با شروع فصل بهار و بازگشت دانش‌آموزان به مدارس افغانستان، امکانات و کیفیت آموزشی بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. آموزش در گوشه و کنار افغانستان با چالش‌هایی مانند ناامنی و کمبود امکانات همراه است، اما داستان استان مرکزی دایکندی اسف‌بارتر است. در این استان تقریبا نیمی از مدارس فعال، ساختمان ندارد.

محمدرضا ادا، رئیس اداره آموزش و پرورش دایکندی، در تازه‌ترین مورد می‌گوید که ۲۲۰ مدرسه در این استان، ساختمان ندارد و دانش‌آموزان ناچارند که در خانه‌های اجاره‌ای، مساجد، چادرها، فضای باز و ویرانه‌ها درس بخوانند و این تاثیری ناگواری بر آموزش و پرورش کودکان دارد.

با وجود اشتیاق روزافزون مردم در این منطقه محروم افغانستان، توجه زیادی به ساخت‌وساز ساختمان‌های مدارس و بهبود کیفیت آموزش نشده و امکانات مورد استفاده کودکان حداقلی است.

بیش از ۱۷۰ هزار دانش‌آموز در حدود۴۰۰ مدرسه استان این کشور سرگرم تحصیل هستند که ۴۷ درصد آنان را دختران تشکیل می‌دهند و بیش از ۳ هزار معلم سرگرم تدریس این کودکان در شرایط سختی هستند اما تعداد آموزگاران به نسبت دانش‌آموزان نیز به مراتب کمتر از حد نیاز است و این ولایت به بیش از ۲ هزار معلم بیشتر نیاز دارد.

نبود دسترسی به محل آموزشی مناسب به نگرانی‌های جدی در میان مردم دامن زده است و بسیاری از درس بازمانده‌اند.

محمد سخی ۱۵ ساله کودک کار است که از مدرسه محروم شده است. او پیشتر به رسانه‌ها گفته بود: «مشکل اقتصادی سبب شد که نتوانم درس بخوانم، من تا کلاس ۹ مکتب درس خواندم و انگلیسی را تمام کردم، اما به خاطر فقر و مشکلات موجود در خانه مجبور شدم کار کنم. نصف اطفال در فقر به سر می‌برند، دولت باید زمینه تعلیم برای اطفال فقیر را هم فراهم کند».

از سوی دیگر، دانش‌آموزان با کمبود ۱.۴ میلیون کتاب درسی نیز مواجه هستند و این یعنی بیش از نیمی از دانش‌‌آموزان از داشتن کتاب مدرسه محروم هستند.

این وضعیت به‌رغم کمک‌های هنگفت جامعه جهانی به آموزش و پروش کشور تکان‌دهنده است.

عبدالحق شفق، والی دایکندی می‌گوید که مردم این دیار دوست دارند که فرزندان خود را به مدرسه بفرستند و از دولت مرکزی خواسته است که تمام توان خود را برای بهبود وضعیت و فراهم کردن امکانات به کار ببندد.

وزارت معارف افغانستان در گیر‌ودار سختی برای رسیدگی به مدارس کشور در مناطق جنگ‌زده تحت تسلط طالبان و محروم و دورافتاده مانند دایکندی است. تلاش این وزارت برای رسیدگی به همه دانش‌آموزان ناکام بوده است.

اما گزارش پارسال بانک جهانی نشان می‌داد که از میان ۱۸ هزار مدرسه افغانستان درگیر جنگ، صدها مکتب از داشتن ساختمان مناسب محروم است. این وضعیت باعث شده است که ۳.۷ میلیون کودک افغان از درس باز بمانند. آنهم در شرایطی که سرمایه گذاری هنگفتی روی آموزش و پرورش در این کشور  شده است.

وضعیت تا حدی بحرانی است که وزارت معارف کشور به تازگی تصمیم گرفت دروس ابتدایی دانش‌آموزان را در مسجد برگزار کند که با اعتراضات شدید جامعه مدنی روبه‌رو شد از ترس این که مبادا کودکان در معرض شست‌وشوی مغزی گروه‌های اسلامگرا قرار گیرند.

وزارت معارف اما اطمینان داد که حتی اگر ساختمان مسجد هم برای آموزش استفاده شود، نصاب تعلیمی معارف در آن تطبیق خواهد شد و تمام کتاب‌هایی که در مدارس عادی تدریس می‌شود، در مساجد هم درس داده خواهد شد.

وزارت معارف همچنین در توضیح افزوده است که معلمان استخدام شده توسط این وزارت در این مساجد تدریس خواهند کرد.