در اوایل دهه ۱۹۸۰ و هنگامی که معمر القذافی، رئیس جمهور وقت لیبی رویای تأسیس یک کشور واحد اسلامی در شمال آفریقا را در سر می‌پروراند، شورشیان طوارق در کشور مالی را دعوت به پیوستن به سپاه اسلامی خود کرد، اما پس از تلاش‌های نظامی نافرجام در لبنان، چاد و سودان، قذافی تصمیم گرفت سپاه اسلامی خود را منحل اعلام کند. سپس از شورشیان طوارق خواست به نیروهای ویژه‌ ارتش لیبی بپیوندند، قذافی برای رسیدن به اهداف استراتژیک خود بسیاری از گروه‌های شورشی در قاره آفریقا را مورد حمایت قرار  داد، همین سیاست نادرست باعث شد تا ارتش لیبی دچار ناتوانی و اختلاف شود و به دنبال تظاهرات بهار عربی در سال ۲۰۱۱، نتواند از معمر القذافی حمایت کند. افزون بر آن، فروپاشی ارتش لیبی باعث شد تا گروه‌های مسلح در صحنه حضور پیدا کنند و در نبود نیروهای مسلح دولتی، مناطق بسیاری را به تصرف خود درآورند.

طبق پژوهشی که توسط مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک امریکا در ژوئن سال ۲۰۱۱، شده است، تخمین زده می‌شود که از مجموع ۷۰ هزار سرباز ارتش لیبی، ۲۵ هزار نفر آن‌ها را افرادی تشکیل می‌دادند که آموزش نظامی درستی نداشتند و حدود ۴۰ هزار شبه‌نظامی نیز در لیبی حضور داشتند که به عنوان بخشی از ارتش لیبی به شمار می‌رفتند اما در واقع، از دستورات ارتش پیروی نمی‌کردند.

البته از هنگام کودتای نظامی نافرجام سال ۱۹۶۹، معمر القذافی دیگر اعتمادی به ارتش لیبی نداشت و همین امر باعث شد تا ارتش لیبی مورد اهمال و سهل‌انگاری قرار گیرد و نتواند به عنوان یک نهاد نظامی قدرتمندی در جامعه لیبی حضور پیدا کند. پس از سقوط معمر القذافی و فروپاشی ارتش لیبی، اعتماد بر گروه‌های مسلح مزدور افزایش یافت و حتی در حال‌حاضر نیز جنگجویان اجیرشده‌ای خارجی به عنوان ابزاری در جنگ قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌‌المللی در لیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما خطر گروه‌های مسلح زمانی افزایش می‌یابد که نیروهای وابسته به آن در کنار استفاده مادی، برای تحقق یک اندیشه و ایدئولوژی وارد نبرد و معرکه شوند، طوری که نیروهای اجیرشده‌ای سوریه که توسط رئیس جمهور ترکیه و به هدف حمایت از دولت وفاق ملی در طرابلس به لیبی اعزام شده اند، وابسته به گروه‌های افراطی مانند سازمان اخوان‌المسلمین هستند.

از هنگامی‌که در ماه ژانویه گذشته، آنکارا در صدد حمایت از دولت وفاق ملی شد، هزاران تن از شورشیان سوریه که در گذشته از آن‌ها به عنوان نیروی جنگی در شمال سوریه استفاده کرده بود را به لیبی اعزام کرد تا به منظور حمایت از دولت وفاق ملی در طرابلس علیه نیروهای ارتش ملی لیبی به مبارزه بپردازند، این در حالی است که سازمان عفو بین‌الملل تأکید دارد که نیروهای جنگی یادشده مرتکب جنایت‌های جنگی بی‌شماری علیه ساکنان مناطق مرزی میان ترکیه و سوریه شده اند.

طبق گزارش مجله آمریکایی"فارن پالیسی"، جنگجویان اجیره شده‌ای سوری که در حال‌حاضر به حمایت از دولت وفاق ملی به رهبری فائزالسراج در طرابلس می‌جنگند، در هر ماه ۲ هزار دلار حقوق دریافت می‌کنند. اما مجله فرانسوی "لوموند"، نوشته است که بر اساس اطلاعات امنیتی، شمار نیروهای مزدور عرب و ترکمن که وابستگی به "گردان سلطان مراد"، "جبهه فتح شام" و "گردان سلیمان شاه" دارند و توسط اردوغان به لیبی فرستاده شده اند به ۷ هزار نفر می‌رسد و افراد جنگی یادشده در ازای جنگیدن در لیبی از ۲ تا ۳ هزار دلار در ماه حقوق می‌گیرند.

در همین‌حال، دیدبان حقوق بشر سوریه می‌گوید هم‌اکنون حدود ۳ هزار نیروی جنگی سوری تازه ‌استخدام‌شده، مشغول فراگیری آموزش‌های نظامی در ترکیه هستند و قرار است پس از پایان دوره آموزشی، به لیبی فرستاده شوند. همچنان گفته می‌شود از آغاز ورود جنگجویان خارجی به لیبی، تا به حال ۳۳۹ نفر آن‌ها در نتیجه جنگ‌های داخلی لیبی کشته شده اند، افزون بر آن، برای برخی از نیروهای جنگی خارجی، تابعیت لیبی داده شده است اما خانواده‌های نیروهای اجیرشده کشته شده در جنگ، در آرزوی دریافت تابعیت ترکیه هستند.

مایکل روبین، تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه در اندیشکده آمریکن اینترپرایز، می‌گوید که حضور ترکیه در لیبی خطر بزرگی برای سراسر منطقه به شمار می‌رود و تداوم حضور جنگجویان خارجی در این کشور می‌تواند ثبات و امنیت شمال آفریقا و تردد دریایی در مدیترانه را دچار تهدید کند. به ویژه این‌که نیروهای اجیرشده خارجی که توسط ترکیه به لیبی اعزام شده اند، وابستگی به داعش و سایر سازمان تروریستی دارند.

در مقابل، روسیه نیز از نیروهای ارتش ملی لیبی به رهبری ژنرال خلیفه حفتر که به عنوان متحد مسکو شناخته می‌شود حمایت می‌کند و نیروهای جنگی اجیرشده وابسته به شرکت‌های امنیتی  خصوصی که در گذشته در اتحاد جماهیر شوری سابق می‌جنگیدند را به لیبی اعزام کرده است. در اوایل ماه مه گذشته، سازمان ملل متحد گزارشی را در مورد کشمکش‌های لیبی منتشر کرد که حاکی از افزایش خطر درگیری‌های منطقه‌ای بود، در گزارش مزبور آماده بود که هزاران نفر از مزدوران شرکت روسی «واگنر» که روابط نزدیکی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه دارد برای حمایت از نیروهای ارتش ملی وارد لیبی شده اند.

البته مسکو نمی‌خواهد به صورت علنی وارد جنگ لیبی شود، زیرا این امر می‌تواند عواقب و پیامدهای ناگواری برای روسیه داشته باشد، از همین جهت مسکو سعی می‌کند از طریق اعزام نیروهای مزدور خارجی به لیبی، اهداف سیاسی، اقتصادی و استراتژی خود را برآورده کند.

اما پس از شکست اخیر نیروهای ارتش ملی لیبی و کشته شدن بیش از ۳۰ تن از مزدوران شرکت روسی «واگنر»، مسکو در صدد بازنگری استراتژی خود در لیبی شده است و قصد دارد از این پس، مانند ترکیه، مزدوران جنگی سوریه را استخدام کند. به گزارش مجله"فارن پالیسی"، سرهنگ الکساندر زورین، فرستاده پیشین وزارت دفاع روسیه که در سال ۲۰۱۶، در کارگروه مستقر در ژنو مشغول به کار بود، مسئولیت جلب و جذب جنگجویان اجیرشده برای حمایت از نیروهای ارتش ملی لیبی به رهبری ژنرال خلیفه حفتر را به دوش دارد.

در پیوند به این موضوع، یک منبع روسی تأیید کرد که سرهنگ زورین در اوایل ماه آوریل گذشته از جنوب سوریه دیدن کرد. البته گسترش فقر و عدم ثبات و امنیت، جنوب سوریه را به خیزشگاه نیروهای مزدور در منطقه تبدیل کرده است. گفته می‌شود که پس از توقف کمک‌های آمریکا، نیروهای اجیرشده مستقر در این منطقه، اعلام کردند که از این پس، از رژیم بشار اسد حمایت خواهند کرد.

نگرانی از گسترش نفوذ روسیه در خاورمیانه باعث شده است تا کشورهای غربی در قبال انتقال نیروهای مزدور از سوریه به لیبی سکوت اختیار کنند، در حالی‌که این اقدام پرمخاطره که اردوغان آن را آغاز کرده است می‌تواند منجر به وخامت بیشتر اوضاع شود و چالشی را به وجود آورد که خطرناک‌تر از مقابله با سازمان تروریستی داعش در عراق و سوریه باشد. زیرا پیروزی ترکیه و روسیه با استفاده از نیروهای مزدور خارجی در لیبی، مسیر ورود گروه‌های تروریستی به این منطقه را هموار می‌کند و در نتیجه، لیبی دچار بحران تازه‌ای شبیه به آن‌چه در سوریه و افغانستان اتفاق افتاده است، می‌شود.

https://www.independentarabia.com/