در این اواخر، فضای دیپلماتیک در دمشق حاکی از خوش‌بینی در مورد نزدیک شدن زمان بازگشایی نمایندگی‌های سیاسی کشورهای عربی در این پایتخت است و انتظار می‌رود سفارتخانه‌های عربی پس از یک دهه وقفه، بار دیگر کار خود را در دمشق از سر گیرند. البته برجسته‌ترین مورد در این زمینه، احتمال بازگشایی سفارت عربستان سعودی در پایتخت سوریه است، هرچند تا کنون هیچ اظهار رسمی در این مورد ارائه نشده است.

دست زدن به اقدامات متعددی، از جمله آغاز ترمیم ساختمان سفارت عربستان سعودی در دمشق و ابتکارات تشویقی که در این اواخر در راستای بهبودی روابط پرتنش حاکم، جریان دارد، امیدواری به آغاز دوباره روابط دیپلماتیک را افزایش می‌دهد، به ويژه این‌که دیدارها و ملاقات‌های بسیاری در سطح مقامات بلند پایه انجام شده است.

با این حال، ناظران مسئله ترمیم ساختمان سفارت عربستان سعودی در دمشق را دلیل قوی برای بازگشایی سفارت نمی‌دانند و به این باورند که کار ترمیم ساختمان سفارت یک روند دوره‌ای و عادی است و نمی‌تواند حاکی از آغاز دو باره ماموریت دیپلماتیک باشد، به ويژه پس از آن‌که ایندیپندنت عربی در صدد تحقیق در مورد این موضوع شده و این پرسش را مطرح کرد که آیا بازسازی ساختمان سفارت، نشان دهنده پیشرفت در روابط در دو جانب و بازگشایی دو باره سفارت پس از بسته شدن آن در ۲۲ ماه ژانویه ۲۰۱۲ است؟

بازگشت به اتحادیه عرب

از سوی دیگر، کارشناسان سیاسی انتظار دارند که دمشق به زودی و قبل از پایان سال جاری، کرسی خود را در اتحادیه عرب به دست آورد. البته عضویت سوریه در اتحادیه عرب در اواسط ماه نوامبر ۲۰۱۱، به حالت تعلیق درآمد. اکنون انتظار می‌رود که همه نمایندگی‌های سیاسی که در مشق مسدود شده بودند بار دیگر بازگشایی شوند و در نتیجه، سوریه بتواند در اجلاس بعدی اتحادیه عرب شرکت کند.

همچنان، دیدارها و ملاقات‌های متعددی که در این اواخر انجام شد، نمایانگر بهبودی دیپلماسی سوریه است. از جمله می‌توان به دیدار فیصل مقداد، وزیر امور خارجه سوریه با سامح شکری، همتای مصری‌اش اشاره کرد. در نشستی که در ۱۰ سال گذشته بی‌سابقه بود، وزرای خارجه دو کشور در حاشیه نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دیدار کردند و سامح شکری اشاره بر لزوم حل پرونده سوریه و بازگشت این کشور به اتحادیه عرب، کرد.

پطرس مرجانه، رئیس کمیته روابط عربی و خارجی مجلس سوریه، در صحبتی با ایندیپندنت عربی، گفت که «هرچند بازگشت سوریه به کرسی‌اش در اتحادیه عرب نزدیک نیست، اما سوریه در نهایت به دلیل نقش فعالی که در ایجاد همبستگی و همسویی میان کشورهای عربی و طرف‌های مختلف دارد، باید به اتحادیه عرب بازگردد، به ویژه این‌که تداوم اختلاف نظر منجر به تضعیف نقش اتحادیه عرب می‌شود.»

با این حال، پطرس مرجانه خوش‌حالی خود را نسبت به فضای مثبت کنونی که حاکی از احتمال بازگشایی سفارتخانه‌ها و از سرگیری روابط دیپلماتیک سوریه است، پنهان نکرد و افزود که «من به بازگشت نمایندگی‌های سیاسی به دمشق خوش‌‌بین هستم، هرچند این امر در ابتدا محدود به بازگشایی دفاتر سفارتخانه‌ها خواهد بود و به سطح نمایندگی‌های معمولی یا کاردار نخواهد رسید، اما بازگشت این ماموریت به طور کل مورد انتظار است.»

مرجانه معتقد است که دیدارهای وزیر خارجه سوریه در حاشیه نشست‌های سازمان ملل متحد در نیویورک، منجر به تقارب و نزدیکی میان کشورهای عربی می‌شود و اهمیت جلساتی که در حاشیه اجلاس عمومی صورت می‌گیرد، کم‌تر از اهمیت جلسات رسمی نیست. به باور پطرس مرجانه، رویکرد اخیر به پرونده سوریه به طور کل، مثبت و امیدوار کننده به نظر می‌رسد.

پیش‌بینی‌ها در سطح سیاسی و ملی

از سوی دیگر، محافل سیاسی و ملی در انتظار دستیابی به موفقیت در سطح دیپلماتیک که به نوبه خود منجر به پیشرفت‌های اقتصادی می‌شود، هستند، زیرا تداوم تحریم‌هایی اروپا و آمریکا، به ویژه قانون سخت‌گیرانه «سزار» که در ماه دسامبر ۲۰۱۹، توسط کنگره تصویب شد، ملت سوریه را با بحران شدید اقتصادی روبه‌رو کرده است.

با این حال، مخالفان رژیم سوریه، آن‌چه به عنوان «قانون سزار» شناخته می‌شود را برای وارد کردن فشار بر دولت دمشق و تحمیل راه سیاسی بر اساس قطع‌نامه ۲۲۵۴، شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ یک اقدام ضروری می‌دانند. البته این قطع‌نامه بر لزوم اجرای مذاکرات سیاسی، تعیین برنامه زمان بندی روند تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات به عنوان مبنایی برای یک روند سیاسی تحت رهبری سوریه و استراتژی مبارزه با تروریسم متمرکز است.

برخی از سفارتخانه‌های عربی و کشورهای حوزه خلیج فارس، از جمله سفارتخانه بحرین در دمشق بازگشایی شده و مشغول کار است. امارات متحده عربی نیز سفارت خود را در سال ۲۰۱۸، در دمشق بازگشایی کرد و پروازها بین دمشق و شارجه از سر گرفته شد. شهروندان سوریه در انتظار بازگشایی سفارت عربستان سعودی هستند. این درحالی است که نزدیکی میان دمشق و امّان، به قطع روابط پایان داد و گذرگاه‌های زمینی باز شد و پروازها بین سوریه و کشورهای عربی که سال‌ها به دلیل جنگ و ناامنی متوقف شده بود، بار دیگر از سر گرفته شد.

ملاقات‌ها و دید و بازدیدهای همچمون سفر هیئت مطبوعاتی سوریه در حاشیه نشست اتحادیه روزنامه‌نگاران عرب در ریاض و سفر رامی مارتینی، وزیر گردشگری سوریه به عربستان سعودی به منظور شرکت در اجلاس عربی که در ماه مه گذشته در عربستان سعودی برگزار شد، می‌تواند در بازگشت سوریه به اتحادیه عرب موثر باشد.

از سوی دیگر و پس از آن‌که چهارمین دور مذاکرات ریاض و تهران با هدف کاهش تنش میان دو جانب در ۲۱ ماه سپتامبر گذشته به پایان رسید، انظار عمومی در سوریه در انتظار نتایج مذاکرات یادشده است، به ویژه این‌که نتایج این مذاکرات می‌تواند بر اوضاع و تحولات سوریه، حل مشکلات ناشی از حضور گروه‌های مسلح وابسته به ایران در این کشور و فراهم شدن زمینه راه حل مسالمت آمیز بحران سوریه تاثیر چشمگیری داشه باشد.