سه دهه وداع با مراسم انتخاب دختر شایسته افغانستان

کابل در دوران پادشاهی، جمهوری و حکومت حزب دموکراتیک خلق متمایز از دیگر استان‌های افغانستان بود

مراسم گزینش دختر شایسته افغانستان در سال ۱۹۹۰ و چاپ عکسی در همین زمینه روی جلد مجله سباوون - طراحی ایندیپندنت فارسی

در سال ۱۹۹۰، تاج دختر شایسته افغانستان بر سر قدسیه ۱۹ ساله گذاشته شد. او نخستین دختر افغان بود که برنده این رقابت درون‌کشوری شد.

قدسیه با لباس صورتی بلند و با دسته‌گلی در میان حضار قدم می‌زد، اما به‌دلیل هیجان بسیارش تعدادی از گل‌‌ها روی صحنه ریخت، او با خون‌سردی آن‌ها را جمع کرد و از صحنه خارج شد. هنگام ورود قدسیه، تماشاگران از او استقبال کردند و تشویقش کردند.  

قدسیه ورزشکار بود و توانست تاج دختر شایسته افغانستان را بر سرش بگذارد. عکس او روی مجله مشهور «سباوون» منتشر شد. این مجله را نویسندگان برجسته افغانستان ازجمله ظاهر طنین، محمود حبیبی و رهنورد زریاب منتشر می‌کردند. 

در مراسم گزینش دختر شایسته آن سال افغانستان، صدها تن از شهروندان افغان در سالنی جمع شده بودند و با شوق و هیجان بسیار رقابت را دنبال می‌کردند. سیتا مقام دوم و هنگامه مقام سوم این رقابت را به‌ دست آوردند. 

رقابت دختر شایسته در دوران دکتر نجیب‌الله، آخرین رئیس‌جمهوری دولت تحت حمایت شوروی پیشین در افغانستان، برگزار شده بود. در آن زمان، بر حقوق و آزادی‌های زنان تاکید می‌شد، اما با فروپاشی حکومت نجیب‌الله و روی کار آمدن مجاهدین آزادی زنان محدود شد و مجاهدین بر تطبیق این حقوق با «شریعت اسلامی» تاکید کردند.   

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در رقابت دختر شایسته آن سال ۱۹۰ دختر دانش‌آموز، دانشجو، ورزشکار و زن شاغل شرکت کرده بودند. این رقابت در سه مرحله انجام شد. برگزارکنندگان این رقابت هدف آن را رشد استعدادها و رقابت «سالم» میان دختران توصیف کردند، تا دختران برای رشد در بخش مدلینگ و خوش‌پوشی فرصت پیدا کنند. این رقابت‌ها به دو زبان فارسی و پشتو، زبان‌های ملی افغانستان، پخش می‌شد و هنگام برگزاری هم موسیقی اجرا می‌شد.  

در دوران نورمحمد ترکی، حفیظ‌‌‌الله امین، ببرک کارمل و دکتر نجیب‌الله، روسای‌جمهور پیشین افغانستان، زنان در افغانستان آزادی‌های زیادی داشتند، صنعت مد هم رشد کرده بود و نمایش‌های مدلینگ برگزار می‌شد. نجیب‌الله در دوره ریاست‌جمهوری‌اش به اصلاحات گسترده‌ای در نظام و سیاست‌های حزبی دست زد، حتی نام حزب دموکراتیک خلق را به حزب وطن تغییر داد. 

در دوران پادشاهی، جمهوری محمد داوود خان و حکومت حزب دموکراتیک خلق افغانستان، کابل متمایز از دیگر استان‌های افغانستان بود و زنان پوشش آزادتری داشتند. این در حالی بود که در دیگر استان‌ها زنان حجاب به سر می‌‌کردند. اما برخی از دختران و زنان کابل مانند کشورهای اروپایی و آمریکایی لباس می‌پوشیدند و در شهر بدون هیچ محدودیتی رفت‌وآمد می‌کردند. 

با فروپاشی حکومت دکتر نجیب‌الله و روی کار آمدن حکومت مجاهدین، زنان و دختران بدون داشتن روسری در خیابان‌های کابل گشت‌وگزار نمی‌کردند، چرا که مجاهدین، هنگام جنگ با حکومت حزب دموکراتیک خلق افغانستان، داعیه «جهاد» و پایبندی به ارزش‌های دینی را تبلیغ کرده بودند. 

پس از حکومت مجاهدین، رژیم طالبان در نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی روی کار آمد. این رژیم دختران و زنان را از آموزش و کار در اداره‌های دولتی و خصوصی منع کرد و حصار بزرگی دور آنان کشید. زنان معدودی هم که اجازه داشتند از خانه بیرون بروند، تنها با پوشش برقع می‌توانستند خارج شوند.  

هنگامی که رژیم طالبان پس از امتناع از تحویل اسامه‌ بن‌ لادن، رهبر شبکه القاعده، به آمریکا و پس از ائتلافی جهانی فروپاشید، با حمایت غربی‌ها به آزادی‌های اجتماعی زنان افزوده شد، اما بقایای افراط‌گرایی‌ دینی باعث شد برنامه‌هایی مانند گزینش دختر شایسته برگزار نشود و روحانیون تندرو نیز مخالفتشان را با آزادی بیشتر زنان نشان دهند. 

سلطه‌ دوباره طالبان بر افغانستان پس از دو دهه جنگ و شورشگری باعث شد که دختران و زنان از حقوق‌ بسیاری حتی حق کار و آموزش محروم شوند. طالبان این محدودیت‌ها بر حقوق زنان را با ادعای «تطبیق شریعت اسلامی» عملی کردند، در صورتی که در برخی دیگر از کشورهای اسلامی روزبه‌روز از محدودیت آزادی زنان کاسته می‌شود.  

عربستان سعودی، مهد ظهور اسلام، با اصلاحات شاهزاده محمد بن سلمان تاکید بر رشد زنان در ابعاد گوناگون دارد. به‌تازگی دختر جوانی به‌ نام رومی القحطانی به‌نمایندگی از عربستان سعودی در مسابقه زیبایی ۲۰۲۴ آسیا (Miss Mrs Global Asia)  شرکت کرده است. 

اما هیچ چشم‌انداز روشنی در حاکمیت رژیم طالبان افغانستان مبنی بر دست‌یابی زنان و دختران به حقوق انسانی و اجتماعی‌شان وجود ندارد و با گذشت زمان نیز مشخص شد که طالبان محدودیت بیشتری بر زنان اعمال می‌کنند.  

بیشتر از مُد و زیبایی