بامداد امروز سه شنبه ۱۷ فروردین۱۴۰۰، ششم آوریل ۲۰۲۱، یک کشتی کانتینربر ایرانی با نام ساویز در دریای سرخ مورد هدف موشک‌های ضد کشتی واقع شد. بر اساس گزارش رسانه‌های اسرائیلی برخلاف حملات پیشین به کشتی‌های ایرانی در دریای مدیترانه و سرخ، این حمله باعث آسیب شدیدی به کشتی ساویز شده است، به‌گونه‌ای که مانع از ادامه حرکت آن و حتی ترک موقعیتش در دریای سرخ شده است. 

خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران با تایید حمله به کشتی ساویز، اعلام کرده است که این کشتی هدف مین‌های چسبان قرار گرفته است.

ائتلاف نظامی به رهبری عربستان می‌گوید از ساویز در چهار سال گذشته به عنوان یک پایگاه مقدم دریایی جهت پشتیبانی از ماموریت‌های ارسال سلاح به شبه نظامیان حوثی و همچنین یک پایگاه جاسوسی الکترونیکی و رادیویی مورد استفاده نیروی دریایی سپاه پاسداران قرار گرفته است.

گفته می‌شود اداره سانسور اسرائیل، رسانه‌ها و خبرنگاران اسرائیلی را از صبح روز سه‌شنبه از انتشار اخبار حمله به این کشتی منع کرده بود.(۱) با این حال، رسانه‌های اسرائیلی سرانجام بعداز ظهر اجازه انتشار این خبرها را یافتند. (۲)

نخستین بار در آبان ماه سال ۱۳۹۶، روابط عمومی ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی تصاویر و اسناد استفاده نیروی دریایی سپاه از این کشتی باری به عنوان یک پایگاه مقدم دریایی و یک مرکز جاسوسی رادیویی و الکترونیکی پرده برداشت و متعاقبا تصاویر تهیه شده از این کشتی را که نشانگر حضور پرسنل نیروی دریایی سپاه ملبس به یونیفرم‌های نظامی بر روی عرشه آن و همچنین حضور قایق‌های هدایت از راه دور و قایق‌های تندرو راکت‌انداز نیروی دریایی سپاه را برای عموم منتشر کرد و از استفاده از این کشتی برای ارسال سلاح به یمن جهت استفاده شبه نظامیان حوثی پرده برداشت. (۳)

نیروی دریایی اسرائیل، مظنون اصلی حمله به کشتی ساویز؟

اگرچه مقامات اسرائیلی گفته‌اند که قصد ندارند درباره این کشتی و حمله روز سه‌شنبه به آن سخنی بگویند، اما در حال حاضر رسانه‌ها انگشت اتهام را به سمت نیروی دریایی اسرائیل گرفته‌اند، زیرا در ماه‌های گذشته بیش از دوازده کشتی تجاری و نفتکش ایرانی در راه سوریه از جمله نفکتش سابیتی و کشتی کانتینربر شهرکرد به ترتیب در آب‌های دریای سرخ و مدیترانه مورد هدف این نیرو و همچنین نیروی هوایی اسرائیل واقع شده بودند. این حملات عمدتا در راستای اخلال در روند ارسال محصولات نفتی و فرآورده های پتروشیمی ایران به سوریه به دنبال عدم موفقیت دولت آمریکا در جلوگیری از صادرات دو میلیون و صد هزار بشکه نفت خام به مبلغ ۱۴۰ میلیون دلار توسط نفتکش گریس-۱ (Grace 1) یا آدریان دریا در پاییز سال ۱۳۹۸ آغاز شد.(۵)

در جریان عمده حملات صورت گرفته علیه کشتی‌های ایرانی توسط نیروی دریایی اسرائیل از مین‌های چسبان (Limpet Mine) استفاده شد، ابزاری انفجاری مشابه آنچه توسط نیروهای ویژه نیروی دریایی سپاه جهت حمله به کشتی‌های تجاری و نفتکش در نزدیکی بندر فجیره در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸، و سپس حمله به دو نفتکش دیگر به نام‌های کوکوکا کوراجِس (Kokuka Courageous) و فرانت آلتِیر (Front Altair) در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۳۹۸ مصادف با ۱۲ ژوئن ۲۰۱۹ در دریای عمان استفاده شد. در نتیجه استفاده از این مین‌ها، آسیب‌هایی جزئی به کشتی‌های ایرانی وارد شد و مانع از ادامه حرکت آنها به سمت مبدا یا مقصدشان نشد.

اما بر اساس گزارش‌های رسانه‌های عربی چون الحدث(۶) و همچنین اخبار تایید نشده منتشر شده توسط رسانه‌های اسرائیلی، در حمله به کشتی ساویز از سلاحی قدرتمند چون موشک ضد کشتی استفاده شده است و به همین دلیل شدت آسیب وارد شده به این کشتی بسیار بیشتر از آسیب‌های وارد شده به کشتی‌های مورد هدف قرار گرفته دیگر ایرانی است. این امر باعث شده است تا کشتی ساویز بی حرکت در موقعیت خود واقع در ۱۸۱ کیلومتری جنوب غربی جازان و ۱۲۰ کیلومتری از سواحل اریتره در دریای سرخ باقی بماند.

بر اساس داده‌های وبسایت‌های رهگیری حرکت کشتی‌های تجاری، کشتی ساویز از ساعت ۱۹:۵۳ به وقت گرینویچ برابر با ۲۲:۲۳ شب گذشته به وقت تهران در موقعیتی که در حال حاضر قرار دارد ثابت باقی مانده است. این احتمال وجود دارد که این حمله پس از لنگر انداختن این کشتی در این موقعیت صورت گرفته باشد.

عکس ماهواره‌ای از یک زیردریایی در دریای سرخ

آسیب‌پذیری بالای ساویز

همان‌طور که در بالا ذکر شد، بیش از چهار سال است که کشتی تجاری ساویز در آب‌های دریای سرخ به عنوان یک پایگاه مقدم و یک شناور جاسوسی با ظاهری غیر نظامی مورد استفاده نیروی دریایی سپاه قرار گرفته است. بی‌شک در صورت عدم حضور این کشتی کانتینربر، امکان ارسال صدها تن سلاح از جمله موشک‌های بالستیک، ضد هوایی، ضد کشتی، کروز و همچنین پهپادهای شناسایی و انتحاری از سوی سپاه به سواحل یمن جهت واگذاری به شبه نظامیان حوثی وجود نداشت. افشای اطلاعات و اسناد مربوط به استفاده نظامی سپاه پاسداران از این کشتی تجاری منجر به تحریم شدن آن توسط وزارت خزانه‌داری دولت آمریکا در سال ۱۳۹۷ گردید.(۷) 

در مهرماه سال ۱۳۹۷، خبرنگاران العربیه سوار بر یک هلیکوپتر بر فراز این کشتی ایرانی پرواز کردند. در جریان فیلم‌برداری از این کشتی ۱۵۰ متری، چهار تیربار سنگین با کالیبر احتمالی ۵۰ میلیمتری در طرفین آن دیده شد(۸) که توسط خدمه آن پنهان شده بودند. تیربارهایی که به‌طور قطع نمی‌توانند از آن دربرابر حتی شناورهای گشت دریایی و مسلح نیروی دریایی اسرائیل محافظت کنند چه رسد به زیردریایی‌های کلاس دلفین نیروی دریایی اسرائیل.

لازم به ذکر است که از تاریخ سوم دی ماه سال گذشته برابر با ۲۳ دسامبر ۲۰۲۰، یک زیردریایی کلاس دلفین نیروی دریایی اسرائیل در دریای سرخ حضور دارد. دلفینی که رسانه‌های اسرائیلی یک روز پس از عبورش از کانال سوئز خبر از اعزام آن به سمت آب‌های جنوبی ایران دادند.(۹) 

حساب توییتری ماهواره OSINT-1 عکسی از یک زیردریایی در نزدیکی کشتی ساویز در دریای سرخ منتشر کرده و احتمال داده است که این زیردریایی یا متعلق به مصر است و یا از زیردریایی‌های کلاس دلفین اسرائیل. عکس یک روز پیش از حمله به کشتی ساویز گرفته شده است.

این ماموریت اگرچه پس از چند هفته لغو شد، اما این زیردریایی در آب‌های دریای سرخ باقی ماند تا در صورت نیاز در عملیات‌های نظامی علیه شناورها و قایق‌های تندرویی که پهپادهای انتحاری طوفان را به یمن منتقل می‌کردند تا در اختیار شبه نظامیان حوثی قرار گیرند، مورد استفاده واقع شود. مقامات دفاعی اسرائیل نگران بودند تا حوثی‌ها در سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی، این پهپادها را به سمت جنوب اسرائیل و شهر بندری ایلات به پرواز درآورند.

از همین رو، احتمال دارد که این زیردریایی که هنوز هم در دریای سرخ حضور دارد (۱۱) عامل حمله به کشتی ساویز باشد.

 [1] https://twitter.com/LegendaryJohnn2/status/1379481061256790016 

https://twitter.com/alonbd/status/1379477908058693635

[2] https://www.haaretz.com/middle-east-news/iran/.premium-iran-revolutionary-guard-linked-ship-hit-in-red-sea-unconfirmed-reports-say-1.9687493

[3] https://www.saudiembassy.net/sites/default/files/Facts%20about%20Iranian%20involvement%20in%20Houthi%20aggression%20against%20the%20Kingdom%20of%20Saudi%20Arabia_0.pdf

 [4] https://twitter.com/tallevram/status/1379472511667163140

 [5] https://www.independentpersian.com/node/129931/

 [6] https://twitter.com/Alhadath_Brk/status/1379482066794991623

 [7] https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/recent-actions/20181105_names

 [8] https://english.alarabiya.net/News/gulf/2018/10/01/Al-Arabiya-cameras-film-suspicious-Iranian-ship-in-Red-Sea-near-Yemen-s-coast

 [9] https://www.independentpersian.com/node/108341/

 [10] https://english.aawsat.com/home/article/2744716/israel-behind-report-iranian-suicide-drones-sent-houthis-yemen

 [11] https://twitter.com/BabakTaghvaee/status/1370018332741632006