش پذیرفته‌ای بود: «به رختکن که می‌رفتیم می‌دانستیم حریف دارد می‌گوید چند نفرشان را کله‌پا کنیم بلکه دخل‌شان دربیاید. در چنین مواقعی نمی‌توان به سراغ بازی فنی و رد و بدل کردن پاس‌های زیاد رفت.»

تکل از پشت، هنوز قانونی بود و مدافع می‌توانست مرتباً و با خیال راحت روی پای حریف و به خصوص مهاجم حریف برود بی آن که کارتی از داور دریافت کند. مسی و رونالدو خیلی بیش‌تر از جیره‌شان ضربه خورده‌اند ولی هیچ کدام خشونتی مثل خشونت «آندونی گویکوتکسا» معروف به قصاب بیلبائو در برابر مارادونا را تجربه نکرده‌اند. این مدافع تیم آتلتیک بیلبائو در سال ۱۹۸۳ و در ورزشگاه نوکمپ، با زدن لگدی خشن و شکستن مچ پای مهاجم بارسلون، نزدیک بود به دوران بازی ستاره آرژانتین پایان دهد. انگار گویکوتکسا عزم را جزم کرده بود که بازیکنان خارجی بارسلون را از دور خارج کند. او بابت آسیب زدن به رباط صلیبی بازیکن آلمانی برند شوستر نیز، مورد نفرت اهالی کاتالونیا بود، آسیبی که سبب شد شوستر نتواند در جام جهانی سال ۱۹۸۲ شرکت کند.

عصبانیت و ناراحتی از گویکوتکسا در سال ۱۹۸۴ و در بازی نهایی جام حذفی در ورزشگاه برنابئو به اوج خود رسید. بیلبائو بازی را یک به صفر برد اما بارسلونی‌ها بعد از بازی تسویه حساب کرد و در دعوای دسته‌جمعی و غوغای دیوانه‌واری که پیش آمد، مارادونا لگدی نثار یکی از مربیان حریف کرد. این کار بی‌آبرویی بزرگی برای بارسلون بود و بازیکن آرژانتینی را به تیم ناپل فروختند.

خشونت در فوتبال همه‌گیر بود و در ایتالیا به شکل هنرمندانه‌ای با تمسخر درآمیخته بود. وقتی مارادونا پا به مسابقات باشگاهی رده اول ایتالیا گذاشت، مکرراً آماج چنین خشونت‌ها و تمسخرهایی بود. چنان بلایی هرگز بر سر هیچ‌کدام از بازیکنان امروزی نیامده است.

ممتازترین‌های هر دوره‌ای در مسابقات امروز هم خوش خواهند درخشید زیرا روش‌های نوین را در پیش خواهند گرفت و وضعیت بدنی، شرایط فنی و سبک بازی‌شان را با ضروریات دهه ۲۰۲۰ همساز خواهند کرد. سونس همان طور که در دهه ۱۹۸۰ در بین سرآمدان خط وسط زمین سروری می‌کرد امروز هم می‌توانست در بین بازیکنان میانی لیگ برتر انگلستان آقایی کند. داشتن بینش، هوش، توانایی فنی و شوق پیروزی همیشه مهم است، حتی اگر قوانین و شرایط در مواقعی طوری عوض شوند که با گذشته هیچ شباهتی نداشته باشند. سونس می‌گوید: «باید پرسش را طور دیگری مطرح کرد: از امروزی‌ها کدام‌شان می‌توانستند در نسل ما بازی کنند؟»

مارادونا در سایه مراقبت داوران، چه غوغاهایی که در زمین سبز بازی به پا نمی‌کرد. تقریباً هیچ کس استعداد او را نداشته است و بی‌همتا بود. اگر مسی که از انگشت‌شمار بازیکنانی است که می‌توان هم‌ارز او قلمداد کرد، در سال ۱۹۸۶ در تیم ملی آرژانتین بود آیا قهرمان جام جهانی نمی‌شدند؟

احتمالاً می‌توان گفت دو بهترین بازیکن تاریخ فوتبال جهان این دو آرژانتینی هستند و درخشش آن‌ها در گذر اعصار بازتاب خواهد داشت.