دانشمندان می‌گویند که بالاخره توضیحی برای نور آبی روشن رازآلودی که از اعماق فضا می‌آمد، یافته‌اند. سه سال قبل، پرتو سریع نور آبی درخشانی که از بازوی مارپیچی یک کهکشان دوردست تقریبا در فاصله ۲۰۰ میلیون سال نوری می‌آمد، اخترشناسان را حیرت‌زده کرده بود.
شناسایی اولیه این رخداد که بانام «ای‌تی ۲۰۱۸ کاو» (AT2018cow) شناخته می‌شود، در ماه ژوئن ۲۰۱۸ (خرداد ۱۳۹۷) صورت گرفت. این پدیده در جریان نقشه‌برداری [از آسمان] در هاوایی مشاهده شد و [پس‌ازآن] به‌سرعت، پیغام هشدار جهانی ارسال شد تا به سایر تلسکوپ‌ها اعلام شود که آن را دنبال و مشاهده کنند. اخترشناسان درخشش سریع و روشن نوری را مشاهده کردند که صدبار از ابرنواخترهای معمولی درخشان‌تر بود و درخشان‌ترین انفجاری بود که بشر تاکنون دیده بود.
این نور شبیه به ابرنواختر به‌نظر می‌رسید، اما حتی از آن رخداد استثنایی و شدید [یعنی انفجارهای ابرنواختری] نیز درخشان‌تر و سریع‌تر بود. دانشمندان تلاش کردند تا توضیحی برای آن بیابند. این پدیده، بدون آنکه توضیحی برای علت وقوع آن پیدا شود، نور آبی سریع گذرا یا به‌اصطلاح اف‌بی‌اوتی (FBOT) نام‌گذاری شد. به نظر می‌رسید که جزئیات تکمیلی در خصوص این رخداد موضوع را فقط گیج‌کننده‌تر می‌کند. دانشمندان دریافتند که این نور نه‌تنها شامل تابش سریع و درخشان نور است، بلکه پرتوهای ایکس قدرتمندی می‌فرستد. صدها میلیون پالس از این نوع تا خود این شیء قابل‌ردیابی است. این پالس‌ها در یک بازه زمانی ۶۰ روزه هر ۴.۴ میلی‌ثانیه به شکل متناوب رخ می‌دادند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دانشمندان از این پالس‌ها استفاده کردند تا محاسبه کنند که ابعاد منبع این پرتوهای ایکس احتمالا باید کمتر از ۱۰۰۰ کیلومتر باشد و جرم آن‌ها نیز احتمالا کمتر از ۸۰۰ برابر جرم خورشید است. به‌نظر می‌رسید که این موضوع نشان می‌دهد این جرم، شیئی متراکم از قبیل سیاه‌چاله‌ای کوچک یا ستاره‌ای نوترونی است. ازاین‌رو، به‌نظر می‌رسد که این پرتو سریع و رازآلود نور احتمالا زمانی رخ داده که ستاره‌ای در حال مرگ بوده است و با فروپاشی آن، نوزاد سیاه‌چاله یا ستاره نوترونی متولد شده است. این موضوع باعث شد که سیاه‌چاله مواد پیرامونی خود را ببلعد و ستاره را در خود فرو ببرد و در این حین، مقدار عظیمی انرژی آزاد کند.
این نتیجه‌ای است که در مقاله‌ای جدید با عنوان «شواهدی از یک جرم متراکم در اثر [پدیده] نور آبی سریع گذرا در اِی‌تی ۲۰۱۸ کاو» ارائه و در نشریه نیچر آسترونومی (Nature Astronomy) منتشر شده است.
دیراج دیجی پاشام، پژوهشگر دانشگاه ام‌آی‌تی (MIT) و نویسنده اصلی این مقاله، می‌گوید: «ما احتمالا تولد یک جرم متراکم در یک ابرنواختر را کشف کرده‌ایم... این پدیده در ابرنواخترهای معمولی رخ می‌دهد، اما تاکنون آن را ندیده بودیم، زیرا فرایند بسیار آشفته‌ای است. ما تصور می‌کنیم که این شواهد جدید، راه را برای کشف سیاه‌چاله‌های نوزاد و ستاره‌های نوترونی نوزاد باز می‌کند.»
در تلاش‌های پیشین برای توضیح این پرتوهای نور سریع، تصور می‌شد که این پرتوها ممکن است سیاه‌چاله‌ای باشد که در حال تولد در یک ابرنواختر است، یا ستاره‌ای باشد که مواد ستاره در حال گذر دیگری را می‌کشد و خارج می‌کند؛ اما اخترشناسان هرگز نتوانستند فقط با استفاده از داده‌های نوری (اپتیکی) توضیح قانع‌کننده‌ای برای این پرتو سریع نور ارائه دهند؛ موضوعی که باعث شد پژوهشگران این مقاله جدید، به انرژی پرتو ایکس نیز نگاهی بیندازند.
این مسئله آن‌ها را به بررسی پالس‌های منظمی واداشت که می‌شد از آن‌ها برای درک بیشتر جرمی استفاده کرد که این پالس‌ها را می‌فرستد. به گفته دانشمندان، این کار احتمال نقش داشتن سیاه‌چاله را رد کرد و آن‌ها را به ارائه توضیح کنونی رساند.
دانشمندان می‌گویند روش‌های مشابه می‌تواند به درک بهتر سایر پدیده‌های نور آبی سریع گذرا (FBOT) از این نوع کمک کند.
پاشام اظهار داشت: «هر زمان که پدیده تازه‌ای در کار باشد، هیجانی به وجود می‌آید که این پدیده چه چیز تازه‌ای درباره جهان می‌تواند به ما بگوید. ما در خصوص نورهای آبی سریع گذرا (FBOTs) نشان دادیم که می‌توانیم نوسان آن‌ها را به‌دقت بررسی کنیم، به‌صورت که انجام آن در طیف نوری ممکن نیست. ازاین‌رو، این راه جدیدی برای درک این جرم‌های متراکم تازه متولد شده به شمار می‌رود.»
© The Independent
