هفتاد سال پیش، در سال ۱۹۵۱، نشستی در بروکسل، پایتخت بلژیک، منجر به برپایی یکی از مهمترین نهادهای بین‌المللی شد: سازمان بین‌المللی مهاجرت، که البته در ابتدای تشکیل «کمیته بین‌دولتی برای مهاجران اروپا» نام داشت و وظیفه آن اسکان دادن به میلیون‌ها نفری بود که در جریان جنگ جهانی دوم آواره شده بودند. این سازمان که از سال ۲۰۱۶ در ارتباط با سازمان ملل قرار گرفت، همچنان در مقر خود در ژنوِ سوئیس به فعالیت خود ادامه می‌دهد و همه ساله در ۱۸ دسامبر، «روز جهانی مهاجران»‌ را که به دلیل بحران مهاجرت سال‌های اخیر مورد توجه بیشتری نیز قرار گرفته است، جشن می‌گیرد و در آن بر جنبه‌های مختلف حقوق مهاجران تاکید می‌ورزد.

مجمع عمومی سازمان ملل نخستین بار در ۴ دسامبر سال ۲۰۰۰، با رای اکثریت کشورهای عضو تصمیم گرفت که ۱۸ دسامبر را «روز جهانی مهاجران» اعلام کند. این روز، همان روزی بود که مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۹۰ «کنوانسیون‌ بین‌المللی پاسداشت حقوق تمام کارگران مهاجر و اعضای خانواده‌ آن‌ها»‌ را تصویب کرده بود. سازمان ملل البته مطابق معمول در پی تحرکات مردمی عمل می‌کرد. این کنشگران حقوق مهاجران و بخصوص مهاجران فیلیپینی بودند که از چند سال پیش از آن، این روز و تصویب کنوانسیون سال ۱۹۹۰ را جشن می‌گرفتند. 

اما در ۳۱ سالی که از تصویب این کنوانسیون می‌گذرد، وضع مهاجران لزوما بهتر نشده است. 

فرانسوا توماس، رئیس سازمان «کمک به مدیترانه» در فرانسه، در گفت‌وگویی به مناسبت روز جهانی مهاجران، به «فرانسه ۲۴» گفت: «از آغاز امسال تا کنون حداقل ۱۳۴۰ نفر جان خود را در دریای مدیترانه از دست داده‌اند. این بدترین رقم از سال ۲۰۱۷ تا کنون است. این تراژدی، بی‌پایان است.»

طبق آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از سال ۲۰۱۴ تا کنون بیش از ۴۵ هزار و ۴۰۰ نفر در راه مهاجرت کشته شده‌اند که بسیاری از آن‌ها از ایران و سایر کشورهای خاورمیانه هستند. علاوه بر کشته‌شدگان مسیر مدیترانه که آقای توماس به آن‌ها اشاره کرد، حداقل ۹۳۷ نفر در سال جاری در مسیر اقیانوس اطلس و در راه رسیدن به جزایر قناریِ اسپانیا جان باخته‌اند که بیشترین میزان سالیانه در ده سال گذشته است. 

روز شنبه شخصیت‌هاو نهادهای مختلف جهانی به طرق مختلف به بزرگداشت این روز پرداختند. 

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، با بزرگداشت این روز گفت که همبستگی با مهاجران «هرگز به فوریت امروز نبوده است». او در سخنان خود یادآوری کرد که در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۸۱ میلیون نفر در سراسر جهان در کشورهایی جز محل تولد خود زندگی می‌کرده‌اند؛ میزانی بی‌سابقه برابر با ۳.۶ درصد جمعیت جهان. 

گوترش گفت که مهاجران «همچنان با تبعیض، نابرابری، خارجی‌ستیزی، و نژادپرستی گسترده» مواجهند، و افزود: «زنان و دختران مهاجر با خطر افزایش خشونت جنسیت‌بنیان روبه‌رو هستند و گزینه‌های کمتری برای جلب پشتیبانی از خود دارند.»

سازمان ملل، موضوع امسال روز جهانی مهاجران را «استفاده از قابلیت تحرک بشر» اعلام کرده است.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، در توییتی گفت که واشنگتن «میلیون‌ها مهاجر بین‌المللی، حقوق آن‌ها، و سفرشان را به رسمیت می‌شناسد»، و «همچنان خواهان مهاجرت امن، منظم و انسانی» خواهد بود. این در حالی است که میلیون‌ها مهاجر در آمریکا زندگی می‌کنند که بسیاری از آنان به علت فقدان وضعیت قانونی، از بسیاری از حقوق اولیه شهروندی برخوردار نیستند. 

اداره زنان سازمان ملل در بیانیه‌ای به مناسب این روز، خواهان «سیاست‌ها، برنامه‌ها، و خدماتی» شد که «مشوق و پاسدار حقوق بشر زنان و دختران در تمامی مراحل سفرشان» باشد. 

سازمان جهانی بهداشت نیز امسال یکی از وسیع‌ترین برنامه‌ها را برای بزرگداشت روز جهانی مهاجران و جلب توجه به وضعیت خطیر سلامت و بهداشت مهاجران داشته است. این سازمان به این مناسبت سندی به نام «بهداشت پناهجویان و مهاجران: موازین جهانی مهارت‌ها برای کارگران بخش سلامت» منتشر کرد که می‌کوشد موازین پایداری برای ارائه خدمات درمانی به مهاجران ارائه کند. 

کنشگران حامی حقوق مهاجران و خود آنان نیز این روز را به طرق مختلف بزرگ داشتند. مثلا در شهری در اندونزی صدها نفر از مهاجران، که بسیاری از آن‌ها افغانستانی بودند، با لباس‌های آبی دست به اعتراض زدند و خواهان تسریع روند کند بررسی پرونده‌های مهاجران شدند. 

در ایران که میزبان میلیون‌ها مهاجر، به‌ویژه از افغانستان و عراق است، اتاق بازرگانی تهران به این مناسبت نشستی برگزار کرد. میرابوطالب بدری، مدیرکل دفتر توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت، در این نشست یادآوری کرد که در کشوری مثل ایتالیا ۹ درصد تولید ناخالص ملی را ۲.۴ میلیون نفر مهاجر ایجاد می‌کنند و این امر باعث قدرت اقتصادی آن کشور اروپایی شده است. آقای بدری گفت: «ما هم به کارگران غیرماهر و هم متخصصین در مهاجرت نیاز داریم. مطالعه‌ای صورت گرفته که مطابق آن در ۱۰ کشور در حال توسعه، مهاجرت هیچ تاثیری بر اشتغال نداشته است، چرا که گروهی از کارها بر عهده مهاجران قرار می‌گیرد که نیروی کار محلی وارد آن نمی‌شود.»

بدری همچنین یادآوری کرد که ۳۰ تا ۴۰ درصد صادرات ایران به افغانستان از طریق افغانستانی‌های مقیم ایران انجام می‌شود که دلیل آن شناخت آن‌ها از بازار کشور زادگاهشان است. او افزود: «مهاجران نقش بزرگی در صادرات غیرنفتی ما دارند. در افق ۱۴۰۴، میزان صادرات غیرنفتی در نظر گرفته شده ۷۰ میلیارد دلار است که تکیه ما برای صادرات به همسایگان  روی دوش همین مهاجران است که کار شناسایی آنها را شروع کرده‌ایم.»