چند روز بیشتر تا شروع ماه رمضان باقی نمانده است؛ سی روز سال که از جنبه‌های مختلف برای مقامات سیاسی و فرهنگی کشور اهمیت بسیاری دارد. حجم بالای سرمایه‌گذاری نظام در برنامه‌های به‌اصطلاح فرهنگی و مذهبی، به‌خصوص در سال‌های اخیر، بسیار مشهود بوده است. کافی‌ست نگاهی به اصلی‌ترین بازوی رسانه‌ای نظام یعنی «صداوسیما» بیندازیم تا دریابیم که میزان اهمیت این سی روز سال برای نظام جمهوری اسلامی ایران تا چه اندازه مهم است. 

از سوی دیگر این زمان سال، که حالا بیشتر از قبل سایه بر تقویم شمسی انداخته است، فرصتی‌ست برای برگزاری مراسم‌های مختلف در گوشه و کنار کشور که بهترین جولان‌گاه برای قدرت‌نمایی  گروهی از واعظان نظام است. چه برای آنها که بالای منبر می‌روند، و چه برای مداحانی که جمعی را به گریه وامی‌دارند. 

بیراه نیست اگر بگوییم که مقامات تصمیم‌گیرنده نظام در سال‌های گذشته و به‌خصوص از اواخر دهه هشتاد شمسی، رویکردی متفاوت در شیوه برگزاری مراسم‌ها در ماه رمضان در پیش گرفتند، که تاثیر مستقیم بر شیوه زندگی شهروندان برخی شهرهای بزرگ ایران داشت. تصمیماتی مثل برقراری «زیست شبانه» در پایتخت که همراه بود با افزودن بر سئانس‌های سینماهای شهرها و باز بودن برخی رستوران‌ها و فروشگاه‌ها تا ساعاتی بعد از نیمه‌شب و نزدیکی سحر. 

دستگاه تبلیغاتی نظام هم این «زیست شبانه» را البته با تمرکز بر جنبه‌های مذهبی و اعتقادی آن، ترویج می‌داد؛ از جمله با نمایش این «زیست شبانه» در اماکن مذهبی مانند مساجد و تکیه‌ها در سریال‌های تلویزیونی مخصوص ماه رمضان، و برپایی به‌اصطلاح «سکوهای نذری» در کشور که تا نزدیک سحر باز بودند و به رهگذران چای یا شربت می‌دادند. 

طبیعی‌ست که این تغییرات ملموس در مواجهه جامعه با ماه رمضان در قیاس با دهه‌های قبل، باعث شکل‌گیری چرخه جدیدی در زندگی اجتماعی شود که در کنار خود، مناسبت‌های اقتصادی جدیدی را، هرچند برای یک بازه زمانی کوتاه و سی روزه، در جامعه به وجود بیاورد. 

امسال اما حکایت استقبال از ماه رمضان در سطح کشور، حکایت دیگری‌ست. تداوم شیوع ویروس کرونا موانع بسیاری برای انجام مناسک جمعی مذهبی ایجاد کرده است. حرم معصومه قم و حرم امام هشتم شیعیان در مشهد تعطیل است، متولیان این اماکن بزرگ مذهبی در کشور نمی‌توانند میزبان زائران باشند، و احتمالا به وقت مناسک مذهبی، دوربین‌های تلویزیونی جور غیاب زائران را بکشند و صحن‌های خالی حرم قم و مشهد را به خانه‌های مردم بفرستند. 

چند روز پیش، حسن روحانی به وزیر بهداشت دولتش دستور داد که با همکاری وزارت کشور، تیمی را مامور بررسی امکان برگزاری برنامه‌ها و مراسم‌های عبادی ماه رمضان در برخی شهرهای ایران کند. روحانی گفت که باید امکان برگزاری مراسم در شهرهایی که به وضعیت با ثباتی در مبارزه با کرونا رسیده‌اند، بررسی شود. 

روحانی روز گذشته نیز گفت: «تعطیلی مساجد و اماکن مذهبی در ماه رمضان نیز حداقل تا نیمۀ اردیبهشت ماه تداوم خواهد داشت، در ماه رمضان مراسم افطاری و تجمع نخواهیم داشت، و پس از آن مقطع نیز باز جلساتی برگزار می‌کنیم تا ببینیم می‌توان تصمیم تازه‌ای اتخاذ کرد یا نه.»