ملاک‌های زیبایی و زشتی در هر کشور و فرهنگی متفاوت است. چهره و قیافه‌ای که در عمده کشورهای جهان نمادی از زشتی و حتی نقص در چهره زنان به‌شمار می‌رود، می‌تواند در کشوری خاص نماد و سمبل زیبایی باشد و به نوعی جذابیت بیشتری برای مردان آن کشور داشته باشد. برای نمونه، در گینه نو، واقع در غرب آفریقا، زنان، پوست صورت و بدن خود را بریده بریده و مجروح می‌کنند که در فرهنگ آنها نوعی زیبایی و هنر، و نشانه‌ای از دلفریبی، همراه با جذابیت بیشتر برای مردان آن منطقه به‌شمار می‌رود.
در جای دیگری از جهان، مانند ژاپن، داشتن دندان‌های نیشِ کج، ملاک زیبایی، لوندی وفریبایی، و جذابیت بیشتر برای مردان است؛ در حالی‌که از نگاه عموم مردم جهان، دندان‌های صاف و براق نشانه زیبایی است.
زنان موریتانی به شیوه دیگری سعی می‌کنند خود را زیبا جلوه دهند. چاقی ناحیه شکم و پهلو نشانه و ملاک زیبایی زنان موریتانی، والبته جذابیت بیشتر آنان برای مردان است؛ به نحوی که زنان لاغر یا با چاقی کمتر، بخت کمتری هم برای ازدواج دارند.
نمونه دیگر از ملاک‌های زیبایی را می‌توان در اتیوپی، در قبیله‌ای به نام «مرسی» دید که زنان برای جذابیت بیشتر نزد مردان، صفحه‌های گردی را در لب پایینی خود قرار می‌دهند که آن لب را به‌تدریج به طرف پایین می‌کشد. هر چه آن صفحه گرد بزرگ‌تر باشد، بخت بیشتری برای جلب توجه مردان دارند، و حتی به آن مناسبت، هدایایی را قبل از ازدواج می‌گیرند.
توجه به این مثال‌ها نشان می‌دهد که درهمه جای این کره خاکی، ملاک‌های عجیب و غریبی برای زیباتر به نظر رسیدن، یا بهتر بگوییم، «عجیب به نظر رسیدن» وجود دارد که قریب به اتفاق آن موارد، برای آن است که مورد توجه مردان قرار بگیرند.
زنان و دختران ایرانی چه ترفند‌هایی برای زیباتر شدن به‌کار می‌برند؟
تا مدت‌های زیادی، و البته همچنان، جراحی‌های زیبایی بینی «عروسکی و سر بالا»، ابروهای بالا کشیده شده «مدل شیطانی»، کشیدن چشم به سمت بالا و چاله گذاشتن بر روی گونه (تا هنگام خندیدن، جذاب‌تر به نظر برسد) مد بود. اما اخیرا جراحی‌هایی مد شده که نه صرفا برای رفع اشکالات صورت و بدن یا زیباترشدن، بلکه برای عجیب و منحصر‌به‌فرد دیده شدن انجام می‌شود؛ از جمله می‌توان به جراحی‌های عجیب و غریب و غیرعادی «گوش تیز» معروف به «گوش الاغی»، «گوش خرگوشی» ،و«چشم گربه‌ای» و امثال آن اشاره کرد که در بسیاری از موارد، دردسر ساز می‌شود وعواقب خطرناکی در پی دارد.
آمارهای جراحی پلاستیک در ایران چه می‌گویند؟
بر اساس گزارش یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ایران، به نقل از خبر آنلاین در اسفند ماه ۱۳۹۷، میزان جراحی‌های عروسکی و گونه‌های برجسته در ایران ۲۰ تا ۳۰ برابر بیشتر از کشورهای اروپایی است، و میزان مصرف لوازم آرایشی و زیبایی در ایران ۶۰ تا ۷۰ درصد برابر بیشتر از سایر کشورهای جهان است.
بر اساس گزارشی از همین منبع، روزانه ۳۰۰ عمل جراحی بینی در تهران انجام می‌شود. آمار، همچنین حاکی از انجام سالانه ۸۰ هزار جراحی بینی است. آماری از میزان جراحی‌های عجیب و غیرعادی در دسترس نیست.
دلایل روانشناختی جراحی‌های پلاستیک عجیب و افراطی
پل شیلدر، روانشناس استرالیایی که از شاگردان زیگموند فروید بود، در نظریه‌اش با تمرکز برتصویر بدنی، معتقد است افرادی که جراحی‌های پلاستیک عجیب و غریب انجام می‌دهند، به اعتماد به نفس ضعیف وعزت نفس بسیار پایین دچارند. چنین افرادی، تصویری منفی از بدن خود دارند و آگاهانه روی اعضای بدن خود متمرکز می‌شوند، و این روند، به احساس شرم و خجالت در آنان می‌انجامد. چنان فردی، این باور را دارد که هر قدر او نا زیبا یا ناجذاب است، دیگران به همان اندازه بسیار جذاب‌تر و زیباتر هستند.
معمولا افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند، به مرور به افرادی منزوی و افسرده تبدیل می‌شوند و حتی دچار اختلال پرخوری یا کم‌خوری می‌شوند. اما در مواردی که عدم اعتماد به‌نفس فرد را از درون خرد می‌کند، او برای برون‌رفت از چنین رنجی، به بیرون پناه می‌برد، و از‌جمله اقدام به جراحی‌های غیرعادی می‌کند تا بتواند درونش را اندکی آرام کند؛ چرا که فکر می‌کند آرامش درون او صرفا زمانی حاصل می‌شود که برای جنس مخالف جذاب‌تر به نظر برسد. از دید روانشناسان، این گونه افراد به اختلال نارسایی بدنی دچارند. در این اختلال، فرد قادر به متوقف کردن افکار منفی و تمرکز بیش از حد روی بدن و ظاهر خود نیست، مدام در جست‌وجوی نقصی در ظاهر بدن خود است. با مشاهده ظاهر خود در آینه دچار اضطراب می‌شود، از حضور در موقعیت‌های اجتماعی و جمع‌ها اجتناب می‌کند، و این گونه است که برای کاهش احساس اضطراب و بیقراری‌اش، به جراحی پلاستیک یکی از اعضای بدنش، به‌خصوص چهره‌اش، دست می‌یازد.
جراحی پلاستیک به طور موقت اضطراب فرد را کاهش می‌دهد و فرد با احساس رضایت از ظاهر خود، در جمع‌ها حضور می‌یابد، اما مجددا اضطراب برمی‌گردد و همان رفتارها و افکار منفی فرد نسبت به بدن خود هم در پی آن ظاهر می‌شود. او بر «نقص»هایی تمرکز می‌کند که در حقیقت نقص نیستند، و از افکار و تصورات منفی خود او پدید آمده‌اند. چنین فردی، برای کاهش اضطراب، هر بار دست به جراحی‌های غیرعادی‌تری می‌زند. با «گوش الاغی» و امثال آن، موقتا احساس می‌کند که «منحصر‌به‌فرد» شده است، و در نتیجه، احساس اطمینان و رضایت نسبی نسبت به بدن و ظاهر خود می‌یابد.
تمرکز افراد مبتلا به این اختلال، با هدف جذاب‌تر شدن برای جنس مخالف (در اغلب موارد، مردان) بیشتر روی اعضا و اندامی چون سینه، لب و باسن قرار دارد و می‌کوشند با جراحی‌هایی عجیب و غریب، بدن خود را غیرعادی‌تر نشان دهند. در اغلب موارد، فرد خطرات احتمالی و عوارض ناشی از جراحی‌های متعدد را می‌پذیرد، چرا که با این کار، احساس می‌کند کامل‌تر و جذاب‌تر شده است، و در نتیجه اضطرابش کاهش می‌یابد.
در نهایت، با توجه به نتایج تحقیقات انجام شده و آمارهای چشمگیر جراحی پلاستیک زنان در ایران، می‌توان گفت که میزان اضطراب، تصویر منفی از بدن، و کاهش اعتمادبه‌نفس در میان زنان، به‌ویژه زنان جوان، روز به روز در حال افزایش است. به نظر می‌رسد برای پاسخ دقیق‌تر به این پرسش که «آیا معیارهای زیبایی در ایران در حال تغییر است»، نیاز به پژوهش‌های بیشتری در آینده است.
