وقتی عمر جاودان در دسترس انسان‌ها نیست دست‌کم می‌توان آرزوی عمر طولانی داشت؛ اما این عمر دراز بدون سلامتی به چه درد می‌خورد؟

در دهه گذشته، یک انقلاب پژوهشی بی‌سروصدا در درک ما از زیست‌شناسی پیری و بالا رفتن سن رخ داده است که می‌گوید بالا رفتن سن لزوماً همراه با بیماری و کاهش کیفیت زندگی نیست.

اما واقعاً یک انسان چقدر می‌تواند زندگی کند؟ این سؤالی است که مردم قرن‌ها از خود می‌پرسند. درحالی‌که میانگین امید به زندگی (تعداد سال‌هایی که یک فرد می‌تواند انتظار داشته باشد زنده بماند) نسبتاً آسان است، تخمین حداکثر طول عمر (بیشترین سنی که یک انسان ممکن است به آن برسد) بسیار دشوارتر است.

مطالعات قبلی این حد را نزدیک به ۱۴۰ سال می‌دانست؛ اما یک مطالعه جدیدتر پیشنهاد می‌کند که محدودیت طول عمر انسان نزدیک به ۱۵۰ است.

افزایش طول عمر مفید و همراه با سلامتی امری واهی و خیالی نیست و ما می‌توانیم بدون آنکه فریب قرص‌های توقف پیری را بخوریم، دیرتر و بهتر پیر شویم.

تغذیه و شیوه زندگی

شواهد زیادی در مورد مزایای انجام کارهای خسته‌کننده‌ای مثل «درست غذا خوردن» وجود دارد. مطالعه بر روی گروه‌های زیادی از مردم عادی نشان می‌دهد که کاهش وزن، سیگار نکشیدن، محدود کردن میزان مصرف الکل به مقدار متوسط و خوردن حداقل پنج وعده میوه و سبزی‌ها در روز می‌تواند طول عمر شما را در مقایسه با فردی که سیگار می‌کشد، بیش‌ازحد مشروب می‌نوشد و اضافه‌وزن دارد، هفت تا چهارده سال افزایش دهد.

تصور می‌شود که نسخه‌های کمتر افراطی از روزه‌داری با محدودیت زمانی یا روزه‌داری در نوبت‌های مختلف؛ غذا خوردن تنها در یک بازه هشت‌ساعته در روز، یا روزه گرفتن دو روز در هفته، خطر ابتلای افراد میان‌سال به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن را کاهش می‌دهد.

فعالیت بدنی

در سطح جهانی، بی‌تحرکی مستقیماً موجب تقریباً ۱۰ درصد از مرگ‌های زودرس ناشی از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع ۲ و انواع سرطان‌ها می‌شود. اگر فردا همه مردم زمین به‌اندازه کافی ورزش کنند، این امر طول عمر مفید و سلامت انسان را تقریباً حدود یک سال افزایش می‌دهد.

اما چه میزان ورزش بهینه است؟ ورزش در سطوح بسیار بالا در واقع برای شما مضر است، نه فقط از نظر پارگی ماهیچه‌ها یا رگ به رگ شدن رباط‌ها. ورزش شدید می‌تواند سیستم ایمنی بدن را سرکوب کرده و خطر بیماری‌های تنفسی فوقانی را افزایش دهد. تنها کمی بیش از ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط تا شدید در روز برای اکثر افراد کافی است. این نه تنها شما را قوی‌تر و متناسب‌تر می‌کند، بلکه ثابت شده است که التهاب مضر را کاهش داده و حتی شما را خوش‌اخلاق‌تر می‌کند.

تقویت سیستم ایمنی بدن

هرچند که متأسفانه هرچقدر تناسب‌اندام داشته باشید و غذاهای خوب بخورید، با افزایش سن تأثیرگذاری سیستم ایمنی بدن شما کاهش می‌یابد. پاسخ‌های ضعیف به واکسیناسیون و ناتوانی در مبارزه با عفونت پیامدهای این «سالخوردگی سیستم ایمنی» است. همه‌چیز در اوایل بزرگ‌سالی هنگامی‌که تیموس، ارگانی شبیه به پاپیون در گلو، شروع به پژمردن می‌کند، در سرازیری می‌افتد.

اوضاع به‌اندازه کافی بد به نظر می‌رسد، اما وقتی بفهمید که تیموس جایی است که عوامل ایمنی به نام سلول‌های T مبارزه با عفونت‌ها را یاد می‌گیرند، وضع حتی از پیش هم نگران‌کننده‌تر می‌شود. بستن چنین مرکز آموزشی مهمی برای سلول‌های T به این معناست که آن‌ها دیگر نمی‌توانند بیاموزند که چگونه عفونت‌های جدید را تشخیص دهند یا در بدن افراد مسن به طور موثر با سرطان مبارزه کنند.

شما می‌توانید با اطمینان از داشتن ویتامین‌های کلیدی به‌ویژه ویتامین‌های A و D به‌اندازه کافی، به کمی به بهبود این وضعیت کمک کنید. بخشی امیدوارکننده از تحقیق در حال بررسی سیگنال‌هایی است که بدن برای کمک به ایجاد سلول‌های ایمنی بیشتر، به‌ویژه مولکولی به نام IL-7 ارسال می‌کند. ممکن است به‌زودی بتوانیم داروهایی تولید کنیم که حاوی این مولکول هستند و به‌طور بالقوه سیستم ایمنی را در افراد مسن تقویت می‌کند.

جوان‌سازی سلول‌ها

سالخوردگی یک حالت سمی است که سلول‌ها با افزایش سن وارد آن می‌شوند، در سراسر بدن ایجاد ویرانی کرده و باعث ایجاد التهاب و بیماری مزمن التهابی شده و اساساً باعث پیری بیولوژیک می‎‌شود. در سال ۲۰۰۹ دانشمندان نشان دادند که اگر مقدار کمی داروی راپامایسین به موش‌های میان‌سال داده شود، آن‌ها بیشتر عمر می‌کنند و سالم‌تر خواهند بود. راپامایسین پروتئینی کلیدی به نام mTOR را مهار کرده و به تنظیم واکنش سلول‌ها در برابر مواد مغذی، استرس، هورمون‌ها و آسیب‌دیدگی کمک می‌کند.

اگرچه هنوز برای تجویز این داروها برای استفاده عموم زود است، اما یک آزمایش بالینی جدید به منظور بررسی اینکه آیا دوز کم راپامایسین واقعاً قادر به کند کردن پیری در افراد است، آغاز شده است.

راپامایسین که در خاک جزیره ایستر در شیلی کشف شد، دارای رمز و راز قابل‌توجهی است و در مطبوعات با عنوان «اکسیر جوانی» احتمالی مورد استقبال قرارگرفته است.

پاک‌سازی سلول‌های پیر

خلاص شدن کامل از سلول‌های سالخورده یکی دیگر از راه‌های امیدوارکننده و روبه‌جلو است. تعداد فزاینده‌ای از مطالعات آزمایشگاهی که از داروهایی که اصطلاحاً سنولیتیک -senolytics- نامیده می‌شوند برای از بین بردن سلول‌های سالخورده روی موش‌ها استفاده می‌کنند، بهبود کلی سلامت را نشان می‌دهند و ازآنجایی‌که موش‌ها در اثر بیماری نمی‌میرند، عمر طولانی‌تری نیز خواهند داشت.

حذف سلول‌های سالخورده نیز به افراد کمک می‌کند. در یک آزمایش بالینی کوچک پس از درمان با داروهای سنولیتیک، افراد مبتلا به فیبروز شدید ریوی عملکرد کلی بهتری را گزارش کردند، از جمله اینکه پس از مصرف دارو تا کجا و با چه سرعتی می‌توانند راه بروند؛ اما این تنها نوک کوه یخ است. دیابت و چاقی و همچنین عفونت با برخی از باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌تواند منجر به تشکیل سلول‌های سالخورده شود. پیری و عفونت یک رابطه متقابل دارند. افراد مسن با شروع به از کار افتادن سیستم دفاعی بدن خود به بیماری‌های عفونی بیشتری مبتلا می‌شوند، در حالی که عفونت از طریق سالخوردگی سلول‌ها منجر به پیری سریع‌تر می‌شود. ازآنجاکه بالا رفتن سن و سالخوردگی سلول‌ها با بیماری‌های مزمن و عفونی در افراد مسن ارتباطی ناگسستنی دارند، درمان سالخوردگی سلول‎ها به احتمال زیاد سلامت کلی را بهبود می‌بخشد.

باعث خوشحالی و هیجان است که برخی از این درمان‌های جدید در حال حاضر در آزمایش‌های بالینی خوب به نظر می‌رسند و ممکن است به‌زودی در دسترس همه ما قرار گیرند. پس تا آن موقع اگر برای جوان نگه‌داشتن خودتان بهتر و سالم‌تر غذا بخورید، فعالیت بدنی منظم و پایدار داشته باشید و سیگار نکشید.