اسرائیل تسلیحات ارسالی ایران به فرودگاه بین‌المللی دمشق را منهدم کرد

ساعت ۲۳:۰۰ به وقت دمشق روز ۲۶ اسفند ۱۳۹۹ برابر با ۱۶ مارس ۲۰۲۱، موشک‌های کروز «دلیله» شلیک شده از جنگنده‌های اف-۱۶دی نیروی هوایی اسرائیل، بر فراز دمشق ظاهر شدند. همچون دفعات گذشته، سایت‌های پدافند موشکی نیروی پدافند هوایی ارتش عربی سوریه تلاش کردند با شلیک انواع موشک‌های زمین به هوای کوتاه‌برد و میان‌برد، موشک‌های موردنظر را منهدم کنند و حداقل در یک مورد موفق شدند یکی از موشک‌ها را هدف قرار دهند.

فیلم‌های تهیه شده از پرواز موشک‌های کروز و شلیک موشک‌های زمین به هوا به سمت آن‌ها و همچنین گزارش‌های محلی، نشان‌دهنده آن است که هدف احتمالی این موشک‌های کروز، فرودگاه بین‌المللی دمشق و یا نقطه‌ای در مجاورت آن بوده است.

تنها ۲۰ دقیقه پیش از انجام حمله هوایی جنگنده‌های اسرائیلی، یک فروند هواپیمای ترابری سنگین ایلیوشین۷۶تی (Ilyushin Il-76T) شرکت هواپیمایی سوریه با علامت ثبت YK-ATB از مبدأ فرودگاه مهرآباد تهران در فرودگاه بین‌المللی دمشق به زمین نشست. پیش‌تر در همین روز، یکی از دو فروند هواپیمای ترابری سنگین بویینگ ۲۸۱-۷۴۷اِف (Boeing 74-281F) شرکت هواپیمایی فارس‌ایر قشم وابسته به ماهان و متعلق به سپاه پاسداران، با علامت ثبت کشوری EP-FAB محموله‌ای نامشخص را از فرودگاه مهرآباد به فرودگاه دمشق منتقل کرده بود.

با انجام حمله هوایی یاد شده به این فرودگاه، به نظر می‌رسد که محموله‌های انتقالی هواپیمای ایلیوشین۷۶تی هواپیمایی سوریه و بویینگ ۲۸۱-۷۴۷اِف فارس‌ایر قشم احتمالا تسلیحات، مهمات و یا قطعات و مواد لازم برای توسعه و ساخت موشک بالستیک در سوریه بوده است.

آخرین حمله گزارش شده نیروی هوایی اسرائیل به فرودگاه بین‌المللی دمشق در ساعت ۰۲:۱۵ بامداد به وقت سوریه روز ۱۵ بهمن ۱۳۹۹ برابر با سوم فوریه ۲۰۲۱ گزارش شده بود. حمله‌ای که تنها پنج دقیقه پس از فرود یک فروند هواپیمای ترابری سنگین بویینگ ۷۴۷ ۲جِی۹اِف (Boeing 747-2J9F) نیروی هوایی ارتش ایران با شماره ۸۱۱۳-۵ انجام شد و سه نقطه از این فرودگاه شامل ابتدای باند پنج راست فرودگاه، خزش راه (Taxiway) محل ورودی ابتدای این باند به رمپ یا پارکینگ هواپیماهای باری فرودگاه و درنهایت ساختمان مورداستفاده خلبانان ایرانی و سوری در این فرودگاه، مورد اصابت موشک‌های کروز قرار گرفت. هدف از آن عملیات، غیرعملیاتی سازی محل تخلیه بار از هواپیماهای ترابری سوریه و ایران در این فرودگاه بود.

ازدیاد پروازهای باری ایران به سوریه در روز ۲۶ اسفند، عامل احتمالی حمله اسرائیل

حملات هوایی اسرائیل به فرودگاه بین‌المللی دمشق، عمدتا زمانی انجام می‌شود که پروازهای باری از ایران به سوریه رشد چشمگیری دارند. رشدی که به‌طور قطع با افزایش میزان و حجم تسلیحات و تجهیزات نظامی انتقالی از ایران به سوریه رابطه مستقیمی دارد. حمله روز ۱۵ بهمن ۱۳۹۹ اسرائیل به فرودگاه بین‌المللی دمشق هم پس از آن صورت گرفت که میزان پروازهای باری از ایران به سوریه در آن روز افزایش یافته بود.

روز گذشته نیز شرایط، مشابه ۱۵ بهمن بود. پرواز هواپیمای سوریه‌ای YK-ATB و ایرانی EP-FAB به فرودگاه بین‌المللی دمشق و همچنین پرواز صبح دیروز یک فروند ایلیوشین۷۶تی دیگر شرکت هواپیمایی سوریه با علامت کشوری YK-ATA از تهران به لاذقیه، سبب شد تا فرماندهان نیروی هوایی اسرائیل برای انجام یک حمله هوایی دیگر به فرودگاه بین‌المللی دمشق با هدف از میان برداشتن تسلیحات احتمالی متعلق به سپاه، حزب‌الله و سایر نیروهای نیابتی‌ آنان، مصمم شوند.

مشخص نیست در حمله نیروی هوایی اسرائیل دقیقا چه نقاطی از فرودگاه هدف قرار گرفته است اما آن چه مشخص است، این حمله هوایی با فرود دو فروند ایلیوشین۷۶تی شرکت هواپیمایی سوریه و یک فروند هواپیماهای بویینگ ۷۴۷-جِی۹اِف نیروی هوایی ارتش ایران از مبدأ فرودگاه مهرآباد تهران به مقصد دمشق، ارتباط مستقیم دارد.

شناسایی ماهیت محموله‌های تسلیحات ایرانی پیش و یا پس از انتقال هوایی به سوریه

در حال حاضر هفت فروند هواپیمای ترابری سنگین نظامی و غیرنظامی ایرانی و سوری در انتقال هوایی تسلیحات و تجهیزات نظامی از ایران به سوریه دخیل هستند. هواپیماهای نظامی شامل دو فروند هواپیمای بویینگ۷۴۷ ۲جِی۹اف نیروی هوایی ارتش ایران، یک فروند هواپیمای ایلیوشین۷۶ تی دی نیروی هوافضای سپاه (با شناسه غیرنظامی) و سه فروند هواپیمای ترابری سنگین ایلیوشین۷۶تی شرکت هواپیمایی سوریه هستند که در حقیقت به نیروی هوایی سوریه  تعلق دارد. در کنار این‌ها، یک فروند بویینگ۲۸۱-۷۴۷اِف شرکت هواپیمایی فارس‌ایر قشم هم قرار می‌گیرد.

بیشتر محموله‌های هواپیماهای ترابری، ماهیت غیرنظامی و تجاری دارند و به همین علت با فرود هر فروند هواپیمای باری به از مبدا تهران در دمشق، نیروی هوایی اسرائیل به فرودگاه بین‌المللی آن حمله نمی‌کند. تشخیص خطرناک بودن یا نبودن محموله‌های هواپیماهای باری تهران-دمشق برای نیروی هوایی اسرائیل روند پیچیده‌ای دارد؛ مسئله‌ای که می‌توان آن را با رصد محل بارگیری تسلیحات و تجهیزان نظامی در رمپ گردان بویینگ۷۴۷ نیروی هوایی ارتش در فرودگاه مهرآباد تهران، پی گرفت.

در بسیاری از موارد، نیروی هوایی اسرائیل با جنگنده‌های اف-۱۶ دی و آی خود، محموله‌های تسلیحاتی را پس از تجمیع در نقطه‌ای درون فرودگاه و یا خارج فرودگاه بین‌المللی دمشق، با موشک‌های کروز دلیله هدف قرار می‌دهد. این امر از دفعات انجام حملات هوایی می‌کاهد و ضمن کاهش هزینه‌های عملیاتی، درصد ریسک شکست عملیات حمله هوایی را کاهش می‌دهد و به نیروی هوایی اسرائیل اجازه می‌دهد تا درصد موفقیت عملیات را بالا ببرد.

رهگیری این محموله‌های تسلیحاتی انتقالی به دمشق، با استفاده از پهپادهای شناسایی، ماهواره‌های جاسوسی و از همه مهمتر، هواپیماهای شنود رادیویی شاویت (Shavit) نیروی هوایی اسرائیل صورت می‌گیرد در برخی از موارد نیز منابع اطلاعاتی انسانی موساد (سرویس اطلاعاتی اسرائیل) در این راستا کمک‌رسانی می‌کنند.

نقش هواپیماهای شنود شاویت بیش از سایر تجهیزات و منابع، اهمیت دارد؛ به‌گونه‌ای که خدمه این هواپیما که عمدتا در زمان فرود هواپیماهای ترابری حامل تسلیحات، در فاصله‌ای ایمن و خارج از حریم هوایی سوریه بر فراز دریای مدیترانه پرواز می‌کنند، تماس‌های رادیویی و تلفنی نیروهای سپاه قدس و شبه‌نظامیان وابسته به آن‌ها را رصد می‌کنند. نیروی هوایی اسرائیل در گردان ۱۲۲ خود در پایگاه هوایی نواتیم (Nevatim)، در مجموع سه فروند هواپیمای شنود رادیویی و جاسوسی الکترونیکی ناچشون شاویت (Nachshon Shavit) در اختیار دارد.

آنچه از حمله امشب نیروی هوایی اسرائیل به فرودگاه بین‌المللی دمشق مشخص است، شناسایی محموله هواپیمای ترابری ایلیوشین۷۶ تی شرکت سوریه با علامت کشوری YK-ATB و کشف نظامی بودن آن نه در سوریه، بلکه در مبدأ و محل بارگیری محموله یعنی پایگاه قدر نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واقع در ضلع شمال غربی فرودگاه مهرآباد تهران صورت گرفته است. انجام حمله هوایی جنگنده‌های اسرائیلی به فرودگاه بین‌المللی دمشق و یا حومه آن تنها ۲۰ دقیقه پس از فرود این هواپیمای پرحاشیه، به‌طور قطع اتفاقی نبوده است.