دسته‌ای از سموم موجود در بدن مار و پستانداران ریشه تکاملی مشترک دارد.
طی تحقیقی که روز پنجشنبه، ۲ دی (۲۳ دسامبر) در نشریه زیست‌شناسی بی‌ام‌سی BMC Biology منتشر شد، محققان اعلام کردند منشا سموم این جانوران پروتئین بزاقی اجدادی مشترک بوده است.
این در حالی است که جانورانی همچون مار و سوسمار و چندگونه از پستانداران که نیش سمی دارند متعلق به شاخه‌های بسیار متفاوتی از درخت تکامل‌اند که بیش از ۳۰۰ میلیون سال پیش از یکدیگر جدا شده‌اند.
در بیانیه آگنیش باروآ از نویسندگان این پژوهش و دانشجوی دکتری موسسه علوم و فناوری اوکیناوای ژاپن آمده است: «سم جانوران ملغمه‌ای از پروتئین‌های سمی است که در انواع مختلف حیوانات و معمولا برای کشتن یا فلج کردن طعمه پدید آمده است.»
او گفت: منشا این سموم هنوز دقیق مشخص نیست.
در یک تحقیق پیشین، پژوهشگران به وجود گروهی از ژن‌های مشترک پی بردند که ممکن بود خواص سمی در اجداد مارها و پستانداران ایجاد کند.
این پژوهشگران گفتند این دو گروه از جانوران سپس دو مسیر جداگانه تکاملی را طی کرده‌اند. اجداد مارها تبدیل به گونه‌های متنوع و هرچه سمی‌تر شده‌اند، اما درجه زهرناکی پستانداران با گذر زمان بسیار کمتر شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در این تحقیق جدید، محققان با بررسی گروهی از سموم موسوم به پروتئازهای سرین کالیکرئین که در سم اکثر مارها و تمام انواع خزندگان و پستانداران یافته‌اند، متوجه شدند منشا این مواد یک ژن موجود در اجداد مشترک این جانوران است.
در مارها و پستانداران زهردار مثل حشره‌خوار و سولنودون، این آنزیم‌های تخریب‌کننده پروتئین باعث ایجاد مواد سمی شده‌اند و اگر این مواد سمی به مقدار زیاد وارد بدن طعمه شود، فشارخون را به‌شدت کاهش می‌دهد و می‌تواند باعث بی‌هوشی و حتی مرگ شود.
بزاق پستانداران هم مقدار اندکی از این آنزیم‌ها را دارد، اما محققان می‌گویند کارکردشان در این جانوران تاکنون مبهم باقی‌مانده است.
محققان پیش ازا ین به شباهت‌های شیمیایی بین سرین پروتئاز کالکرئین و آنزیم‌های درون بزاق پستانداران پی برده بودند، اما هنوز مشخص نشده است که آیا با هم ارتباط دارند.
در این بررسی جدید تمام ژن‌های آنزیم خزندگان، دوزیستان، ماهیان و پستانداران را شناسایی و مقایسه کردند تا به درخت تکامل آن‌ها برسند و دریافتند که سرین پروتئاز کالکرئین و کالکرئین بزاق پستانداران از ژن اجدادی یکسانی تکامل‌یافته است.
این محققان بر اساس یافته‌هایشان نتیجه‌گیری کرده‌اند که زهر از گروه ژن‌های جد مشترکی تکامل‌یافته است که قابلیت سمی داشت.
به گفته این محققان حتی کالکرئین‌های بزاقی غیر‌سمی مثل نمونه‌های یافته شده در انسان و موش نیز از ژن اجدادی مشابهی تکامل یافته است، یعنی انواعی از این آنزیم در پستانداران و ازجمله انسان قابلیت آن را داشتند که به پروتئین‌های سمی تکامل یابند.
آقای باروا افزود: به‌صرف آن‌که اجزای سازنده برای پدید آمدن زهر را داشته باشیم به معنای آن نیست که چنین چیزی رخ خواهد داد. ساخته‌شدن زهر واقعا انرژی زیادی لازم دارد و بنابراین باید فشار زیست‌شناختی نیرومندی برای پیدایش آن وجود داشته باشد که در مورد انسان و اکثر پستانداران وجود نداشت.
البته به گفته این محققان مرز بین پستانداران سمی و غیر سمی خیلی بیشتر از آنچه که در گذشته گمان می‌رفت مبهم است.
© The Independent
