یک سال پیش در ساعت ۶:۱۹ بامداد ۱۸ دی ۱۳۹۸، یک سامانه پدافند موشکی زمین‌به‌هوای «تور ام۱» نیروی هوافضای سپاه پاسداران، با استفاده از دو تیر موشک زمین‌به‌هوای ۹ام۳۳۱، پرواز پی‌اس۷۵۲ شرکت هواپیمایی بین‌المللی اوکراین را سرنگون کرد. در نتیجه آن ۱۷۶ نفر سرنشینان و خدمه هواپیمای بدنه‌متوسط بوئینگ ۸-۷۳۷ کِی‌وی با علامت ثبتی UR-PSR، جان خود را از دست دادند. ابتدا مقامات جمهوری اسلامی از جمله حسن روحانی و علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری،  نقش موشک‌های زمین‌به‌هوا در ساقط شدن هواپیما را انکار و ادعا کردند که نقص فنی سبب بروز آتش‌سوزی شدید در این هواپیما شده است.

۴۲ سال است که افراد فاقد صلاحیت علمی، تخصص و بدون تجربه کافی، سمت‌های مهم لشکری و کشوری را در ایران اشغال کرده‌اند و بی‌کفایتی و ضعف آن‌ها در مدیریت و اداره کشور باعث شده است تا به امروز نه تنها مقادیر قابل‌توجهی از سرمایه‌های ملی کشور هدر شود بلکه کشته شدن میلیون‌ها نفر از مردم ایران را در پی داشته است و ۱۷۶ سرنشین هواپیمای اوکراینی نیز از آن جمله‌اند.

در جمهوری اسلامی به‌عنوان یک حکومت ایدئولوژیک و خودکامه، روابط و سرسپردگی، در به قدرت رسیدن افراد نقش مهمی ایفا می‌کند. به همین دلیل است که حتی اگر اشتباهات و ضعف‌های مدیریتی و فرماندهی یک فرمانده، یک مدیر یا مسئولی عیان شود، سبب برکناری وی از پستش نمی‌شود. در چنین شرایطی گاه حتی ارگان‌های امنیتی و اطلاعاتی و رسانه‌های حکومتی دست‌به‌کار می‌شوند تا بر ضعف‌ها و اشتباهات سرپوش گذارند و آنان را در مسند قدرت نگه دارند.

یک روز پس از آن که تیم بررسی سانحه هواپیمای اوکراینی به اسناد و مدارکی محکم نظیر آثار برخورد ترکش موشک به بدنه هواپیما، که نقش پدافند موشکی در ساقط شدن پرواز پی‌اس۷۵۲ را ثابت می‌کرد، دست یافتند، امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، به نقش سپاه در ساقط شدن هواپیمای اوکراینی اعتراف کرد. اگرچه تا پیش از آن رسانه‌های حکومتی سعی در سرپوش گذاشتن بر نقش سپاه در سقوط این پرواز داشتند، پس از اعتراف سپاه، این بار ارگان‌های امنیتی و اطلاعاتی، مسئولیت مهندسی افکارعمومی برای پنهان کردن هویت و نقش مسببان اصلی بروز چنین فاجعه‌ای را بر عهده گرفتند و تلاش کردند تا تمامی مسئولیت ساقط شدن هواپیمای اوکراینی را متوجه افسران کاربر تور ام ۱ نشان دهند.

باز نگه داشتن حریم هوایی کشور پس از انجام حمله موشکی، عامل اصلی بروز فاجعه

روز پنجشنبه ۲۶ تیر ۱۳۹۳، یک سامانه پدافند موشکی برد متوسط بوک ام-۱ متعلق به تیپ ۵۳ام پدافند موشکی ارتش روسیه که در اختیار شبه‌نظامیان روس و جدایی‌طلبان اوکراینی بود، یک فروند هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر بوئینگ ۲۰۰-۷۷۷ ئی‌آر شرکت هواپیمایی مالزی را ساقط کردند و ۲۸۳ نفر مسافر و ۱۵ خدمه آن را به قتل رسانند. جدایی‌طلبان اوکراینی دقایقی پس از ساقط کردن هواپیمای موردنظر، در شبکه‌های اجتماعی پیروزی خود را با تصور این که یک فروند هواپیمای ترابری سنگین ایلیوشین ۷۶ام دی نیروی هوایی اوکراین را هدف قرار داده‌اند جشن گرفتند اما پس از کشف لاشه هواپیما و مشاهده جسد مسافران، به اشتباه خود پی بردند. دولت روسیه که تامین‌کننده سامانه پدافندی بوک ام-۱ ساقط کننده بود مسئولیت را نپذیرفت و آن را به گردن دولت اوکراین گذاشت!

پس از ساقط شدن این هواپیمای مالزیایی، مسئولان اداره هواپیمایی دولتی اوکراین تصمیم گرفتند پروازهای مسافربری را لغو یا آن‌ها را از مناطق درگیر در جنگ شرق اوکراین، دور کنند. ۱۲ روز پس از این فاجعه نیز، سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی، برای بررسی خطراتی که برای هواپیماهای مسافربری در حال پرواز بر فراز مناطق مورد مناقشه وجود دارد، جلسه‌ای برگزار کرد. در نتیجه این جلسه و جلسات مشابه، دستورالعمل‌های این سازمان بین‌المللی برای بهبود امنیت پروازهای مسافربری تغییر کرد. بنابر دستورالعمل‌های این سازمان، دولت‌ها، شرکت‌های هواپیمایی و همچنین اداره‌های هواپیمایی کشورهای عضو -از جمله سازمان هواپیمایی کشوری ایران- وظیفه دارند تا از برنامه‌ریزی پرواز هواپیماهای غیرنظامی (مسافربری  و باری) بر فراز مناطق موردمناقشه یا دارای درگیری‌های نظامی، خودداری کنند.

با وجود آن که مسئولان و مقامات حکومتی و همچنین مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری ایران از جمله علی عابدزاده، از وجود چنین دستورالعملی اطلاع داشتند اما پروازهای غیرنظامی را نه تنها پس از حمله موشکی نیروی هوافضای سپاه به پایگاه هوایی عین‌الاسد لغو نکردند بلکه آن‌ها را از فراز مناطق حساس و حفاظت شده نظامی پرواز دادند. آن هم در شرایطی که یگان‌های تحت‌امر فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در بالاترین سطح آماده‌باش برای مقابله با حملات تلافی‌جویانه آمریکا پس از حمله موشکی ایران به عین‌الاسد به سر می‌برد.

پرواز دادن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی در چنین اوضاع حساسی در جوار سامانه‌های پدافند موشکی تورام ۱ که عمدتا در شرایط جنگی درحال آمادگی بالا و واکنش سریع هستند، آن هم در شرایطی که در گذشته به دفعات سایت‌های پدافند موشکی نیروی هوایی و سپس هوافضای سپاه پاسداران به اشتباه هواپیماهای غیرنظامی و نظامی ایرانی را مورد هدف قرار داده بودند، یک جنایت بزرگ محسوب می‌شود. به خصوص با وجود آن که سران لشکری و کشوری تجربه ساقط شدن یک فروند جنگنده رهگیر گرومن اف-۱۴آ تامکت (Grumman F-14A Tomcat) در تاریخ ششم بهمن ۱۳۹۰ به دست نیروی هوافضای سپاه پرفراز آب‌های خلیج‌فارس را هم در کارنامه خود دارند.

بامداد شش بهمن ۱۳۹۰ در پی ناهماهنگی بین نیروی هوافضای سپاه و نیروی هوایی ارتش، تنها دقایقی پس از برخاستن یک فروند جنگنده رهگیر تامکت از پایگاه ششم شکاری بوشهر برای مقابله با یک شی نورانی در نزدیکی جزیره خارک، پرسنل پایگاه موشکی کوثر و سامانه پدافندی اچ کیو-۲جِی، آن را با یک جنگنده اِف/اِی-۱۸ئی یا اف نیروی دریایی ایالات‌متحده اشتباه گرفتند و با موشک ساقط کردند. به دنبال آن فاجعه نه تنها امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، از سمت خود برکنار نشد بلکه در خدمت باقی ماند و سعی کرد تا با کمک گرفتن از ارگان‌های امنیتی برای پنهان کردن زوایای این فاجعه و همچنین مقصر جلوه دادن سرگرد علیرضا کریمایی (خلبان) و سروان مصطفی فصیحی (افسر کنترل رادار)، خدمه کشته شده هواپیما، مدیریت و فرماندهی خود را بی‌نقص نشان دهد و در پست خود بماند.

مقصران اصلی بروز سانحه برای هواپیمای اوکراینی چه کسانی هستند؟

به‌طورقطع مقصران اصلی بروز این فاجعه برای هواپیمای اوکراینی، افسران کاربر سامانه تور ام ۱ آتش‌به‌اختیاری که آن را ساقط کردند نیستند، بلکه سران لشکری و کشوری‌اند که ساعاتی پیش از انجام عملیات موشکی موسوم به «قاسم سلیمانی» برای هدف قراردادن پایگاه عین‌الاسد در غرب عراق با استفاده از موشک‌های بالستیک، جلسه‌ای محرمانه در محل شورای عالی امنیت ملی برگزار کردند و درآنجا تصمیم گرفتند پروازهای نظامی و غیرنظامی پس از انجام عملیات را لغو نکنند. اقدامی که از دید بسیاری از کارشناسان نظامی، در راستای استفاده از هواپیماهای غیرنظامی در حال پرواز در حریم هوایی ایران به‌عنوان عامل بازدارنده دربرابر حملات تلافی‌جویانه ایالات‌متحده علیه فرودگاه‌ها و پایگاه‌های هوایی ایران انجام شد. به زبان عامیانه از هواپیماهای مسافربری به‌عنوان سپرهای انسانی استفاده کردند.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور رژیم تهران، علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه و در نهایت علی خامنه‌ای، فرمانده کل قوا، مسئولان و مسببان اصلی بروز فاجعه برای هواپیمای پرواز پی‌اس۷۵۲ هواپیمای اوکراینی هستند. اما ارگان‌های امنیتی و اطلاعاتی تحت فرمان آن‌ها در کنار رسانه‌های حکومتی، همواره در تلاش هستند تا با مهندسی افکارعمومی به‌وسیله فریب خانواده‌های قربانیان این فاجعه و مسئولان کشورهای اوکراین و کانادا، شرایط را برای پنهان کردن نقش مهم مسئولان لشکری و کشوری در جلوگیری نکردن از پرواز هواپیماهای غیرنظامی در شرایط حساس و بسیار خطرناک پس از حمله موشکی به عین‌الاسد فراهم کنند و تمامی مسئولیت را به گردن افسران رده پایین‌تر بیندازند و در نهایت هم با قربانی کردن آن‌ها، خود را از گزند محکوم شدن در دادگاه‌های بین‌المللی نجات دهند.

در سال ۱۳۷۸، ارگان‌های امنیتی با دستگیری و زندانی کردن کوتاه‌مدت یک سرباز نیروی انتظامی و همچنین دستگیری، شکنجه و در نهایت اعدام سعید امامی، یکی از مدیران وزارت اطلاعات، تلاش کردند مقامات جمهوری اسلامی را از مسئولیت جنایت‌های سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی در کوی دانشگاه تهران و قتل‌های زنجیره‌ای، مبرا کنند. تاریخ بار دیگر تکرار شده است و مقامات جمهوری اسلامی و دستگاه‌های امنیتی آن‌ باز هم در حال تکرار سناریویی مشابه هستند.