هند و چین سابقه‌ای طولانی از عدم اعتماد و درگیری‌ بر سر مرزهای خود داشته‌اند. این دو کشور مسلح به سلاح هسته‌ای، با جمعیتی روی هم دو میلیارد نفر، هیچ گاه بر سر مسافت «خط مرزی واقعی» خود به توافق نرسیده‌اند. هند معتقد است که خط مرزی واقعی ۲۱۷۵ مایل طول دارد، ولی چین فقط ۱۲۴۲ مایل آن را قبول دارد.

روابط بین دو کشور از ماه ژوئن به این طرف، یعنی زمانی که دست کم ۲۰ سرباز هندی در یک درگیری در منطقه مرزی لاداخ کشته شدند، رو به وخامت گذاشته است. این اولین جدال مرگبار پس از ۴۰ سال بود که بر اثر اختلافات مرزی بین دو کشور به وجود آمد.

مقامات نظامی تمام فصل تابستان را در تلاش برای حفظ آرامش در منطقه سپری کردند و نهایتا روز جمعه به یک «توافق پنج ماده‌ای» رسیدند.

وزیران خارجه دو کشور در ملاقاتی در مسکو توافق کردند که وضعیت فعلی «در مناطق مرزی مورد پسند هیچ یک از طرفین نیست و بنا بر آن توافق، حاصل شد که سربازان مرزی دو طرف باید به ادامه گفت‌وگو، عقب‌نشینی فوری، حفظ فاصله مناسب، و کاهش تنش بپردازند.»

این توافق سیاسی ناگهانی اندکی عجیب به نظر می‌رسد، مخصوصا که هفته گذشته شاهد بودیم که هر دو کشور ادعا کردند نیروهای طرف مقابل وارد حریم مرزی دیگری شده و آنها مجبور به شلیک «تیر هشدار» شده‌اند. اگر این ادعاها واقعا صحت داشته باشند، تخلف از قوانین درازمدتی صورت گرفته است که استفاده از سلاح جنگی در این منطقه حساس مرزی را ممنوع کرده‌ است. به علاوه، پکن هیچ‌گاه در درگیری‌های این‌چنینی کوتاه نیامده است.

بر اساس طرح‌های جدید، نخست وزیر هند نارندرا مودی، ۶۶ جاده در موازات مرز چین ساخته خواهد شد که یکی از آنها به پایگاه هوایی هند در ارتفاعات منتهی می‌شود. این پایگاه هوایی، ظاهرا مسئول آغاز درگیری‌های اخیر میان دو کشور بوده است.

پیش از ملاقات مسکو، یکی از روزنامه‌های دولتی چین به هند هشدار داد که اگر بین دو کشور جنگی صورت بگیرد، هند هرگز برنده نخواهد شد. «باید به طرف هندی خاطرنشان کنیم که قدرت ملت چین و توان نظامی ما بسیار بیشتر از هند است. اگر چه چین و هند هر دو قدرت‌های بزرگی هستند، ولی وقتی پای درگیری کامل نظامی به میان بیاید، طرف هندی حتما شکست خواهد خورد. اگر جنگ مرزی صورت بگیرد، هند هیچ شانسی برای پیروی ندارد.» این متن، نوشته یکی از دبیران روزنامه گلوبال تایمز در روز پنجم سپتامبر بود.

چین عادت دارد همیشه در مورد قدرتش لاف‌زنی کند، ولی دمیدن در آتش اختلافات کار صحیحی نیست. هر دو کشور به سلاح هسته‌ای مجهز هستند که می‌تواند جان میلیون‌ها نفر را بگیرد و بقیه جهان را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است چین بزرگترین نیروی نظامی جهان را داشته باشد، ولی رجزخوانی برای یک کشور هسته‌ای آن هم به این وضوح، نگران‌کننده است. به ویژه در شرایطی که هند سرگرم مبارزه با اثرات ویروس کروناست؛ یک بیماری کشنده که نباید فراموش کنیم از چین آغاز شد. بیماری عالم‌گیر کرونا مردم و سیاستمداران هندی را به موضع ضد چینی سوق داده است.

اگر مقامات چینی در جریان دیدار مودی از چین در سال ۲۰۱۵ پیشنهاد وی را که برای روشن کردن تکلیف خط مرزی مطرح کرده بود به آن سرعت رد نمی‌کردند، روابط دو کشور تا این حد شکننده نمی‌شد. شکی نیست که پکن نمی‌تواند هند را به خاطر ساخت و ساز در منطقه مرزی طرف خودش مقصر بداند.

جهان همین الان هم به اندازه کافی نگرانی دارد و لازم نیست اختلافات دو کشور هسته‌ای به این نگرانی‌ها اضافه شود. توافق پنج ماده‌ای بین دو قدرت هسته‌ای باید به سرعت و با آرامش مورد رسیدگی قرار گیرد تا حداقل یک موضوع کمتر برای نگرانی وجود داشته باشد.

گذشته از این، چین سابقه گذشتن غیرقانونی از مرزهای خارجی را داشته است. از میان ۱۴ کشوری که با چین مرز مشترک دارند، یک مورد هم نبوده که با این کشور اختلاف مرزی نداشته باشد. چین از هر کشور دیگری در دنیا بیشتر نقشه خود را عوض کرده است.

در این برهه حساسی که همه جهان درگیر بیماری و بحران تغییرات اقلیمی هستند، جایی برای اختلافات مرزی و سلطه‌گری باقی نمی‌ماند. در حال حاضر، هدف اصلی هر کشوری باید تأمین مالی و ساخت مراکز تحقیقاتی برای کمک به عبور از بحران جاری کرونا و آماده‌سازی برای شرایط بحرانی آینده، و نیز سرمایه‌گذاری در کاهش روند تغییرات اقلیمی باشد. جنگ بین دو کشور بزرگ جهان بر سر اختلاف مرزی در چنین زمانی، بسیار غیرمنطقی و بیهوده است. این دو همسایه باید به فکر همکار استراتژیک و روابط اقتصادی باشند.