مرکز پژوهش‌های مجلس خواستار حذف ارز ترجیحی شد
مرکز پژوهش‌های مجلس براساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم سال ۹۷ را ۴۷ درصد اعلام کرد و ۲۵ تا ۴۰ درصد مردم ایران را زیر خط فقر مطلق دانست. این در حالیست که مراکز آماری جمهوری اسلامی ایران معمولاً در اعلام آمار محافظه‌کارانه اقدام می‌کنند.
در این گزارش، مرکز پژوهش‌های مجلس خواستار حذف ارز ترجیحی شد و آن را عامل «گسترش فساد و رانتجویی» دانست. به گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم در اسفند ماه ۱۳۹۷ در مقایسه با همین زمان در سال ۱۳۹۶ بیش از ۴۷ درصد بود که به علاوه رشد منفی اقتصاد در ایران و نبود سیستم حمایتی جدی، قدرت خرید مردم را به شدت کاهش داد. به طوری‌که در سال ۱۳۹۶، ۱۶ درصد مردم ایران زیر خط فقر مطلق قرار داشتند و این رقم به حدود ۲۳ تا ۴۰ درصد افزایش داده است. خط فقر برای یک خانواده ۴ نفره در تهران در پاییز سال گذشته، ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان اعلام شد در حالیکه در سال ۹۶، این رقم ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود.
این گزارش به سیستم حمایتی یارانه‌ای و ارز ترجیحی ایرادات جدی وارد کرده و آن را بخشی از مشکل خوانده است. چرا که با اختصاص این ارز برای واردات کالاهای اساسی، اقلامی که در کشور موجود بوده وارد شده است و تولید کننده داخلی همچون مرغداران را دچار مشکل کرده است. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اذعان می‌کند که هدف از معرفی ۲۵ قلم کالای اساسی برای دریافت ارز ترجیحی با هدف ثبات قیمت این اقلام بوده است ولی رشد ۵۳ درصدی قیمت‌ها عملاً مانع از تحقق این هدف شده است. هرچند کالاهای غیرمشمول، رشد ۸۵ درصدی را شاهد بوده‌اند.
این گزارش همچنین به روش‌های اختصاص یارانه نیز ایراد گرفته و اعلام کرده است که در این روش ثروتمندان بیشتر یارانه دریافت می‌کنند. شیوه کنونی اختصاص یارانه باعث شده است تا دهک‌های بالایی حدود چهار برابر بیشتر از دهک‌های پایینی درآمد که به کمک بیشتری احتیاج دارند، یارانه دریافت کنند: «یارانه دهک دهم به طور سرانه ماهیانه در حدود ۷۳ هزار تومان و یارانه دهک اول در حدود ۱۸ هزار تومان [است]. این در حالی است که اگر این یارانه به طور مساوی بین همه مردم تقسیم می‌شد، هر فرد در حدود ۳۸ هزار تومان در ماه یارانه نقدی دریافت می‌کرد».
از سوی دیگر، سازمان برنامه و بودجه از توزیع ناعادلانه یارانه پنهان از جمله یارانه انرژی، برق، دارو و کالاهای اساسی ایراد گرفته است. بررسی توزیع یارانه پنهان در دهک‌ها نشان می‌دهد که یارانه دریافتی دهک دهم ۷ برابر دهک اول است. به طوری‌که دهک دهم سالانه به طور متوسط ۲۱ میلیون تومان یارانه پنهان مستقیم خانوار دریافت می‌کند و این رقم برای یک دهک اولی فقط سه میلیون تومان است.
گفتنی است با در نظر گرفتن تورم حداقل ۳۰ درصدی در سال ۹۸، احتمال این وجود دارد که پنج دهک اول زیر خط فقر مطلق قرار گیرند و این در حالیست که به بلایای طبیعی اخیر چون سیل و زلزله هیچ‌گونه اشاره ای نشده است. فقر استانی نیز در این محاسبه قرار نگرفته است.
