رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در نامه‌ای به رئیس‌جمهور بر کاربرد معادل فارسی لغات بیگانه در حوزه سلامت تأکید کرده و نوشته است که استفاده زیاد از بسیاری از اصطلاحات و لغات تخصصی که معادل فارسی هم دارند در دوران کرونا می تواند «جوازی برای استفاده از سایر لغات اصطلاحات خارجی محسوب شود». مساله تغییر اصطلاحات انگلیسی در خصوص مفاهیم علمی اما اعتراض برخی از متخصصان علوم پزشکی و محققان این حوزه را در پی دارد. 

زهره جمعه فرسنگی کارشناس ارشد بیوشیمی دکتری نانومدیسن و در حال حاضر مشغول گذراندن دوره فوق دکترا در دانشگاه «مک مستر» کانادا به  ایندیپندنت فارسی می گوید :« به نظر می رسد شخص یا گروهی که این واژگان را ترجمه می کنند در حوزه ادبیات تخصص دارد و نه در حوزه علوم پزشکی یا حتی مهندسی و به همین دلیل ترجمه این واژگان بیشتر اشتباه و غیرقابل درک برای دانش آموختگان است ».

این متخصص و دکتری نانومدیسن هشدار می دهد :« با معادل سازی اصطلاحات رایج انگلیسی به فارسی اشتباهاتی ممکن است صورت بگیرد و آن اشتباهات ممکن است غیرقابل جبران باشد». 

به گفته خانم جمعه فرسنگی علم حد و مرز ندارد زبانی است که باید مشترک باشد :« در دنیای علم سرعت رشد علم خیلی مهم است و هرچه سریعتر بتوانی با مراکز علمی دنیا تبادل نظر داشته باشی و نظر آنها را بدانی بسیار کمک می کند تا بتوانی پیشرفت های بیشتری داشته باشی حالا چه برسد که بخواهی با یک زبان دیگر یادبگیری و آن را به انگلیسی برگردانی و کلی زمان از دست می رود. » 

در نامه غلامعلی حداد که به انتشار «تسنیم» رسیده است با اشاره به اطلاع رسانی هرروزه در خصوص ویوروس کرونا در کشور و حجم گسترده اطلاعات مربوط به آن عنوان شده است که "فراوانی و تنوع برنامه‌های رسانه‌ای در باب کرونا سبب شده که بسیاری از اصطلاحات و لغات تخصصی که معادل فارسی هم دارند به همان صورت فرنگی به کار گرفته شود که ممکن است در آینده به همین صورت در زبان فارسی رواج یابد و مهم‌تر از آن، جوازی برای استفاده از سایر لغات اصطلاحات خارجی محسوب شود.  در ادامه این نامه فهرستی از لغات مورد اشاره آقای حداد و اصطلاحات همراه با معادل فارسی آنها ذکر شده است. 

خانم جمعه فرسنگی با اشاره به برخی از این لغات و تجربه های مشابه در این خصوص ضمن مخالفت با چنین رویکردی در نظام علمی وپزشکی می گوید:« به نظر من خیلی عجیب و غریب است و من صددرصد مخالف چنین عملکردی هستم. اکثر این واژه ها تاریخی پشت شان هست و ریشه لاتین دارند و فقط تغیییر شکل پیدا کرده اند سالها طول کشیده است تا فرم گرفته اند و آن معنا و مفهموم را گرفته اند و این درست نیست که بخواهیم برای تعصبات فرهنگی و گویش محلی آنها را تغییر بدهیم برای علم جواب نمی دهد برای علم اصلا حد و مرز مطرح نیست علاوه بر اینکه تناقض ایجاد می شود».

به طور کلی بسیاری از متخصصان حوزه پزشکی و سایر علوم نیز با اعلام مخالفت هایی در فضای مجازی بر این مساله تاکید داشته اند که برگرداندن این واژه ها به طور کلی موجب افت درک و فهم دانش آموختگان علوم مختلف و علوم پزشکی می شود. 

دکتر شهدخت شاهین متخصص رادیولوژی نیز با معادل سازی در مسائل علمی مخالفت صریح داشته و به ایندیپندنت فارسی می گوید :« این مساله موجب مغشوش شدن افکار و اشتباه و فراگیری دیر همه می شود و در مطالب علمی آنچه در مقالات دیده می شود با آنچه دانش آموختگان یاد گرفته اند مغایرت داشته و باعث سردرگمی می شود.»

به اعتقاد خانم شاهین «زبان علم یک زبان واحد است و اصلا نباید در آن دست برده شود. معتقدم باید از جامعه پزشکی یک رای گیری صورت بپذیرد و نظر جامعه علمی و دانشگاهی هم پرسیده شود». 

این متخصص رادیولوژی معتقد است «جادارد که جامعه پزشکی اعتراض کرده و مخالفت خود را صریح عنوان کنند» و توضیح می دهد :« ولی متاسفانه از آنجا که در کشور ما هیچ اعتراضی  به هیچ جایی نمی رسد همه اینقدر ناامید و سرخورده هستند که این مساله مغفول می ماند ولی صد درصد جای اعتراض از سوی جامعه علمی و دانشگاهی را دارد». 

پیشتر مساله معادل سازی واژگان علوم زیست و پزشکی در کتاب زیست شناسی سال ۱۰ و ۱۲ رشته علوم تجربی خبرساز شد و انتفاد بسیاری از معلمان و دانش آموزان را در پی داشت. 

 مساله مهمی که در حین معادل سازی اصطلاحات انگلیسی اتفاق می افتد فهم و به حافظه سپردن دانش آموزان و برای شرکت در آزمون هایی نظیر کنکور و آزمون های پزشکی است. نکته ای که به نظر می رسد در بروکراسی اداری در دستگاه عریض و طویل فرهنگستان زبان فارسی کمتر به آن توجه شده است. 

چنانچه در سال ۹۷  با جایگزینی لغاتی در کتاب زیست شناسی دوره تجربی به دلیل آنچه معلمان آن را «غیرقابل فهم» می دانستند نسبت به آن اعتراض کردند. 

روزنامه خراسان در گزارشی در مهرماه همان سال با اشاره به معادل سازی های انجام شده نوشت :« کتاب زیست شناسی پایه دوازدهم امسال که اولین تالیف جدید در این پایه است، انتقاد و اعتراض گروهی از دبیران زیست شناسی را به همراه داشت. در این کتاب اغلب لغات و اصطلاحات علمی جای خود را به معادل های فارسی داده که بیشتر آن ها معادل هایی سخت و عجیب و غریب است». در این گزارش استفاده از کلمه رایج «باکتری» به «ترکیزه» مثال بارز غیرقابل فهم بودن بسیاری از این معادل سازی ها بود.    

زهره جمعه فرسنگی نیز با اشاره به اعتراضات انجام شده از سوی جامعه علمی و دانشگاهی می گوید:«در دوره ای که لغات زیست شناسی رشته علوم تجربی در سال دهم یا دوازدهم را تغییر دادند به قدری واژه ها را مغلق، نادرست و نامفهموم ترجمه کرده بودند که درست به خاطر دارم که برای بیشتر دانش آموزان بسیار سخت بود. مخصوصا برای کسانی که سال قبل از آن واژه های انگلیسی را یادگرفته بودند و سال بعد از آن باید معادل فارسی آن را هم یاد می گرفتند بسیار سخت بود چه برسد به اینکه خیلی از آن واژه ها اشتباه بودند.» 

وی با اشاره به این نکته که گروها یا فرد معادل یاب برای این واژگان تخصص لازم را نداشته اند توضیح می دهد :«اینجا من مشخصا در مورد زیست شناسی صحبت می کنم و این شخص در این حوزه تخصص ندارد.»

وی در مورد اثرگذاری تغییرات این واژگان به فارسی برای دانش آموزان می گوید :« به نظر من بچه ای که در مقطع دبیرستان مشغول به تحصیل است و تازه می خواهد رشد علمی بکند و به آن حدی نرسیده است که خودش بخواهد تجزیه و تحلیل بکند و بخواهد یکسال را لاتین خوانده باشد و یکسال را فارسی بخواند با کلماتی که اشتباه هم ترجمه شده است . حتی اگر اشتباهات را هم کنار بگذاریم در حالت کلی تجزیه تحلیل و درک مطلب برایش خیلی سخت می شود به ویژه آنکه زمان زمان سوالات کنکور هم خیلی کوتاه است. چون زمان برایش مهم هست که بتواند مفهوم را درک کند و پاسخ درست را پیدا کند و از نظر من خیلی به دانش آموزان لطمه خواهد زد. »

این این متخصص و دکتری نانومدیسن معتتقد است :« دربحث پیشرفت علمی پایه یا زمینه اولیه خیلی مهم است اگر قرارباشه یک معادل سازی بیس علم رو دچار فهم ودرک اشتباه کنه تصور کنید بعدش چی اتفاقی رخ می دهد؛ مثلا چهار سال در ایران با مفاهیم اشتباه وکلمات معادل فارسی درس رو به شکل تئوری بخونی بعد که از مقطع فوق لیسانس وارد مرحله جدیدی از تحقیقات پیشرفته میشوید وباید به منبع های خارجی مراجعه کنید چی اتفاقی رخ می دهد؟» 

به نظر می رسد قانون منع استفاده از واژه های بیگانه سابقه طولانی در نظام آموزشی و سیاستگذاری در ایران دارد. البته بر اساس گفته رضا عطاریان اصطلاح شناس و پژوهشگر ارشد گروه واژه گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی  نیز معادل لاتبن این کلمات در بخش پایانی کتابها آورده می شود. در واقع با این توضیح معلوم می شود که دانش آموزان مجبور به یادگیری دوباره اصطلاحات انگلیسی هستند. 

در عین حال طی سالهای گذشته بودجه فرهنگستان زبان و ادب فارسی که بسیاری آن را بی تاثیر می دانند محل اختلاف و بحث بوده است. در بودجه سال ۹۹ نیز این بودجه رشد ۶۴ درصدی از سوی رئیس جمهور داشته است. در واقع بر اساس گزارشی که در مورد لایحه بودجه سال ۹۹ منتشر شد مشخص شد، بودجه فرهنگستان زبان و ادب فارسی  ۲۸۶۸۵۸ میلیون ریال بود (فرهنگستان سال جاری ۱۷ میلیارد و ۶۵۱ میلیون تومان دریافت کرد) و بودجه تخصیصی برای تقویت و پاسداری زبان و ادب فارسی که سال جاری ۱۲۸۶۱۹ میلیون ریال بود به ۲۰۷۳۵۸ میلیون ریال افزایش یافته است.

این در حالی است که در دی ماه ۹۸ در برنامه تلویزیونی نسرین پرویزی، معاون واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پاسخ به این سوال که آیا هزینه ساخت هر واژه ۱۱ میلیون تومان است ؟ گفت در ساخت هر واژه جایگزین، قیمت تمام شده هر واژه تازه یک میلیون تومان است. محصولی که در نهایت مورد انتقاد صریح منخصصان قرار می گیرد.