ماجرای هسته‌ای ایران دوباره وارد فاز بحران شده است. در حالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نقض مفاد برجام توسط ایران را تایید کرده، کشورهای اروپایی خواهان تشکیل کمیسیون مشترک شده و رئیس‌جمهور فرانسه نماینده ارشدش را به تهران فرستاده است.
امانوئل بُن، مشاور ویژه امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به تهران رفته و امروز و فردا با مقامات جمهوری اسلامی مذاکره می‌کند. او از جمله قرار است فردا با علی شمخانی که دبیر شورای عالی امنیت ملی است و نماینده آيت‌الله خامنه‌ای محسوب می‌شود مذاکره کند؛ یعنی مذاکره غیر مستقیم بین مکرون و خامنه‌ای.
اخیرا گفته‌هایی ضد و نقیض از ایران درباره آمادگی برای گفتگو منتشر شده است. تریش ریگان، خبرنگار فاکس نیوز، ادعا کرده که منبعی ایرانی به او گفته ایران حاضر به مذاکره با آمریکا است. پیش از این مقامات ایرانی گفته بودند تنها در صورت لغو تحریم‌ها حاضر به مذاکره هستند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بارها گفته که آماده مذاکره بدون شرط با رهبران ایران هست. اما آیا نماینده فرانسه پیامی از ترامپ برای خامنه‌ای می‌برد؟ ترامپ و مکرون با وجود تفاوت‌های بسیار موفق به برقراری رابطه ویژه‌ای شدند که شاید باعث شود رئیس کاخ سفید استفاده از این مجرای دیپلماتیک را به سایر گزینه‌های موجود ترجیح دهد.
اعزام بُن نشان می‌دهد که مکرون عزم خود را جزم کرده برای نجات برجام تلاش کند. او روز شنبه بیش از یک ساعت تلفنی با همتای ایرانی‌اش، حسن روحانی، گفتگو کرد و دیروز نیز گفتگویی تلفنی با همتای آمریکایی‌اش، آقای ترامپ، داشت.
از سوی دیگر، قدرت‌های اروپایی امروز به ایران نشان دادند که نقض مفاد برجام را جدی می‌گیرند. وزرای خارجه بریتانیا، آلمان و فرانسه به‌اضافه فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجه اتحادیه اروپا، با انتشار بیانیه‌ای مشترک گفتند ایران «به دنبال فعالیت‌هایی مغایر با تعهدات خود» تحت برجام است و افزودند: «این مسائل مربوط به عدم تبعیت ایران از برجام می‌بایست درون چارچوب این توافق مورد بررسی قرار بگیرند و کمیسیون مشترک باید فورا تشکیل شود». تشکیل این «کمیسیون مشترک» قدم اول در پاسخ به نقض تعهدها است که در نهایت می‌تواند منجر به بازگشتن تحریم‌هایی که برجام جلویشان را گرفته بود بشود.
البته باید دید واکنش مسکو و پکن چه خواهد بود. چین آمریکا را متهم کرده که با تحریم‌های اقتصادی خود علیه ایران، دارد «قلدری» می‌کند.
تهران می‌گوید قدم‌هایی که برداشته (فراتر رفتن غنی‌سازی اورانیوم از حد مجاز) نقض برجام محسوب نمی‌شوند چون در پاسخ به اقدامات آمریکا در خروج از برجام و نقض آن هستند. جواد ظریف در توئیتر بخشی از برجام که پشتیبان این ادعایش بود را منتشر کرده است. آمریکا در بهار سال گذشته از برجام خارج شد و تحریم‌های بسیار شدیدی علیه ایران وضع کرده که ضربه‌های جدی به اقتصاد ایران زده‌اند. کشورهایی اروپایی در مقابل گفته‌اند برجام را حفظ می‌کنند اما نتوانسته‌اند برای بهبود اقتصاد ایران در مقابل فشار شدید تحریم‌های آمریکا کار چندانی انجام دهند. ایران در سالگرد خروج آمریکا از برجام ضرب‌الاجلی ۶۰ روزه تعیین کرده بود تا کشورهای باقی‌مانده در برجام (سه کشور اروپایی به‌اضافه چین و روسیه) کاری برای حفاظت از ایران در مقابل تحریم‌های آمریکا انجام دهند.
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه، دو روز پیش (یکشنبه) در نشستی خبری پایان آن ضرب‌الاجل را اعلام کرد و گفت ایران غنی‌سازی‌اش را فراتر از ۳.۶۷ درصد می‌برد.
لندن بلافاصله به این اقدام تهران واکنش نشان داد. سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا گفت: «ایران مفاد برجام را نقض کرده است… بریتانیا همچنان تعهد کامل به این توافق دارد اما ایران باید بلافاصله توقف کند و از تمام فعالیت‌های ناهمگام با وظایفش دست بکشد.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قبلا نقض برجام توسط ایران را تایید کرده بود. به گزارش رویترز، این سازمان هفته پیش گزارشی به اعضایش فرستاد که نشان می‌دهد میزان ذخیره اورانیوم در ایران از حد مجاز ۲۰۲.۸ کیلوگرم فراتر رفته و به ۲۰۵ کیلوگرم رسیده. البته طبق آمار «انجمن کنترل تسلیحات» برای حرکت به سوی بمب هسته‌ای حداقل ۱۰۵۰ کیلو اورانیوم نیاز هست. آژانس دیروز تایید کرد که ایران غنی‌سازی را از ۳.۶۷ درصد هم بالاتر برده که دومین نشانه نقض برجام است.
آژانس نگفت میزان نقض چقدر بوده اما بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، گفت ایران غنی‌سازی را به ۴/۵ درصد رسانده. او در ضمن گفت ایران فعلا نیازی به غنی‌سازی ۲۰ درصدی ندارد اما اگر نیاز داشته باشد این کار را انجام می‌دهد. رآکتور بوشهر به اورانیوم با غنی‌سازی حدود ۵ درصد نیاز دارد در حالی که رآکتور تهران نیاز به درصدی بالاتر دارد. برای تولید بمب اتمی به غنی‌سازی بالای ۹۰ درصد نیاز است.
ایران و غرب
در رویارویی ایران و آمریکا بر سر برجام، اروپا تابحال کنار ایران بوده و باید دید با این اقدامات جدید ایران، اروپایی‌ها چه می‌کنند.
روابط تهران و لندن اخیرا دچار بحرانی جدید شده است. این در پی آن است که بریتانیا تانکری به نام «گریس ۱» که با پرچم پاناما حرکت می‌کرد در ساحل جبل‌الطارق متوقف و ضبط کرده و گفت این نفت‌کش داشته نفت ایران را به سوریه می‌برده که نقض تحریم‌های اروپا و آمریکا علیه رژیم بشار اسد است. ایران اما منکر چنین چیزی است و می‌گوید ضبط کشتی در آب‌های بین‌المللی خلاف قانون است. محمد باقری، فرمانده ستاد نیروهای مسلح، گفته ایران در زمان و مکان مناسب اقدام بریتانیا را تلافی می‌کند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چهارشنبه به درخواست آمریکا جلسه‌ای اضطراری تشکیل می‌دهد. کشورهای عضو این آژانس نقض برجام توسط ایران را بررسی می‌کنند.
مقامات دولت ترامپ تاکید کرده‌اند که در مقابل اقدامات ایران دست از سیاست فشار حداکثری خود برنمی‌دارند.
مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، دیروز در نشست سازمان «اتحاد مسیحی‌های طرفدار اسرائیل» در واشنگتن سخنرانی کرد و بر این موضع پافشاری کرد. او گفت آمریکا هرگز اجازه نمی‌دهد ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. مایک پمپئو، وزیر خارجه، و جان بولتون، مشاور امنیت ملی، آمریکا هم در این نشست سخنرانی کردند و مواضعی مشابه گرفتند.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز با ارتباط از راه دور در این نشست سخنرانی کرد و از اروپایی‌ها خواست از برجام خارج شوند. نخست‌وزیر اسرائیل گفت حالا که «ایران دست به نقض آشکار توافق زده، وقت آن رسیده که اروپا آن کاری را که قول داده بود انجام دهد». او حرکات ایران را با حرکات آلمان نازی در سال‌های منتهی به جنگ جهانی دوم مقایسه کرد.
یووال استاینیتز، وزیر انرژی اسرائیل، گفته علیرغم «متعادل» بودن افزایش غنی‌سازی توسط ایران این کشور «حرکت خود به سوی سلاح هسته‌ای» را آغاز کرده است.
آمریکا در ماه‌های گذشته چند هزار نیرو، یک ناو هواپیمابر، بمب‌افکن‌های بی ۵۲ و جت‌های پیشرفته خود را به خاورمیانه آورده است. بعد از سرنگون شدن یک پهپاد آمریکایی توسط ایران (که ایران می‌گفت در حریم هوایی خودش بوده) آمریکا تا یک قدمی حمله‌ای تلافی‌جویانه پیش رفت اما ترامپ در لحظه آخر از انجام چنین حمله‌ای منصرف شد. به گزارش بعضی رسانه‌ها (از جمله یاهو نیوز و آسوشیتد پرس) نیروهای سایبری ارتش آمریکا در عوض حملاتی سایبری علیه سامانه‌های رایانه‌ای ایران در زمینه موشکی انجام دادند.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، دیروز گفت اگر کشورهای اروپایی به توافقات خود عمل نکنند «اقدام سوم ایران» جدی‌تر از پیش هم خواهد بود.
بازی خطرناک ایران و غرب ادامه دارد؛ و مردم ایران با نگرانی آماده پرده بعدی این نمایش طول و دراز هستند.
