تنفس دودهای سمی در هوای بسیار آلوده، یکی از عوامل اصلی مرگ زودرس در سراسر جهان است که به بیماری‌های قلبی و ریوی دامن می‌زند.
طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، ۹۰ درصد جمعیت کره زمین هوایی را تنفس می‌کنند که دارای میزان بالایی از آلاینده‌ها است و در نتیجه آن سالانه حدود ۷ میلیون نفر دچار مرگ زودرس می‌شوند.
اما به‌رغم آگاهی فزاینده از خطراتی که هوای آلوده برای انسان دارد، تقریباً در مورد اثرات آن روی گیاهان و جانوران هیچ تحقیقی انجام نگرفته است، در حالی که آن‌ها هم به هوایی وابسته‌اند که ما انسان‌ها در آن نفس می‌کشیم.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در یکی از نخستین کوشش‌های مهمی که برای شناخت اثرات آلودگی هوا بر کارکرد اندام گیاهان و جانوران انجام گرفته است، محققان مرکز ملی علوم زیست‌شناختی هندوستان در شهر بنگلور اثرات مخرب هوای بدکیفیت را بر جانوران گرده‌افشانی مثل زنبورعسل که برای بقا بیش از همه به آن‌ها متکی هستیم، بررسی کرده‌اند.
گیتا تیمگودا و شانون اولسون، پس از آن که متوجه شدند جمعیت زنبورعسل بزرگ آسیایی در مراکز شهری بنگلور کاهش یافته است، تصمیم گرفتند علل کاهش جمعیت این گرده‌افشان‌های مهم را شناسایی کنند.
این گونه زنبور بیش از ۸۰ درصد عسل هندوستان را تولید می‌کند و فقط در ایالت کارناتاکا برای بیش از ۶۸۷ گونه گیاه، گردهپراکنی می‌کند.
آقای تیمگودا در بخش‌های مختلف شهر بنگلور دست به گردآوری زنبورها زد و با میکروسکوپ‌های الکترونی قوی به بررسی آن‌ها پرداخت.
این محققان ابتدا زنبوری را از محوطه خوشه علوم زیستی بنگلور(BLiSC) واقع در کرانه شمالی شهر بررسی کردند که آلودگی نسبتاً کمتری دارد.
«مقدار فراوانی گرده روی بدن» این زنبور عسل کارگر و آماده برای گردهپراکنی روی گل‌های جدید وجود داشت.
سپس زنبور عسلی را از منطقه صنعتی شهر بررسی کردند و متوجه ذرات کوچکی روی بدن آن شدند که بعد فهمیدند حاوی سرب، تنگستن، آرسنیک و مقدار زیادی فلزات سمی دیگر هستند.
اندازه این قطعات کوچک واریزه‌ها یا ذرات معلق، کمتر از ۱۰ میکرون است و به ذرات معلق قابل استنشاق یا پی‌ام۱۰ معروف هستند و بخش عمده‌ای از آلاینده‌های هوا را تشکیل می‌دهند.
هر ذره‌ای که قطر آن کمتر از ۱۰ میکرون باشد، می‌تواند عمیقاً در ریه نفوذ کنند و برخی می‌توانند وارد جریان خون شوند.
ذرات دارای قطر کمتر از ۲.۵ میکرون معروف به ذرات معلق ریز یا پی‌ام۲.۵، بیش از همه سلامت را به خطر می‌اندازند.
در واقع، کشف آلودگی روی بدن این زنبور نتایج تحقیق چهار ساله‌ای روی بیش از ۱۸۰۰ زنبور را تایید می‌کند که این هفته در مجله چکیده‌های فرهنگستان ملی علوم چاپ شد.
در این تحقیق، اثرات آلودگی هوا روی رفتار، کارکرد اندام‌ها و وجوه مولکولی زنبورعسل بزرگ آسیایی در بنگلور، یکی از بالنده‌ترین کلان‌شهرهای هندوستان، را بررسی کرده‌اند.
این محققان با همکاری سایر محققان مرکز ملی علوم زیست‌شناختی هندوستان و نیز موسسه علوم یاخته‌های بنیادی و پزشکی ترمیمی (اینستم) و موسسه قلبی‌عروقی نایت، کشف کردند که زنبورهای نواحی آلوده‌تر شهر، کمتر از زنبورهای نواحی دارای آلودگی به سراغ گل‌ها می‌روند.
به گفته این محققان، ضرباهنگ قلب، شمار گلبول‌های خون و رمزبندی ژنی نشانگر تنش، ایمنی و سوخت‌وساز، در زنبورهای نواحی آلوده خیلی فرق دارد.
تکرار این آزمایش‌ها روی گونه‌هایی از مگس سرکه پرورش یافته در آزمایشگاه به نام دروزوفیلا هم نتایج مشابهی داشت که نشان می‌دهد اثرات آلودگی هوا مختص گونه‌هایی خاص نیست، یا اثر احتمالی سایر عوامل زیست‌محیطی نیست.
خانم هیما سوماناتان، محقق رفتار زنبورها و بوم‌شناسی زنبورها در آزمایشگاه بوم‌شناسی رفتاری و تکاملی زنبور در موسسه پ‍ژوهش و آموزش علوم واقع در تیرووانانتاپورام، مرکز ایالت کرالا در هندوستان، می‌گوید که طبق «شواهد محکم» این بررسی، جمعیت زنبورهای وحشی اطراف شهرهای هندوستان نیز به هیچ وجه وضعیت خوبی ندارند.
او گفت: «شناخت ما از وضعیت گرده‌افشان‌های وحشی در هندوستان خیلی کم است. این بررسی دکتر اولسون و همکارانش گامی بسیار مهم برای توجه به این نگرانی مهم است.»
«زنبورها گرده‌افشان‌های مهمی در طبیعت ما هستند و این بررسی به وضوح نشان داد که آلودگی چطور بر سلامت زنبورها اثر منفی می‌گذارد. این بررسی روی زنبورهای وحشی انجام گرفته که به طور طبیعی در شهر بنگلور به سراغ گل‌ها می‌روند نه در محیط‌های آزمایشگاهی، و روی زنبورهای عسل پرورش‌یافته در کندوها که شاید پیشاپیش دچار اختلالات ایمنی یا تنش باشند. بنابراین، به نظر من طبق شواهد محکم این بررسی، وضعیت زنبورهای وحشی هم به هیچ وجه خوب نیست.»
او افزود: «با توجه به حجم شهرنشینی و تغییرات منظر در هندوستان، می‌توان پیش‌بینی کرد که این اثرات گسترده است و احتمال دارد با گذر زمان بر وخامت آن‌ها افزوده شود.»
طبق گزارش این گروه تحقیقاتی، بیش از ۸۰ درصد زنبورهای گردآوری شده از مکان‌های دارای آلودگی متوسط و زیاد، در عرض ۲۴ ساعت مردند. میزان آلودگی هوا نیز مشابه دستورالعمل پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت به نام «هدف کوتاه مدت ۲» بود.
خانم آرونابها قوش، مؤسس و مدیرعامل اندیشکده شورای انرژی، محیط زیست و آب هندوستان، می‌گوید: «تا کنون در اکثر تحقیقات کیفیت هوا در هندوستان به سراغ منابع آلودگی یا اثرات آن روی سلامت انسان و تا حدی بهره‌وری اقتصادی رفته‌اند.»
«در این بررسی به حوزه‌های جدید مهمی پرداخته‌اند و اثر آلودگی هوا بر گرده‌افشان‌ها را بررسی کرده‌اند که برای تولید کشاورزی در هندوستان پیامدهای جدی دارد.»
او خواهان افزایش پایشگری هوا و اثرسنجی‌ها و نیز عرضه نتایج این بررسی به جوامع است.
© The Independent
