امسال هم‌زمان با سرد شدن هوا که پیش‌بینی شده است زودتر از سال‌های گذشته رخ خواهد داد، احتمال آغاز پیش از موعد آنفلوآنزای فصلی نیز می‌رود. با هم‌زمانی شیوع کرونا و آنفولانزا، خطر افزایش مبتلایان و فوتی‌های هردو بیماری توسط پزشکان هشدار داده شده است. برخی بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا را از شهریورماه تا نیمه اول پاییز عنوان می‌کنند. سؤال مهم این است که دولت برای واردات و دسترسی به موقع مردم به واکسن آنفولانزا چه اقدامی انجام داده است؟

هفته آخر مرداد ماه سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از برنامه‌ریزی این وزارت‌خانه برای تهیه تنها ده میلیون واکسن آنفلوانزا در شهریورماه خبر داد. مینومحرز عضو ستاد مقابله با کرونا و فوق تخصص بیماری‌های عفونی از ضرورت تزریق واکسن برای همه مردم در پاییز امسال خبر داده بود. خانم محرز گفته بود: «امسال همه واکسن آنفولانزا تزریق کنند.»

در پایان تیرماه رئیس سازمان غذا و دارو با بیان این که امسال پنج برابر سال گذشته واکسن آنفلوانزا تامین خواهیم کرد، گفت: «اگر بتوانیم امسال تولید داخلی این واکسن را هم به عرضه برسانیم، اصلا هیچ نگرانی برای تامین آن نخواهیم داشت.» این در حالی است که یک داروساز که در صنعت تولید دارو در ایران فعال است به «ایندیپندنت فارسی» می‌گوید: «ایران توان تولید واکسن آنفولانزا را ندارد.» سازمان انستیتوپاستور ایران به عنوان یکی از اعضای اصلی نظام بهداشتی و پژوهشی کشور که ساخت واکسن و دارو با هماهنگی و نظارت این نهاد انجام می‌شود نیز در جریان ساخت واکسن آنفولانزا در ایران نیست.

دی ماه سال ۹۸ حسین عرفانی رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، از تولید و ورود به بازار واکسن آنفولانزای تولید ایرانی در سال ۹۹ خبر داد. ادعایی که مدیر یکی از شرکت‌های داروسازی و همچنین یکی از متخصصان در انستیتوپاستور ایران رد می‌کنند.

یک متخصص داروساز از ایران به «ایندیپندنت فارسی» توضیح می‌دهد: «صنعت تولید ویروس امکانات و ملزوماتی نیاز دارد که ایران آن را ندارد. چون فناوری ساخت واکسن وارد ایران نشده است. فناوری ساخت واکسن‌هایی مثل آنفولانزا، "های تک" هستند و داروهای بیولوژیک محسوب می‌شوند و ما در ایران امکان ساخت آن را نداریم. این مساله فقط دستگاه نیست بلکه فناوری ساخت آن مهم است. مساله فرمالیسون مطرح است. تولید واکسن در داخل ایران دروغ است و معلوم نیست چه چیزی می‌خواهند به دست مردم بدهند.»

این دکتر دارو ساز ساخت واکسن آنفولانزا در ایران را که «همیشه شبیه یک ادعا بوده» دروغ عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: «به خصوص در مورد داروهای سرطان هم این ادعا همیشه بوده است ولی به مرحله عمل که می‌رسد در حد وعده و وعید باقی می‌ماند. دلیل آن هم مشخص است این نوع واکسن‌ها داروهای با فناوری بالا هستند که در انحصار کشورهای جهان اول بوده و می‌خواهند که ساخت داروهای های‌تک در انحصارشان باشد. هم تمایلی برای انتقال این دستاوردهای علمی وجود ندارد و هم برای انتقال آن‌ها هزینه بسیار بالایی مورد نیاز است که دولت ایران تا الان این هزینه را برای وارد کردن این فناوری به ایران انجام نداده است.»

طبق اطلاعاتی که از طرف یک متخصص داروساز در انستیتوپاستور ایران در اختیار ایندیپندنت فارسی قرار گرفته است برای ساخت واکسن در ایران انستیوپاستور ایران باید در جریان ساخت دارو باشد در حالی که این مجموعه در جریان ساخت واکسن آنفولانزا نیست. چون شرکت‌های «بنیان دارو» و «داروهای نوترکیب» اگر فعالیتی برای ساخت دارو انجام می‌دهند باید به طور حتم زیر نظر انستیتوپاستور ایران باشد.

یک دکتر داروساز می‌گوید: «مقام‌های بهداشتی در ایران در خصوص تولید واکسن آنفولانزا در این کشور دروغ می‌گویند. سال‌هاست می‌گویند داروی ضدسرطان و واکسن تولید می‌کنیم و همه فقط در حد ادعاست که مردم را مشغول و ساکت نگه دارند. این فناوری‌ها باید در اختیار کشورهای جهان اول باشد چون میلیاردها دلار برای ساخت داروهای سرطان، تحقیقات آن‌ها، مطالعات بالینی در خصوص آن‌ها و مطالعات قبل از ورود به بازار و قبل از ورود به بازار و بررسی‌های بعد از آن روی بیماران برای واکنش به داروها هزینه می‌کنند. بنابراین به راحتی در اختیار کشوری مثل ایران نمی‌گذارند. مساله دیگر این است که هند با آن عظمت در صنعت داروسازی یا چین هنوز نتوانسته است واکسن تولید کند.»

با توجه به شرایط کنونی شیوع کرونا، افزایش گروه‌های پرخطر در کشور و نبود توان ساخت واکسن آنفولانزا به نظر می‌رسد که واردات تنها ده میلیون دوز واکسن آنفولانزا با توجه به آن چه مقام‌های رسمی در ایران می‌گویند کافی نباشد.

طبق گفته سازمان غذا و دارو، واردات واکسن آنفولانزا «باید حداکثر تا تابستان» ۹۹ به کشور انجام ‌شود. در صورت واردات این واکسن، تزریق آن برای دو بخش بهداشت و درمان و همچنین بخش خصوصی درنظر گرفته شده است.

به گفته این سازمان هر سال «سوش» آنفولانزا تغییر می‌کند و نمی‌توان از واکسن سال گذشته برای سال بعدتر آن استفاده کرد.

به نظر می‌رسد با تمام شدن تابستان و ورود به پاییز هنوز واکسن مورد نیاز آنفولانزا در ایران تامین نشده است. در ۳۱ تیرماه سازمان غذا و دارو اعلام کرد: «تلاش برای واردات واکسن آنفولانزا انجام می‌شود منتها بحث و تمرکز اصلی‌مان بر این است که هر چه زودتر واکسن آنفولانزای تولید داخلی وارد بازار شود.» بسیاری از پزشکان در ایران می‌گویند امسال واکسن آنفولانزا به میزان لازم فراهم نخواهد بود و دولت حتی توانایی واردات آن را نخواهد داشت.

به گفته مدیرعامل یکی از شرکت‌های داروسازی در ایران به ایندیپندنت فارسی، «ایران در تولید داروهای معمولی مثل قرص و پماد از کیفیت بسیار نازلی برخوردار است، چطور ممکن است که بتواند واکسن بسازد؟»

ضرورت استفاده از واکسن آنفولانزا در پاییز امسال بیشتر از همیشه دولت ایران را تحت فشار قرار خواهد داد. هم‌زمانی پیک کووید ۱۹ و اوج شیوع آنفولانزا در ایران پس از ۱۱ سال همواره از ماه پیش توسط مقام‌های رسمی در وزارت بهداشت مطرح شده است. مقام‌های این وزارت‌خانه بارها در مصاحبه‌های خود این هم‌زمانی بدشگون را مشکل‌ساز عنوان کرده‌اند. سعید نمکی وزیر بهداشت کشور در مصاحبه‌ای با «رادیو ایران» در هفته اول شهریور برای بار دیگر نسبت به هم‌زمانی آنفولانزا و کرونا در پاییز و نسبت به در خطر بودن جان کادر درمان، در این دوره هم‌زمانی دو ویروس در این کشور هشدار داد.

هشدارهای پی در پی مقام‌های وزارت بهداشت نشان از حس ناامنی دارد که از یک سو از سطح ناتوانی مالی دولت برای واردات واکسن به میزان لازم خبر داشته و از سوی دیگر ساخت واکسن را یک نمایش سیاسی می‌دانند.

در مرداد ماه امسال وزارت بهداشت روسیه هم اعلام کرد پاییز امسال علاوه بر ویروس کرونا، شاهد پیدایش چهار نوع جدید از ویروس آنفولانزا خواهیم بود.

سازمان بهداشت جهانی اما امسال اعلام کرده است همه مردم در دنیا باید واکسن آنفولانزا بزنند تا نسبت به این بیماری تا حدی ایمن باشند. سازمان بهداشت جهانی همچنین گفته بود واکسن انواع آنفولانزا موجود است و نسبت به اهمیت استفاده از آن نسبت به سال‌های گذشته هشدار داده بود.

حال با سپری شدن روزهای اول شهریور ماه هنوز خبری از واردات یا تولید واکسن آنفولانزای تولید ایران نیست.

گفته می‌شود طی چند سال گذشته ایران همواره برای تولید واکسن آنفولانزا در این کشور تلاش‌های فراوانی کرده است و هرسال وعده تولید آن را موکول به سال آینده کرده است. خبری که به گفته متخصصان فقط یک نمایش تبلیغاتی است و یک دروغ بزرگ.

فارغ از نبود واکسن در ایران افزایش قیمت دارو از جمله نگرانی‌ها در خصوص تامین واکسن مورد نیاز آنفولانزا برای مردم در کشور است.

پزشکان نیاز واکسن آنفولانزا برای همه سالمندان بالای ۶۵، مبتلایان به دیابت و بیماری قلبی و تنفسی را ضروری دانسته و از تریبون‌های رسمی گفته‌اند همه مردم امسال باید واکسن بزنند.