اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان، با آغاز رشته سخنرانی‌هایی درباره برقراری صلح، می‌کوشد گفت‌وگوهای مربوط به صلح را در جامعه وارد فاز تازه‌ای کند. او دیشب پس از چند ساعت سخنرانی در دانشگاه کابل، که به طور زنده پخش می‌شد، با اشاره به شواهد تاریخی، رسیدن به صلح را امری دشوار دانست که یک شبه به نتیجه نمی‌رسد.

رئیس جمهور افغانستان با اشاره به بررسی ۱۰۰ پیمان صلح بین‌المللی، از مردم افغانستان خواست «صلح را جدی بگیرند» و درس‌های تاریخ معاصر جهان و افغانستان را مدنظر داشته ‌باشند. افغانستان در این چهل سال جنگ، بارها کوشیده ‌است به پیمان صلح برسد اما بی‌نتیجه بوده ‌است.

پیش از دسته‌بندی انواع صلح، رئيس جمهور افغانستان گفت:‌ «صلح با شعار و عوام‌فریبی به دست نمی‌آید. هم معمار می‌خواهد، هم مهندس و هم طراح. این موضوع در مورد صلح افغانستان هم صادق است. صلح نهایی از آن ملت افغانستان است. حدود و صلاحیت رئیس جمهور را قانون اساسی تعیین کرده‌ است. او خارج از قانون اساسی اقدامی نمی‌تواند انجام دهد. هر نوع اقدام خارج از قانون اساسی، اعلام بغاوت (سرکشی در برابر قانون) است. قانون، وثیقه ملی و هدف اساسی ما است. در چارچوب آن است که کار باید کرد. ملت باید به گفتمان اساسی درباره صلح روی بیاورد.»  

آقای غنی با بررسی تجارب بین المللی پیمان‌های صلح، تاکید کرد انواع گوناگون صلح وجود دارد و هر صلح مشابه صلحی دیگر نیست.

از نظر او، صلح شهروندمحور، نوع اول صلح است؛ صلحی که به معنای گذار از دیکتاتوری و حرکت به سوی نظام جمهوری است. این نوع صلح باعث ایجاد دولت قانونمدار، اجماع برای حاکمیت قانون و دموکراسی می‌شود.

دوم، صلحی که منجر به تمرکززدایی می‌شود. این نوع توافق صلح برای کشورهای دارای اقوام گوناگون است که با خواسته‌های اقلیت‌ها مواجه است و درصدد تامین حقوق برابر شهروندی و مدافع مشارکت همگانی است.  

اشرف غنی نوع سوم صلح را مربوط به اصلاح قوانین، تدوین قوانین جدید و توافق بر سر آن دانست. او البته در این مورد یادآور شد: «اگر قوانین بازی را تغییر می‌دهید، باید درک کنید که چقدر وقت می‌گیرد. خلا‌ء قانون ایجاد می‌شود و باید دانست که هزینه این اقدام چقدر است. در یک ماه و دو ماه نمی‌توان به موافقت رسید. تغییر قوانین بازی اگر در یک مدت مشخص صورت نگیرد، نتایج دشواری در پی دارد.» او به نپال اشاره کرد که پنج سال زمان برد تا به توافق در خصوص قانون اساسی جدید رسیدند.  

رئیس جمهور در توضیح نوع چهارم صلح گفت این صلح برای تشکیل مرکزیت مشروع تلاش می‌کند. او از مثال‌های ژاپن و آلمان بعد از جنگ جهانی دوم و افغانستان بعد از توافقنامه بن یاد کرد.

نوع پنجم صلح، صلح تحمیل شده از جانب قدرت‌های بیرونی خوانده شد.

او گفت گرچه در این شیوه، رسیدن به صلح باعث توقف جنگ می‌شود ولی تفاهم داخلی را به همراه ندارد. در واقع، موافقت‌نامه صلح به طرف‌ها تحمیل می شود.

و آخرین نوع دسته‌بندی صلح از نظر رئیس جمهور کشور، صلح عارضی یا گذرا است.

او در نقد این نوع صلح گفت در این شیوه موافقتنامه گذرایی برای صلح در نتیجه شدت گرفتن جنگ، امضاء می‌شود اما به ریشه‌های اختلاف پرداخته نمی‌شود.

از موافقت‌نامه صلح هرات، مکه، جلال‌آباد هم به عنوان نمونه‌های صلح گذرا یاد شد که ثبات سیاسی نمی‌آورد چراکه اراده منطقه‌ای و جهانی برای آن وجود ندارد.

آقای غنی هدف از بیان این موضوع و اهمیت پرداختن به گفتمان صلح را رسیدن به درک کامل از این مفهوم و فراهم کردن بستر فکری برای فردای بعد از اتمام جنگ در افغانستان دانست. از نظر او گفتمان حول محور صلح، میزان پذیرش افکار گوناگون در میان مردم را ارتقا می‌دهد. از این رو، از دانشگاهیان خواست برای گسترش گفت‌وگو درباره صلح تلاش کنند.

او در ادامه گفت طرح دولت‌سازی براساس برنامه‌ای منظم و نتیجه‌بخش، به جامعه جهانی ارایه  شده است. این طرح قرارداد تعریف‌شده‌ای بین مردم افغانستان و دولت این کشور است. 

زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان، طرح مختصر و فوری‌ای برای برقراری صلح در افغانستان در دست دارد. او درباره ایجاد حکومت موقت با هدف ادغام طالبان در بدنه دولت، برنامه‌ای ارایه کرده ‌است. آقای غنی در واکنش به این برنامه، هر نوع حکومت موقت را رد کرده و تاکید دارد تلا‌ش‌های مربوط به صلح باید در چارچوب قانون اساسی کشور انجام شود. این سخنرانی از این جهت حایز اهمیت نیز است که تاکیدی بود بر این نظر رییس جمهور که پیروی از قانون کشور در هر زمینه‌ای ضروری و تعیین‌کننده است.