آنچه درباره مزایده ساختمان فدراسیون فوتبال با شکایت شستا در خبرها می‌خوانیم، فقط ماجرای دعوای حقوقی و بدهی دو نهاد نیست، بلکه تصویری از واقعیت جاری در ورزش ایران است. مزایده ساختمان فدراسیون یک خبر نیست، بلکه یک پتک است به بنای فوتبال.
داستان یک ساختمان در سئول
چند روز پیش بود که حکم مزایده ساختمان فدراسیون فوتبال ایران با شکایت شستا (شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی) به دیوار این ساختمان الصاق شد. ارزش ریالی ساختمان فدراسیون فوتبال را در بازار سرسام‌آور ملک در ایران ۶۸ میلیارد و پانصد میلیون تومان تخمین می‌زنند. این ساختمان تنها دارایی فدراسیون فوتبال در تهران است، ساختمانی غیراستاندارد برای محل اداری یک فدراسیون، با واحدهای کوچک و راهروهای تنگ و نمایی که واقعیت اقتصادی فوتبال ایران را بر خلاف ادعاها نشان می‌دهد.
ساختمان فدراسیون در خیابان سئول، از دوران ریاست محمد دادکان به جا مانده است. دادکان در سال‌های ۸۱ تا ۸۵ رییس فدراسیون فوتبال بود و در خرید سه ساختمان اداری برای فدراسیون فوتبال، باشگاه استقلال و باشگاه پرسپولیس نقش داشت، اگرچه بعدها از سوی علی کفاشیان ادعا شد که پول خرید این ساختمان‌ها را سازمان تربیت‌بدنی وقت پرداخت کرده و ساختمان‌ها با بودجه فدراسیون فوتبال خریداری نشده‌اند، در مقابل ادعای دادکان که می‌گوید برای خرید آنها از بودجه‌های دولتی استفاده نکرده است. فدراسیون فوتبال و باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس پیش از خرید این ساختمان‌ها سال‌های سال دفتر مستقلی نداشتند و مقر آنها ساختمان‌های اجاره‌ای بود.
قرض یا کمک ستاد تحریم؟
فدراسیون فوتبال با طرح موضوع تحریم‌ها و مسدود شدن مطالباتش در فیفا، توانست دو میلیون یورو از شستا قرض کند اما برای بازگرداندن آن برنامه‌ای نداشت، تا اینکه شستا حکم مزایده ساختمان فدراسیون فوتبال را گرفت.
مهدی تاج رئیس پیشین فدراسیون فوتبال مدعی است که این مبلغ را شرکت شستا پرداخت نکرد و آنها اعلام کردند فدراسیون باید نامه‌ای را به ستاد بحران و ستاد تحریم ارسال کند تا این مبلغ پرداخت شود. ستاد متشکل از ۹ وزیر کابینه دولت است. تاج دراین‌باره گفته: "بر اساس مصوبه ستاد تحریم پرداخت دستمزد سرمربی تیم ملی فوتبال از محل منابع شرکت‌های زیر مجموعه شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی مصوب شد."
عجیب است که ادعای تاج به عنوان مقام رسمی هنگام دریافت این مبلغ، مورد بررسی دقیق قرار نمی‌گیرد. فارغ از ادعای تاج، اجرای این حکم شاید با پادرمیانی و کدخدامنشی مرسوم در ایران به تعویق بیفتد.
محمد شریعتمداری، وزیر کار و رفاه اجتماعی درباره این پرونده گفت: "طی مذاکراتی که با سلطانی‌فر، وزیر ورزش انجام دادیم، وعده داده‌اند که فدراسیون فوتبال به طور قطعی تا پایان سال باقی بدهی خود به شستا را پرداخت می‌کند."
فراموش نکنیم که وزارت ورزش وعده‌هایی برای آینده را همیشه مطرح می‌کند، مثل وعده‌های همیشگی درباره خصوصی‌سازی استقلال و پرسپولیس که هر ۳ ماه تمدید می‌شود.
مطالبات فدراسیون از فیفا، واقعی یا خیالی؟
مهدی تاج، رییس پیشین فدراسیون فوتبال به هنگام قرض دو میلیون یورو از شستا بابت پرداخت مطالبات مارک ویلموتس، سرمربی سابق تیم ملی فوتبال ایران، تحریم‌های بانکی را عامل مشکلات اقتصادی فدراسیون فوتبال می‌دانست و مدعی بود که فیفا نمی‌تواند مطالبات فدراسیون فوتبال ایران را پرداخت کند. اما خیلی زود روشن شد که مطالبات فوتبال ایران مبالغ اندکی متعلق به باشگاه‌هاست، باشگاه‌هایی که بازیکنان‌شان برای تیم ملی ایران در جام جهانی بازی کردند و فیفا بابت این حضور پاداش‌هایی را به باشگاه‌ها پرداخت می‌کند. مطالبات دیگر فدراسیون فوتبال از فیفا نیز در گذشته نه برای پرداخت قرض‌های فدراسیون، بلکه به عنوان کمک‌های فیفا به پروژه‌های فدراسیون‌هاست، مثل کمک به جریان آموزش، زیرساخت‌ها برای تیم‌های پایه و مواردی از این دست که به گسترش فوتبال و آینده فوتبال در هر کشور کمک می‌کند. فیفا بر چگونگی هزینه شدن آن مبالغ نظارت دارد، اگرچه این نظارت‌ها سخت‌گیرانه نیست و فدراسیون‌هایی مثل ایران بودجه‌ها را صرف امور دلخواه و بیراه خود می‌کنند و آینده فوتبال برای مدیران یک شوخی محسوب می‌شود.
برای ۶ میلیون یورو چند ساختمان را می‌فروشند؟
سال گذشته فدراسیون فوتبال برای پرداخت بخشی از مطالبات مارک ویلموتس مبلغ دو میلیون یورو از شستا قرض کرد. اما پرداخت این دو میلیون یورو پایان پرونده مارک ویلموتس و فدراسیون فوتبال ایران نبود و پس از جدایی ویلموتس از تیم ملی ایران، شکایت او در کمیته انضباطی فیفا به نتیجه رسید و او فدراسیون فوتبال ایران را به پرداخت بیش از ۶ میلیون یورو محکوم کرد. فدراسیون ایران در اعتراض به این حکم تقاضای دادرسی در دادگاه عالی ورزش را مطرح کرد و البته بعید است فدراسیون شانس چندانی برای دریافت رای به نفع خود داشته باشد.
پرداخت مبلغ بیش از شش میلیون یورو در حالیکه فدراسیون فوتبال حتی توانایی بازگرداندن دو میلیون یورو به شستا را ندارد، شبیه به غیرممکن است و هیچ‌کس نمی‌داند که در آینده نزدیک، فدراسیون فوتبال چگونه می‌خواهد مطالبات ویلموتس را بپردازد. برای پرداخت آن ۶ میلیون یورو کدام ساختمان را باید بفروشند؟ محمود اسلامیان، نایب‌رییس فدراسیون فوتبال ساده‌انگارانه درباره این ماجرا می‌گوید: "اتفاقی‌ست که رخ داده است."
کاهش ارزش ریال به خصوص در سال جاری، پرداخت‌های فدراسیون و باشگاه‌های ایرانی به مربیان و بازیکنان خارجی را دشوار کرده است، آنچنان که ممنوعیت استخدام مربی و بازیکن خارجی جدید در فوتبال ایران، راه‌حل مقطعی برای این بحران بود که به زودی عواقب فنی خود را در فوتبال نشان می‌دهد.
بازهم بودجه‌های عمومی
پرداخت این دو میلیون یورو مثل ۶ میلیون یوروی باقی‌مانده از طلب ویلموتس بدون دست بردن به بودجه‌های عمومی و غیرورزشی ممکن نیست. ساز و کار اقتصادی ورزش در ایران دولتی است و راه‌های درآمدزایی در ساختار دولتی ورزش مسدود است. بنابراین همیشه مدیران این فرصت را دارند که بدون توجه به مسئولیت خود قراردادهای گزاف و خارج از توان اقتصادی فدراسیون یا باشگاه ببندند و هنگام پرداخت آن مبالغ نیز مسئولیتی را نپذیرند، مثل امروز که مهدی تاج و اعضای هیات رییسه فدراسیون فوتبال توضیح نمی‌دهند چطور بدون پشتوانه مالی برای پرداخت، قرارداد بسته‌اند. این آخرین پتک به بنای این فوتبال است.
فدراسیون فوتبال در ایران با ساز و کار موجود نمی‌تواند نهادی مستقل باشد، چون همواره با بحران‌های مالی مواجه می‌شود و دولت از بودجه‌های عمومی باید هزینه‌های فوتبال را پرداخت کند، همانطور که باشگاه‌های دولتی و خصولتی، مسقیم و غیرمستقیم با بودجه‌های دولتی اداره می‌شوند و ظاهری خصوصی دارند.
