در روزهای گذشته خبر مرگ یک زن ۵۵ ساله در کرمانشاه به دلیل مقاومت برابر تخریب خانه‌اش از سوی ماموران، واکنش‌های بسیاری به دنبال داشت. فیلمی دردناک از آخرین لحظات زندگی آسیه پناهی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد این مادر کرمانشاهی به زبان کُردی خطاب به مامورانی که برای تخریب خانه‌اش آمده بودند، می‌گفت: «نمی‌ذارم خانه‌ام را خراب کنید»
در فیلم دیده می‌شد که «آسیه» چطور خودش را جلو بیل بولدوزر می‌اندازد تا شاید مانع تخریب سرپناه خود و فرزندانش شود؛ اما در نهایت نه خانه‌اش ماند و نه جانش.
تصویر شورش مشهد که برای نخستین‌بار در مستند «شورش علیه سازندگی» به نمایش در می‌آید- Screenshot/مستند شورش علیه سازندگی
روایت دردناک مرگ آسیه پناهی یادآور حادثه‌ای مشابه در بیست و هشت‌سال پیش است؛ نهم خرداد ماه سال ۱۳۷۱، که یورش ماشین‌های شهرداری برای تخریب خانه‌های تعدادی از حاشیه‌نشینان شهر مشهد باعث شد تا «دو کودک» از اهالی منطقه «کوی طلاب» در بلوار «طبرسی» کشته شوند و همین بهانه‌ای شد تا اهالی این منطقه محروم در مشهد جنازه یکی از کودکان را بر دست بگیرند به سمت مرکز شهر حرکت کنند. در جریان درگیری، یک کودک دانش‌آموز که از مدرسه به سمت خانه‌اش می‌رفت، با شلیک ماموران امنیتی کشته شد. حرکت اعتراضی مردم مشهد خیلی زود به مرکز شهر و فرمانداری مشهد رسید. مردم دیگر محله‌های مشهد هم به سیل مردم محله طلاب مشهد پیوستند. معترضان دو کلانتری شهر را تسخیر کردند و عملا کنترل شهر به دست معترضان افتاد. مردم معترض سپس به سمت شهرداری رفتند. نهادی که از نظر معترضان بحران را شروع کرده بود و حالا باید تقاص پس می‌داد.
قیام مردم مشهد پس از سه روز (و به گفته برخی، دو روز) درگیری میان معترضان و نیروهای امنیتی که از استان‌های همجوار خراسان به مشهد رفته بودند، سرکوب شد. آمارهای دقیقی از تعداد دستگیرشدگان در دست نیست. برخی از دستگیری بیش از ۸۰۰ نفر از معترضان می‌گویند، و گروهی از رقم ۳۰۰ نفر سخن می‌گویند. تنها آمار رسمی، مربوط به اعدام چهار نفر از معترضان است که خبر آن در روزنامه‌های وقت ایران به چاپ رسید.
خبر اعدام چهار معترض در یکی از روزنامه‌های مشهد- عکس از http://blog.dastneveshteha.com/
با گذشت ۲۸ سال از ماجرای قیام مردم مشهد و سرکوب شدید آنها توسط نیروهای امنیتی و نظامی، هنوز هم این واقعه جزو امنیتی‌ترین پرونده‌های نظام است که درباره آن بسیار کم‌تر از میزان اهمیت و نیز گسترده‌گی‌اش، سخن گفته شده است.
۱۱ روز پس از سرکوب شدید معترضان مشهدی، روزنامه خراسان به نقل از دادستانی مشهد از اعدام چهار نفر از افراد دستگیر‌شده خبر داد. جواد گنج‌خانلو، غلامحسین پورشیرزاد، علی صادقی و حمید جاوید اعدام شدند تا شورش مشهد به آن شکل سرکوب شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
گفته می‌شود که هیچ عکس و فیلمی از این قیام در دست نیست.
اخیرا پخش یک مستند در سامانه‌های فیلم‌های آنلاین در ایران (فیلیمو) با اسم «شورش علیه سازندگی» و به کارگردانی «مصطفی شوقی»، به زوایای کم‌تر گفته شده این ماجرا پرداخته است. گفت‌وگو با برخی مسئولان وقت استان خراسان، از جمله علی جنتی، استاندار وقت، و هم‌چنین شرح روایت از زبان یکی از شاهدان عینی آن وقایع، ابعاد بیشتری از ماجرا را شرح می‌دهد. هرچند این فیلم در واقع شرح قیام مردم مشهد در سال ۷۱ را میانجی قرار داده است تا سیاست‌های دولت هاشمی رفسنجانی در سال‌های ابتدایی پس از جنگ ایران و عراق مورد نقد قرار دهد، اما در این میان مستندات تازه‌ای از واقعه مشهد بیان می‌شود. در جایی از فیلم، محمد حسین جعفریان، روزنامه‌نگار و مستندساز خراسانی که خود از اهالی بلوار طبرسی در این شهر بوده است و یکی از راویان این مستند است، با اشاره به قیام مردم از هجوم آنها به تمامی فروشگاه‌های تعاونی و بانک‌ها و غارت آنها، می‌گوید، و از حضور کوتاه علی جنتی در شبکه تلویزیونی استانی و اشک‌های از سر استیصال استاندار خراسان و خطاب قرار دادن مردم که «این اموال خود شماست که غارت می‌کنید.»
به گفته این روزنامه‌نگار، شهر به مدت «سه» روز در دست مردم معترض مشهد بوده است.
اکبر هاشمی رفسنجانی در یادداشت‌های روزانه به تاریخ ۱۰ خرداد سال ۱۳۷۱ درباره آن روزهای مشهد می‌نویسد: «به دفترم آمدم. اوضاع مشهد را پرسیدم. گفتند دیشب شرارت تا ساعت یک ونیم بعد از نیمه شب ادامه داشته و با دخالت سپاه تمام شده و جمعی را بازداشت کرده‌اند. خرابی‌های زیادی بار آورده‌اند. در جلسه هیات دولت، وقت زیادی صرف مسئله مشهد و کیفیت برخورد با آن به منظور جلوگیری از تکرار اینگونه حوادث مذاکره شد. رهبری هم امروز با احضار وزرای مربوط ، دستور سخت‌گیری داده‌اند.»
پس از وقایع خرداد ماه سال ۱۳۷۱، علی جنتی از سمت استانداری خراسان عزل شد.
