برای سال ۲۰۲۱ نیز باراک اوباما فهرستی از کتاب‌هایی را که می‌پسندید در صفحه‌های مجازی خود قرار داده است. صفحه توییتر آقای اوباما با ۱۳۵ میلیون دنبال کننده و صفحه اینستاگرام او با ۳۵ میلیون دنبال‌کننده بهترین تبلیغ برای هر نویسنده و اثری است که رئیس‌جمهوری سابق آمریکا از آن نام می‌برد. ویژگی این معرفی‌ها در این است که از صافی ذهن یک چهره نخبه کتاب‌خوان گذشته است و از سوی دیگر مخاطب را با سلیقه و نوع انتخاب‌های یک چهره جهانی آشنا می‌سازد.
در چند روزی که از انتشار این فهرست گذشته در توییتر بیش از ۱۳۰۰ نظر داده شده است، ۴۵ هزار لایک و ۷۵۰۰ بار ری‌توییت شده است و در مقابل در اینستاگرام ۳۷۰۰ نفر کامنت گذاشتند و ۴۰۰ هزار نفر آن را لایک کردند. استمرار چندساله‌ای که آقای اوباما به انتخاب‌هایش در سه حوزه کتاب، موسیقی و فیلم داده است، در کنار شخصیت فرهنگی و دانشگاهی و اینکه در زمره نخبگان فرهنگی آمریکا قرار داشت و دارد، اعتباری ویژه به انتخاب‌های او بخشیده و سبب شده است تا با این کار خود به بازار فرهنگ و هنر در آمریکا و محصولات این کشور رونق ببخشد.
مانند سال گذشته، برخی از مهم‌ترین کتاب‌هایی را که آقای اوباما در فهرست خود برای سال ۲۰۲۱ آورده است، مرور می‌کنیم و از ویژگی‌های آن‌ها خواهیم نوشت:
۲۴ کتاب در فهرست سال ۲۰۲۱
در فهرست ۲۰۲۱، آقای اوباما ۲۴ کتاب را انتخاب کرده که در بالای این فهرست نام لارن گراف با رمان ماتریکس آمده است. رمانی که برای اهالی فیلم و سینما نامی آشنا است، اما محتوای داستانی آن ارتباطی به آن فیلم ندارد. داستان درباره ماری است، دختری ۱۷ ساله در قرن ۱۲ که از خانواده رانده و به صومعه فرستاده می‌شود و آنجا با ماجراهایی درگیر می‌شود که در توصیف آلکس پرستون در وب‌سایت گاردین (۲۷ سپتامبر ۲۰۲۱) «چهارمین رمان گراف واقعا چیزی بسیار متفاوت است: یک قطعه داستانی تاریخی عجیب و شاعرانه که در صومعه‌ای رویایی رخ می‌دهد، زندگی‌نامه داستانی یک عارف/روحانی/راهبه قرن دوازدهم.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به نوشته پرستون، ماری (مریم) ۱۷ ساله وقتی به صومعه می‌رود، پس از مدتی و با هوشیاری که دارد، رهبری صومعه را به دست می‌گیرد و تمام مردان را نه‌تنها از صومعه که از زمین‌های اطراف صومعه نیز می‌راند و آنجا را تبدیل به مکانی تماما زنانه می‌کند و او حتی روابط جنسی زنان را نیز در این داستان به شکلی عریان به تصویر می‌کشد و رابطه نهاد کلیسا (در اینجا صومعه) را با نهادهای قدرت (نهاد کلیسا در رم و انگلستان) به‌خوبی تحلیل می‌کند. گراف چهار رمان و دو مجموعه داستان نوشته است و تمام کتاب‌های گذشته او در زمره پرفروش‌های فهرست نیویورک‌تایمز و آمازون بودند و پیش‌ازاین نیز آقای اوباما در سال ۲۰۱۵ و هنگام ریاست‌جمهوری‌اش، رمان قبلی او (سرنوشت و خشم) را در زمره کتاب‌های منتخب سال ۲۰۱۵ قرار داده بود.
تاریخ برده‌داری؛ روایتی متفاوت
دومین کتاب موردنظر آقای اوباما، «چطور کلمه گذشت» نام دارد، نوشته نویسنده و شاعر سیاه‌پوست جوان آمریکایی کلینتون اسمیت (Clinton Smith) که کتابش در ماه ژوئن امسال در فهرست پرفروش‌های نیویورک‌تایمز قرار گرفت. کتاب درواقع شرح سفر نویسنده به ۹ منطقه در ایالت‌هایی است که سنت برده‌داری در آن‌ها رواج و رونق داشت و مصاحبه با افرادی که به‌نوعی خاطره‌هایی از دوران برده‌داری آمریکا را به یاد داشتند. در روایتی ویدیویی که از این کتاب منتشر شده است، اسمیت می‌گوید: برداشتش از این سفر این بوده است که کشور در یک نقطه عطف برای مبارزه با میراث برده‌داری در آمریکا قرار دارد.
شب‌ها رنگ همه خون‌ها سیاه است؛رمانی از فرانسه
سومین کتابی که برای مرور کوتاه در این گزارش انتخاب کردیم متعلق به رمان‌نویسی فرانسوی است به نام «دیود دیوپ» با رمان «شب‌ها، رنگ همه خون‌ها سیاه است» (AtNight All Blood Is Black). او رمان‌نویسی است که وقایع قرن ۱۸ و ۱۹ مردم آفریقا را دستمایه نوشتن آثارش قرار می‌دهد. در این کتاب نیز او داستان سربازی سنگالی را روایت می‌کند که در جنگ جهانی اول برای کشور فرانسه می‌جنگد، اما وقتی دوست دوران کودکی‌اش در خط مقدم کشته می‌شود، او نیز براثر ضربه حاصل از این حادثه به جنون مبتلا می‌شود. رمان دیوپ ۵۵ ساله، نخستین رمان فرانسوی‌زبان است که جایزه ۵۰ هزار پوندی بوکر را به خود اختصاص داد و از این منظر رکوردی برای نویسنده به شمار می‌آید. جایزه البته به تساوی بین او و مترجم انگلیسی اثرش (آنا الیزابت مس‌کواکیس) تقسیم شده است.
چهارراه؛ روایت بحران اخلاقی یک خانواده آمریکایی
تازه‌ترین رمان جاناتان فرنزن، رمان‌نویس مشهور آمریکایی نیز در فهرست آقای اوباما قرار دارد. نام این رمان چهارراه است.
چهارراه داستان خانواده‌ای است در غرب میانه آمریکا در سال‌های دهه ۷۰ که در لحظه‌ای مهم، هرکدامشان به بحرانی اخلاقی دچار می‌شوند: یک پدر با همسری که قصد جدایی دارد، دو دختر و یک پسر که هرکدامشان مسیری متفاوت ازآنچه پدر انتظار دارد را در پیش گرفته‌اند. روایت او همراه طنزی تلخ به زوایای عمیق این بحران اخلاقی نقب می‌زند و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان در قالب روایت یک خانواده بحران اخلاقی موجود در بستر یک جامعه آمریکایی را به تصویر کشید.
فرنزن در ایران هم نسبتا شناخته‌شده است و اخیرا رمان اصلاحات او با برگردان فارسی پیمان خاکسار از نشر چشمه به بازار کتاب عرضه‌شده است. در معرفی کتاب اصلاحات آمده است: «جاناتان فرنزن» از آخرین مومنان به حقیقت و زیبایی در دوران ما است که علیه همه چیزهایی که اصالت، زیبایی و واقعیت وجودی اکنون و گذشته را از انسان سلب کرده‌اند، برآشوبیده است.
سرزمین اعداد؛ از نویسنده‌ای چینی‌تبار
«سرزمین اعداد بزرگ» کتاب دیگری است در فهرست آقای اوباما که یک مجموعه داستان است. نویسنده این رمان روزنامه‌نگاری چینی‌تبار است به نام «ته پینگ چن» (Te-Ping Chen) که داستان‌هایش پیش‌ازاین در نیویورکر و چند نشریه معتبر دیگر آمریکایی منتشر شده است. از قرار او این داستان‌ها را این بار در قالب کتابی مجزا منتشر کرده است. خانم چن پیش‌ازاین خبرنگار وال‌استریت ژورنال در فیلادلفیا بود و مدتی نیز در چین و هنگ‌کنگ کار گزارشگری انجام می‌داد. بر همین اساس عمده داستان‌هایش در کشور چین می‌گذرد با همان روایت‌های یک روزنامهنگار از فضایی که این سال‌ها از سیستم عدالت کیفری تا شرکت‌های بزرگ فناوری در چین حکم‌فرماست. او در گفتگویی با نیویورکر که به مناسبت انتشار یکی از داستان‌هایش به نام لولو انجام شد از تاثیر کار روزنامه‌نگاری بر داستان‌نویسی‌اش سخن گفت.
امپراتوری درد؛ روایتی تحقیقی در قالب رمان
«امپراتوری درد» نوشته «پاتریک رادن‌کیف»، رمان‌نویس آمریکایی، کتاب دیگر این فهرست است. او ازجمله نویسندگان نیویورکر است و رمانش نیز اخیرا جایزه ۵۰۰۰۰ پوندی «بیلی جیفورد» را به خود اختصاص داد. این نویسنده که پیش‌ازاین با کتاب «هیچ نگو» (سرگذشت واقعی جین مک‌کانویل) اعتباری میان رمان‌نویسان واقع‌گرا کسب کرده بود، در کتاب «امپراتوری درد» به سراغ موضوعی در همان حال و هوا رفت. او خانواده «سکلر»، صاحب شرکت داروسازی «پوردو فارما» که مسکن‌های جنجالی «اکسی کانتن» تولید می کند را دستمایه داستان خود قرار داده است. او که سال‌ها روزنامهنگار تحقیقی بوده، سعی کرده است در این داستان نیز تمام مطالعه‌ها و دستاوردهای پژوهشی خود درباره این کمپانی و صاحبان آن را بنویسد. این نویسنده ۴۵ ساله از سال ۲۰۰۵ انتشار آثارش را شروع کرده است، تازه‌ترین کتابش نیز با عنوان «یاغیان؛ داستان‌هایی واقعی از قاتلان،گرفتاران، شورشیان و کلاه‌برداران» قرار است به‌زودی منتشر شود.
پروژه (برنامه) تکریم مریم
تازه‌ترین رمان اندی وایر نیز در فهرست آقای اوباما است و نشان می‌دهد که او علاوه بر آثار رئالیستی به آثار علمی- تخیلی هم علاقه‌مند است.
رمان وایر «برنامه تکریم (یا گرامیداشت مریم)» نام دارد و مانند رمان قبلی‌اش، «مریخی»، اثری علمی تخیلی است که با اقبال اهل فن روبرو شده است و جالب اینکه در فهرست پنج کتاب بیل‌گیتس برای سال ۲۰۲۱ نیز قرارگرفته است. نام رمان از یک آیین مسیحی و دعایی گرفته شده است که کاتولیک‌ها برای مریم مقدس می‌خوانند.
شخصیت اصلی داستان «ریل‌اند گریس» نام دارد و تنها بازمانده ماموریتی شکست‌خورده است که اگر نتواند ماموریتش را با موفقیت به پایان برساند، کره زمین رو به نابودی خواهد رفت. نکته داستان اینجاست که شخصیت اصلی رمان خودش هم به حساسیت ماموریت آگاه نیست و حتی نامش را نیز فراموش کرده است و تنها چیزی که به خاطر می‌‌آورد زمان طولانی خوابش است و اینکه مایل‌ها از خانه‌اش فاصله دارد. بیدارشدن از خواب او را با ماجراهای پیچیده‌ای مواجه می‌کند.
کتاب ۳۰ فصل دارد که سه فصل نخست آن را نویسنده روی آمازون قرار داده است. پیش‌بینی می‌شود این اثر نیز بازتاب‌های خوبی داشته باشد، ریدلی اسکات از اثر قبلی وایر با همان نام مریخی در سال ۲۰۱۵ فیلم ساخت.
وقتی از فهمیدن دنیا دست می‌کشیم از نویسنده‌ای شیلیایی
کتاب پنجم انتخابی اوباما را نویسنده‌ای شیلیایی نوشته است به نام بنیامین لاباتوت (Benjamín Labatut) که آثار قبلی‌اش در منطقه آمریکای جنوبی سروصدایی به پا کرده و جوایز معتبر ادبی آن منطقه را برایش به ارمغان آورده است. او از ۳۰سالگی شروع به انتشار آثارش کرد و اکنون که مرز ۴۰سالگی را رد کرده است، اثرش در زمره شش اثر راه‌یافته به مرحله نهایی بوکر بین‌المللی قرار گرفت. اوباما این اثر را در فهرست خود قرار داده است و بعید هم نیست که آقای اوباما هم گوشه چشمی به آن فهرست داشت که اردیبهشت امسال منتشر شد، چراکه کتاب در فاصله یک سالی که از انتشارش می‌گذرد به ۲۲ زبان ترجمه‌شده است.
نام کتاب «وقتی از فهمیدن دنیا دست می‌کشیم» (WhenWeCeasetoUnderstand the World) است که با ترجمه آدرین ناتان‌وست از زبان اسپانیایی به انگلیسی برگردان شده است و رئیس هیئت‌داوران بوکر کتاب را اثری توصیف کرد که نویسنده در آن سعی کرده است ادبیات داستانی، خاطره‌نویسی، ادبیات تاریخی و مقاله‌نویسی را در هم آمیزد و حاصل آن معجون و ترکیبی دلپذیر از تمامی این فرم‌ها شده است.
زیر آسمان سفید؛ اثری از برنده پولیتزر ۲۰۱۵
انتخاب ششم را آقای اوباما به الیزابت کولبرت، روزنامهنگار نامدار محیط‌زیست آمریکایی برنده جایزه پولیتزر ۲۰۱۵ اختصاص داده است. نویسنده‌ای که در کتابش ضمن سفری به اقصی نقاط دنیا سعی کرده است گزارشی دقیق از دخالت‌های آدمی در طبیعت و فجایعی که از این دخالت‌ها نصیب دنیای ما شده است را ارائه کند.
نام کتاب «زیر آسمان سفید؛ آینده طبیعت» است و بن ارنرایش (نویسنده شناخته‌شده آمریکایی) در مقاله‌ای با عنوان «مسیر فاجعه» که این کتاب را مرور می‌کند و روی سایت گاردین قرار دارد (۲۶ مارس ۲۰۲۱) با اشاره به کتاب قبلی کولبرت (انقراض ششم) توضیح داده است که هفت سال پس از انتشار انقراض ششم، این روزنامهنگار زیست‌محیطی نامدار با کتاب تازه‌اش مجددا به سراغ بحران‌های اقلیمی رفته است با این تفاوت که تمرکزش را بر تاثیر مخرب تلاش‌های فناورانه آدمی در برهم خوردن نظم طبیعت قرار داده که چگونه سیاره زمین را با خطر جدی مواجه ساخته است.
نخستین رمان یک ویتنامیتبار مقیم آمریکا
ازجمله آثار دیگری که آقای اوباما انتخاب کرده، نخستین رمان یک نویسنده ویتنامیتبار به‌نام اریک نگوین است. نویسنده‌ای که ۳۳ سال سن دارد و عنوان رمانش «چیزهایی که به آب دادیم» است. این رمان درواقع تجربه او از بررسی و تحقیق درباره باهمستان ویتنامی‌هایی است که به آمریکا پناهنده شدند، همچنان که خانواده او نیز در سال ۱۹۷۰ همین مسیر را طی کردند. شاید پرسش اصلی که او به‌دنبال پاسخ در کتابش بود را باید در گزارش روزنامه سان‌دیگو تریبون پیدا کرد که در پاسخ گزارشگر روزنامه (۶ مه ۲۰۲۱) گفت: «فکر می‌کنم سوال اصلی که داشتم کم‌دانی درباره تجربه پناهندگان ویتنامی بود که چرا کسی کشوری را ترک می‌کند و همه‌چیز را پشت سر می‌‌نهد تا در مکانی دیگر که هیچ‌چیز درباره‌اش نمی‌داند، امکانی تازه فراهم کند؟»
فهرست بقیه کتاب‌هایی که آقای اوباما در انتخاب‌های خود گنجانده است را می‌آوریم تا آن‌هایی که به خواندن این آثار علاقه‌مندند حداقل نام این کتاب‌ها را در خاطر داشته باشند:
«گریه در اچ مارت» نوشته میشل زائونر
«پس‌لرزه‌ها» نوشته نادیا اووسو
«آهنگ‌های عاشقانه دی بویس» نوشته هونوری جفرز
«کشور زیبا» نوشته کیان جولی وانگ
«دنیا را پشت سر بگذار» نوشته رومان عالم
«کلارا و خورشید» نوشته کازوئو ایشی گورو
«شیرینی آب» نوشته ناتان هریس
«صمیمیت» نوشته کتی کیتامورا
«بزرگراه لینکلن» نوشته آمور تاولز
«هارلم شافل» نوشته کولسون وایتهد
«سرزمین فاخته» نوشته آنتونی دوئر
«این روزهای گران‌بها» نوشته آن پچت.
