آیت‌الله خمینی سخنرانی خود به مناسبت آغاز اولین سال تحصیلی بعد از انقلاب اسلامی را کوتاه کرد تا دانش‌آموزان در گرما اذیت نشوند. او که در مهرماه سال ۱۳۵۸ به دبستان فیض قم رفته بود گفت: «من بیش از این طول کلام نمىدهم، که این بچه‌ها در این فشار، ناراحت هستند و در آفتاب از گرما ناراحت مى‌شوند.»
تا ۴۰ سال بعد از آن اما میلیون‌ها دانش‌آموز دختر در مدارس ایران مجبور به پوشیدن لباس‌هایی شدند که نه تنها در گرما آنها را آزار داد، بلکه بر کاهش میزان تحرک و فعالیت بدنی آنها نیز تاثیر زیادی داشت.
قهوه‌ای، سیاه، سورمه‌ای و طوسی برای مدت بیش از ده سال تنها رنگهای مجاز برای لباس فرم مدارس دخترانه بود.
طبق ماده ۶۷ آيين‌نامه اجرايي مدارس مصوب سال ۷۹ شورای عالی آموزش و پرورش پوشش دانش‌آموزان دختر باید شامل مانتو، شلوار و مقنعه باشد.
همزمان از مدیران مدارس خواسته شد ضمن رعایت عدم اجبار، دانش‌آموزان دختر را به استفاده از چادر که از نظر آنها بهترین حجاب و مناسب‌ترین پوشش است، تشویق و توصیه کنند.
در تبصره این ماده آمده است که «رنگ مانتو، شلوار و مقنعه دانش‌آموزان دختر باید ضمن توجه به شرایط سنی و جغرافیایی از میان رنگهای مناسب انتخاب شود».
دانش‌آموزان موظف هستند در مسیر رفت و برگشت مدرسه نیز قوانین مربوط به پوشش مدرسه را رعایت کنند.
برای مدارس شاهد قوانین سفت و سخت‌تری لحاظ شد، از جمله اجباری بودن چادر بعد از مقطع سوم دبستان برای دانش‌آموزان دختر .
لباس فرم مدارس دخترانه در ایران
-
1/5
در اوایل دهه هفتاد شمسی، به دانش آموزان مقطع اول تا سوم دبستان اجازه داده شد مقنعه های سفید رنگ بپوشند - SIMON / AFP -
2/5
امین و اکرم، برادر و خواهری بودندکه در کتابهای درسی دبستان ایران جای سارا و دارا را گرفتند. اکرم حتی در محیط خانه نیز مانند مدرسه، محجبه بود. -
3/5
قهوه ای، سیاه، سورمه ای و طوسی برای چند دهه تنها رنگهای مجاز برای لباس فرم مدارس دخترانه بود - اینستاگرام پوران درخشنده -
4/5
دختران در لباس پیشاهنگی با دستمالگردن و موبند سفید،در کنار ملکه ایران. از دهه چهل شمسی لباس فرم مدارس رواج بیشتری یافت و "یقه سفید" برای دختران و پسران اجباری شد - ویکی پدیا -
5/5
حتی کودکانی که هنوز به سن شرعی پوشاندن موها نرسیده اند باید آن را رعایت کنند- شهروندآنلاین
البته این قانون تنها شامل حال دانش‌آموزان نبود. معلمان زن باید طبق ابلاغیه شیوه پوشش کارمندان دولت که در تاریخ اردیبهشت سال ۶۴ به آنها اعلام شد مانتو و شلوار مدل ساده، گشاد و بلند از پارچه ضخیم و یکرنگ بر تن کنند: «مانتو و شلوار مورد استفاده از رنگهای سنگین انتخاب گردد و رنگهای سرمه‌ای، قهوه ای، طوسی و مشکی ارجح است.»
مانتو از واژه فرانسوی manteau یا روپوش گرفته شده است و به معنی لباس گشادی است که روی لباس‌های دیگر پوشیده می‌شود.
پیشینه لباس فرم مدارس در ایران به دهه ۴۰ شمسی برمی‌گردد. با رواج لباس متحدالشکل برای دانش‌آموزان، «یقه سفید» برای دختران و پسران اجباری شد.
لباس فرم برای پسران شامل پیراهن، شلوار و کت و برای دختران پیراهن، بلوز و دامن و جوراب بلند بود. دختران می‌توانستند روسری به سر داشته باشند، اما پوشیدن چادر ممنوع بود.
سال تحصیلی ۵۸-۵۷ تقریبا نیمه تمام رها شد و در سال تحصیلی ۵۹-۵۸ نیز تا حدود زیادی مشخص نبود که دانش‌آموزان چه چیزی نباید بپوشند. با این که هنوز حجاب در قانون اجباری نشده بود، اما سخنرانی‌های آیت‌الله خمینی درباره نوع پوشش زنان در ادارات دولتی عرصه را بر معلمان تنگ کرده بود.
از اولین اقدامات آیت‌الله خمینی، دو هفته بعد از پیروزی انقلاب در ایران، لغو قانون حمایت خانواده و اجباری شدن «حجاب اسلامی» بود. او در سخنرانی مدرسهٔ رفاه اعلام کرد: «زنان کارمند اداره‌های دولتی باید حجاب اسلامی را برای حفظ آبروی‌شان رعایت کنند.»
تا دوسال بعد از آن که قانون رسمی رعایت حجاب صادر شد، زنان و دختران هر روز بیشتر برای رعایت آن تحت فشار قرار گرفتند.
سرانجام در یک بخشنامه به کلیه واحدهای نخست وزیری در تاریخ ۲۱ تیرماه ۶۰ ابلاغ شد که حجاب شامل شلوار، مانتوی «اسلامی» و روسری است.
نزدیک به ده سال بعد از آن تنها دانش‌آموزان دختر در مقاطع اول تا سوم دبستان اجازه یافتند از مقنعه سفید استفاده کنند.
۲۴ سال طول کشید تا تنها عده معدودی از دانش‌آموزان دختر اجازه داشته باشند به جز رنگهای چهارگانه سیاه، قهوه‌ای، طوسی و سورمه‌ای، رنگ دیگری را برای پوشش مدرسه انتخاب کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بر اساس یک طرح آزمايشی حدود ۱۰ درصد از دانش‌آموزان ابتدايی آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران در سال ۱۳۸۳ مانتوی طرح‌دار پوشیدند.
لباس فرم مدارس دخترانه در ایران در سال‌های اخیر هر چند رنگارنگ شده است اما همچنان باید سراسر بدن به جز دست و صورت را بپوشاند و گشاد و بلند باشد.
این امر مخالفت‌ها و انتقادات بسیاری را درباره عدم رشد جسمانی و نیاز دختران به نور آفتاب و تحرک بدنی در پی داشته است.
معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده گفت: «حجاب در برابر نامحرم واجب است. در مدارس ما نامحرم وجود ندارد و طراحی مناسب ساختمان بدون اشراف در آموزش‌وپرورش به دختران اجازه می‌دهد که بدون حجاب در کلاس درس حضور یابند و به‌راحتی ورزش کنند.»
اشاره او به اجرای طرح «محرم‌سازی» و عدم اشراف بر فضای داخلی مدارس دخترانه در ایران است.
طبق قانون ضوابط و معیارهای فضاهای آموزشی، «در مورد مدارس راهنمایی و متوسطه دخترانه ارتفاع دیوارهای جانبی می‌بایست به نحوی باشد که مانع اشراف همسایگان بر مدرسه باشد».
زمزمه‌های این طرح با نام‌های استتار، محرم‌سازی و شادابی آغاز شد و سرانجام نام «طرح شاداب‌سازی مدارس دخترانه» را به خود گرفت.
هدف آن ایجاد محیط بدون حضور نامحرم برای دختران دانش‌آموز و حذف مقنعه و مانتو در محیط مدرسه به خصوص در زنگ ورزش بود اما سرانجام به مات شدن شیشه کلاس‌ها، بالاتر رفتن ارتفاع دیوار و حذف معلمان مرد از مدارس دخترانه منجر شد و هنوز پس از گذشت ۲۰ سال از شروع آن، جز در اندک مدارس خاص و با شهریه‌های بالا، میلیون‌ها دانش‌آموز دختر حداقل شش ساعت از روز را باید در لباس فرمی سر کنند که علاوه بر اجباری بودن حجاب، هیچ سنخیتی با سن و سال و نیازهای آنها ندارد، باعث محدودیت حرکتی آنها شده و آنها را از نور آفتاب محروم می‌کند.
