در حالی‌که جنگ لفظی کشورهای یونان، قبرس و مصر با ترکیه به اوج رسیده است، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه آتش جنگ دیپلماتیک تازه‌ای را علیه رجب طیب اردوغان، رئيس جمهوری ترکیه به دلیل تحرکات اخیر آن کشور برای یافتن منابع جدید انرژی در مدیترانه برافروخته است. این در حالی است که ترکیه سعی می‌کند برای تأمین کسری وخیم بودجه و بدهی‌های هنگفتی که در برابر آن قرار دارد، به منابع درآمد جدیدی دسترسی پیدا کند.

در همین راستا و در مصاحبه‌ای با هفته‌نامه خبری فرانسه «پاری مچ»، رئیس جمهوری فرانسه گفت: اردوغان سیاست توسعه‌طلبانه‌ای را دنبال می‌کند که با منافع اروپا مغایرت دارد و عامل بی‌ثباتی برای اروپا به شمار می‌رود. البته رئيس جمهوری فرانسه این سخنان را به دنبال نامه دیپلماتیک هفته گذشته با عنوان "فراخوانی برای استدلال" اظهار داشته و تردیدی نیست که پیام‌ها و موضع‌گیری‌های فرانسه در قبال آنکارا پیوند به تحرکات ترکیه در شرق دریای مدیترانه و لیبی دارد.

طبق تحلیل های اروپایی، فرانسه در تلاش برای تشکیل یک گروه فعال اروپایی به هدف جلوگیری از تحرکات سیاسی و امنیتی ترکیه است و سعی می‌کند آلمان را برای تصدی رهبری این گروه تشویق کند، اما برلین تا به حال می‌کوشد از میزان تنش میان آنکارا و قدرت‌های اروپایی بر سر یونان بکاهد. افزون بر آن، آلمان قصد دارد نقش میانجی را میان طرف‌های درگیر ایفا کرده و در تلاش‌های که به منظور منع انتقال سلاح و نیروهای مزدور خارجی توسط ترکیه به لیبی صورت می‌گیرد مشارکت داشته باشد.   

با این حال و با توجه به افزایش استقرار نظامی در شرق دریای مدیترانه و قرار گرفتن ایالات متحده و ناتو در مواجهه با سیاست‌های ترکیه، به نظر می‌رسد که ترکیه به زودی با یک اقدام نظامی بزرگ روبه‌رو می‌شود که مانع سیاست‌های توسعه‌طلبانه آن در مدیترانه خواهد شد.

پژوهش جدیدی که توسط موسسه مطالعات پیشرفته تهیه شده است، نشان می‌دهد که جنگ لفظی میان فرانسه و ترکیه در حال تبدیل شدن به تنش‌های پیش از درگیری میان دو جانب است. طوری‌که دو ماه پیش پاریس، آنکارا را متهم به تلاش برای ایجاد مزاحمت به یکی از کشتی‌های خود که مشغول انجام مأموریتی برای ناتو در شرق مدیترانه بود، کرد. فرانسه، نیروهای ترکیه را متهم کرد که از دستگاه‌های مختصات ناتو برای تحرکات خود به سمت لیبی استفاده می‌کنند. اما ناتو سعی کرد از مقصر دانستن ترکیه به گونه که پاریس تلاش داشت جلوگیری کند و همین امر می‌تواند تحرکات نظامی فرانسه خارج از دایره اتحادیه اروپا را توجیه کند. طوری که فرانسه در رزمایش‌های دریایی ایالات متحده، یونان و قبرس در سواحل یونان شرکت کرد. تردیدی نیست که هدف از این مشارکت، رساندن پیامی به ترکیه بود تا از عملیات اکتشافی در شرق مدیترانه خودداری کند.

در هفته گذشته فرانسه با اعزام یک کشتی جنگی و دو هواپیمای "رافائل"، سطح مشارکت خود را در پشتیبانی دفاعی از آتن بالا برد. هرچند پاریس تأکید داشت که هدف از این استقرار نظامی، ارزیابی وضعیت بوده اما تحلیل‌های نظامی نشان می‌دهد که هدف پاریس از این امر، اتخاذ یک اقدام پیشگیرانه در مقابل آنکارا بوده است، پیش از آن‌که کشورهای اروپایی بتوانند موضع مشترکی را در قبال تهدید‌های ترکیه اتخاذ کنند.

از سوی دیگر، ترکیه نیز میزان واکنش‌های خود را علیه سیاست‌های فرانسه در شرق مدیترانه افزایش داده و اردوغان شنبه گذشته در واکنش به حضور نظامی فرانسه در سواحل یونان، گفت: "رفتار پاریس در شرق مدیترانه قلدرانه است". وی گفت ما به عملیات حفاری ادامه می‌دهیم، اما فرانسه و بیشتر قدرت‌های اروپایی اقدامات ترکیه در شرق مدیترانه را غیرقانونی خوانده و آن را تلاشی در راستای تحمیل یک واقعیت جدید می‌دانند.

افزون بر آن، ترکیه سعی می‌کند نقش فرانسه در لبنان را به چالش کشد و برای اجرای این اقدام، مقامات ترکیه به محض پایان یافتن سفر امانوئل مکرون به لبنان، وارد بیروت شدند. همچنان ترکیه تلاش می‌کند به منظور جلوگیری از گسترش حضور نظامی، تجهیزات جنگی و مهمات نظامی را به برخی از نقاط ساحلی لیبی مانند بندرگاه الخمس، برخلاف طرابلس و مصراته با کشتی‌های که پرچم کشورهای دیگر را حمل می‌کنند انتقال دهد.

پژوهش اخیر نشان می‌دهد که اروپا توانسته است گام مهمی در راستای ایجاد هماهنگی در مقابله با اقدامات ترکیه در شرق مدیترانه بردارد و به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی تلاش‌های دیپلماتیک مشترکی را برای جلوگیری از تشدید بحران در شرق مدیترانه، به ویژه بحران یونان و ترکیه آغاز کرده اند که مسئله حمایت از آتن در صدر آن قرار می‌گیرد. همچنان، ایالات متحده نیز پس از شرکت در رزمایش‌های قبلی در مدیترانه اکنون قصد دارد به تحرکات نظامی جدید بپوندد. به گزارش صدای آمریکا، پس از افزایش تنش‌ها در شرق مدیترانه، پنتاگون، ناو عظیم «یو اس اس هرشل وودی‌ ویلیامز» را از سواحل ناپل ایتالیا به خلیج سودا در نزدیکی جزیره کرت یونان منتقل کرده است. فرانسه نیز همزمان سه هواپیمای جدید "رافائل" را به شرق مدیترانه منتقل کرده است و در نتیجه، شمار هواپیماهای"رافائل" مستقر در این منطقه اکنون به ۵ فروند می‌رسد.

ناتو نیز در چارچوب تلاش‌ها برای جلوگیری از تشدید بحران در شرق مدیترانه وارد عمل شده و در اقدامات نظامی اخیر شرکت کرده است، مسئله‌ای که نگرانی برخی از قدرت‌ها را در مورد عدم توانایی در کنترل این اقدامات نشان می‌دهد. البته این نگرانی از فحوای بیانیه اخیر اتحادیه اروپا که ترکیه را به جلوگیری از تشدید تنش در شرق مدیترانه و لیبی دعوت کرده است، نمایان است.

بر اساس پژوهش اخیر، سیاست اروپا در قبال ترکیه با درنظرداشت تحولات بحران لیبی بازتاب می‌یابد طوری که گسترش حضور نظامی در مجاورت یونان منجر به گسترش نظامی در سواحل لیبی می‌شود. به نظر می‌رسد که پاریس در صدد حمایت از این روند است؛ زیرا این کشور در عملیات "ایرنی" برای نظارت بر ممنوعیت صادرات سلاح به لیبی با یک کشتی جنگی مشارکت دارد، اما آن‌چه بیشتر از همه توجه را به خود جلب می‌کند مشارکت آلمان و حضور ناو "هامبورگ" در عملیات اروپا در شرق مدیترانه است.

ناظران بدین باورند که موضع آلمان تا به حال مبتنی بر یک تصور فردی است و مشارکت آن در عملیات اروپایی در شرق مدیترانه ناشی از پیش‌بینی احتمال تشدید تنش مجدد در لیبی است، بدین معنا که آلمان به دنبال فشارهای فرانسه هیچ تصمیمی اتخاذ نکرده است. هشدار هایکو ماس، وزیر امورجه آلمان در مورد بحران لیبی، به ویژه پس از دیدار وزرای دفاع قطر و ترکیه از طرابلس و آنچه وی آن را به عنوان "آرامش فریبنده" نامید، مصداق این واقعیت است و نشان می‌دهد که گزینه نظامی برای حل تنش‌های مدیترانه از گزینه سیاسی پیشی گرفته است.

با این حال، گزارش‌های منابع خبری فرانسه که پیش از دیدار آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه در ۲۰ ماه اوت جاری منتشر شد، نشان می‌دهد که پاریس توانسته است برلین را به اتخاذ سیاست جدی‌تری در قبال اقدامات ترکیه در لیبی و یونان متقاعد کند، به ویژه پس از این‌که مکرون تحولات اخیر را ناشی از یک دیپلماسی ضعیف قلمداد کرده است.

در پژوهش مزبور آماه است که یک جنبش فعال و فراگیر به هدف جلوگیری از سیاست‌های تهدید‌آمیز ترکیه در مدیترانه شرقی آغاز شده و منجر به حضور نظامی قدرت‌های بزرگ شده است. هرچند اقدامات اخیر تا به حال به مرحله مقابله و رویارویی نرسیده است اما حضور نظامی در شرق مدیترانه این پیام را می‌رساند که در سایه ناکامی ابزار دیپلماتیک، متوسل شدن به جنگ، گزینه دیگری برای جلوگیری از رفتارهای ناشایسته ترکیه در منطقه خواهد بود.