در بهار و تابستان امسال، آتش‌سوزی مراتع طبیعی باعث نابودی هزاران هکتار از پوشش گیاهی و کشته شدن هزاران تن از موجودات زنده در جنگل‌های ایران شد.

نیروهای امدادگر شامل حامیان محیط‌زیست که داوطلبانه با هلیکوپترهای هوانیروز ارتش و یگان هوایی جمعیت هلال‌احمر به مناطق صعب‌العبور اعزام می‌شدند همواره به علت نداشتن تجهیزات مناسب از خاموش کردن به‌موقع آتش عاجز بودند و یا اگر هم موفق می‌شدند بهایی به قیمت جانشان برای آن پرداخت می‌کردند.

زمانی که مسئولان استانی از وزارت دفاع می‌خواستند تا هواپیمای آتش‌نشان جهت اطفاء حریق جنگل‌ها به جنوب و غرب کشور اعزام کند، سپاه پاسداران به علت عدم پرداخت‌های بدهی‌اش از این امر خودداری کرده و در نتیجه آن هزاران هکتار عرصه گیاهی بار ارزش کشور در آتش سوخت. این در حالی است که هفته گذشته رسانه دولتی سوریه اعلام کرد که سپاه پاسداران جهت مقابله با آتش‌سوزی جنگل‌های حماء در نزدیکی ادلب هواپیمای ایلیوشین ۷۶ تی دی خود را ارسال کرده است.

ایلیوشین ۷۶ تی دی های سپاه در نقش آتش‌نشان

نخستین بار در تاریخ ۱۸ بهمن ۱۳۸۹، نیروی هوافضای سپاه پاسداران سامانه تخلیه آب جهت اطفاء حریق هوایی که توسط معاونت جهاد خودکفایی این نیرو برای استفاده از هواپیمای ایلیوشین ۷۶تی دی طراحی شده بود را در فرودگاه گلستان آزمایش کرد. پس از آن فرماندهان سپاه پاسداران ادعا کردند که از این پس ایلیوشین ۷۶تی دی های این نیرو برای اطفاء حریق جنگل‌ها و مراتع ایران مورد استفاده واقع خواهند شد. اما دیری نپایید که جنگ داخلی در سوریه گسترش یافت و نیروی هوافضای سپاه پاسداران جهت ارسال تجهیزات، مهمات و تسلیحات و همچنین نیروهای نظامی و شبه‌نظامیان وابسته به سپاه قدس از ناوگان هواپیماهای ترابری سنگین ایلیوشین ۷۶تی دی خود که در آن زمان سه فروند بودند استفاده کرد.

در کنار مشغولیت هواپیماهای ترابری ایلیوشین ۷۶تی دی سپاه در مأموریت‌های سوریه، این هواپیماها برای حمل بارهای تجاری و کسب درآمد فرماندهان سپاه توسط شرکت یاس و سپس پویا متعلق به نیروی هوافضای سپاه پاسداران مورد استفاده واقع شدند و به همین دلیل برای انجام مأموریت‌های اطفاء حریق کمتر در دسترس بودند.

به‌عنوان مثال در جریان آتش‌سوزی در جنگل‌های تنگ بلاغی  پاسارگاد در خرداد ۱۳۹۵، پس از ناتوانی آتش‌نشانان و داوطلبان محلی در مقابله با آتش سازمان جنگل‌ها از نیروی هوافضای سپاه درخواست کرد تا یک فروند هواپیمای آتش‌نشان ارسال کند. سرانجام با ۳۶ ساعت تأخیر یک فروند ایلیوشین ۷۶ تی دی سپاه پس از بازگشت از مأموریت سوریه به تهران و بارگیری ۴۰ تن آب در مخازنش به سمت شیراز پرواز کرد. پس از رسیدن بر فراز تنگ بلاغی آب را در ارتفاعی غیرمعقول و بسیار بالا (۱۰ هزار پایی) به رهاسازی آب پرداخت که درصد بسیار بالایی از آن پیش از رسیدن به زمین به علت حرارت محیط تبخیر شدند.

توپولف ۱۵۴ام آتش‌نشان هسا

همان‌طور که ذکر شد به علت مشغولیت ایلیوشین ۷۶ تی دی های سپاه پاسداران به جنگ سوریه و همچنین پروازهای تجاری، قراردادی بین سازمان جنگل‌ها و وزارت دفاع جهت تبدیل یک فروند هواپیمای مسافربری توپولف ۱۵۴ام به هواپیمای آتش‌نشان توسط شرکت هسا (هواپیماسازی ایران) در سال ۱۳۹۰ منعقد شد تا در امر اطفاء حریق هوایی به جای ایلیوشین ۷۶ تی دی سپاه استفاده شود.

متعاقباً یکی از هشت فروند توپولف ۱۵۴ ام شرکت هواپیمایی ایران ایرتور که پس از از رده خارج شدنشان در سال ۱۳۸۹ توسط شرکت هسا خریداری شده بودند جهت تبدیل به هواپیمای آتش‌نشان انتخاب شد. کار تبدیل هواپیمای موردنظر با علامت ثبت کشوری EP-MBQ هفت سال طول کشید و سرانجام هواپیما پس از رونمایی به فرودگاه اهواز اعزام و برای اولین و آخرین بار جهت مهار آتش‌سوزی تالاب هورالعظیم در استان خوزستان در مهرماه ۱۳۹۷ استفاده شد.

توپولف ۱۵۴ام مورد نظر توانایی حمل ۱۸ تن آب را داشت در حالی که هر ایلیوشین ۷۶ تی دی توانایی حمل ۴۰ تن آن را دارد. پس از استفاده این هواپیما در مأموریت اطفاء حریق هورالعظیم به شاهین‌شهر منتقل و در آنجا زمین‌گیر شد زیرا به علت عدم همکاری شرکت سازنده روسی این هواپیما در تامین قطعات و همچنین فراهم آوردن امکان تعمیر اساسی آن در ایران، سازمان هواپیمایی کشوری از صدور گواهینامه ایمنی پرواز برای آن خودداری کرد و نتیجه هفت سال تلاش متخصصان و مهندسان هسا در فرودگاه شاهین‌شهر زمین‌گیر شد و بار دیگر ایلیوشین ۷۶تی دی های سپاه پاسداران مبدل به تنها هواپیماهای سنگینی در ایران شدند که قابلیت استفاده در مأموریت‌های اطفاء حریق را داشتند.

ایلیوشین ۷۶ تی دی آتش‌نشان و آتش‌سوزی جنگل‌های ایران

در خردادماه سال جاری، آتش به جان مراتع طبیعی و جنگل‌ها در بیش از ۲۰ نقطه ایران  افتاد و با وجود درخواست مسئولان و شوراهای بحران در استان‌ها برای اعزام هواپیماها و هلیکوپترهای آتش‌نشان در بسیاری از این موارد درخواست اجابت نشده و یا در صورت اجابت، پس از دو الی سه روز تأخیر یک الی دو فروند هلیکوپتر میل ۱۷۱ نیروی هوافضای سپاه پاسداران جهت انجام مأموریت اطفا حریق هوایی به مناطق آسیب‌دیده اعزام شدند که به علت عدم آموزش کافی خلبانان از انجام مؤثر این عملیات نیز عاجز بودند. سبدهای حمل آب هلیکوپترهای سپاه تنها مقدار اندکی از آب را می‌توانستند حمل کنند و پس از تخلیه آن‌ها در ارتفاع بالا، این آب عمدتاً تبخیر شده و مقدار اندکی از آن به سطح زمین می‌رسید.

ارسال دیرهنگام هلیکوپترهای میل ۱۷۱ نیروی هوافضای سپاه توسط شرکت خدمات هلیکوپتری یاس که متعلق به ارگان نظامی است باعث شد تا آتش بیش‌ازپیش در جنگل‌ها گسترش یافته و سبب شود تا خدمه هلیکوپترها حتی در صورت انجام صحیح اطفاء حریق هوایی از خاموش کردن آن عاجز باشند. به همین دلیل نیازمندی به هواپیماهای ایلیوشین ۷۶ تی دی نیروی هوافضای سپاه بخصوص در حالی که شرکت هسا به دلایل ایمنی از پرواز درآوردن تنها توپولف ۱۵۴ام آتش‌نشان خود عاجز بود بار دیگر ضروری می‌کرد. در تمامی موارد آتش‌سوزی‌های گسترده سال جاری درخواست‌های پی‌درپی مسئولان استانی جهت اعزام ایلیوشین ۷۶ تی دی سپاه بی‌نتیجه ماند زیرا سپاه پاسداران این امر را به‌طور مجانی به انجام نمی‌رساند و بابت انجام مأموریت‌های اطفاء حریق در گذشته ۳۰ میلیارد تومان از سازمان جنگل‌ها طلب داشت.

در تاریخ ۱۷ خردادماه ۱۳۹۹، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در مصاحبه‌اش با ایسنا اعلام کرد  که با وجود اختصاص اعتبارات جدید به سازمان جنگل‌ها و پرداخت ۱۰ میلیارد تومان به وزارت دفاع، آن‌ها همچنان ۲۰ میلیارد تومان به این ارگان نظامی برای اطفای هوایی حریق بدهکار هستند. مبلغی که سپاه پاسداران جهت انجام اطفاء حریق هوایی در گذشته از این سازمان طلب داشته است و به علت عدم پرداخت آن حاضر به اختصاص و ارسال یکی از ایلیوشین ۷۶تی دی های خود جهت اطفاء حریق نبود آن‌هم درحالی‌که این ناوگان به هشت فروند رسیده و چهار فروندشان به‌طور هم‌زمان عملیاتی بود.

درنهایت در تاریخ ۱۸ خردادماه ۱۳۹۹ درحالی‌که هزاران هکتار از عرصه‌های طبیعی کشور در آتش سوخته بودند با دستور محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، ۵۰ میلیارد تومان برای تجهیز، اورهال، تأمین سوخت و آماده نگه‌داشتن هواپیما و هلی‌کوپترهای امداد و آب‌پاش برای مقابله با حوادث غیرمترقبه از جمله آتش‌سوزی در کشور تخصیص یافت. اما با وجود اختصاص این بودجه، باز هم در آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها خبری از ایلیوشین ۷۶ تی دی های سپاه جهت اطفاء حریق هوایی نبود و این امر نشان‌دهنده آن بود که این بودجه تنها جهت استفاده هلیکوپترهای میل ۱۷۱ سپاه کافی بود که در بسیاری از موارد در اطفاء حریق مناطق بزرگ مؤثر نبودند.

نبرد هواپیمای آتش‌نشان سپاه با آتش جنگل‌های حما در سوریه

روز چهارشنبه هفته گذشته (۱۹ شهریور ۱۳۹۹) خبرگزاری جمهوری عربی سوریه (سانا ) و همچنین مراسلون  گزارش کردند که یک فروند هواپیمای آتش‌نشان ایرانی به همراه دو فروند هلیکوپتر میل ۱۷۱ نیروی هوایی عربی سوریه به مبارزه با آتش‌سوزی جنگل‌های حما در نزدیکی ادلب پرداختند. تصاویر منتشرشده توسط خبرنگاران سوری نشان‌دهنده آن بود که هواپیمای آتش‌نشان ایرانی یک فروند ایلیوشین ۷۶تی دی نیروی هوافضای سپاه پاسداران با شماره سریال ۲۲۸۳-۱۵ است. بر اساس فیلم و تصاویر منتشرشده توسط سانا، این هواپیما در ارتفاع باز هم بالا و غیرمعقول (بیش از ۵ هزار پا) به رهاسازی آب بر فراز مناطق در حال سوختن پرداخته و گرمای هوا تقریباً تمامی ۴۰ تن آب رهاشده را در مسیر خود به سطح زمین تبخیر می‌کند.

اگرچه خلبانان سپاه پاسداران به علت عدم دیدن آموزش‌های لازم جهت انجام چنین مأموریتی از انجام دادن آن به‌طور صحیح عاجزند اما ارسال سریع این هواپیما به سوریه و استفاده آن جهت مأموریت اطفاء حریق هوایی بر فراز حومه شهر حما نشانگر آن است که برای سران رژیم جمهوری اسلامی و فرماندهان سپاه پاسداران اطفاء حریق مراتع و جنگل‌های سوریه مهم‌تر از جنگل‌های کشوری است که به تعبیر میلیون‌ها ایرانی بیش از ۴۰ سال است که آن را به اشغال خود درآورده‌اند.

بیش از ۹ سال است که هواپیماهای ترابری سنگین ایلیوشین ۷۶ تی دی سپاه پاسداران بیش از آنکه یاری‌رسان مردم ایران در شرایط سخت باشند در راستای اهداف نظامی، سیاسی و راهبردی رژیم جمهوری اسلامی جهت گسترش آنچه به آن هلال شیعی گفته می‌شود در خاورمیانه استفاده می‌شوند. لازم به ذکر است نیروی هوافضای سپاه پاسداران علاوه بر ارسال هواپیما به سوریه جهت اطفاء حریق هوایی با صرف هزینه بیت‌المال از سوی وزارت امور خارجه، دو فروند هلیکوپتر میل ۱۷۱ به گرجستان ارسال کرد تا در ۳۴۹ سورتی و ۱۰۳ ساعت پروازی به اطفای حریق جنگل‌های این کشور در شهریورماه ۱۳۹۶ بپردازند!