حمله روز شنبه پهپادها به تاسیسات پالایشگاهی آرامکو، صرف نظر از اینکه توسط چه گروهی و با چه هدفی انجام شد، شوک بزرگی به بازار جهانی نفت بود. این حملات در حالی صورت گرفت که بازار نفت با نوسان خاصی مواجه نبود و با تداوم عرضه مازاد نفت در بازار حتی پیش‌بینی می‌شد که قیمت‌ها در آینده کاهش یابد. کاهش رشد اقتصادی کشورهای عمده مصرف کننده نفت باعث کاهش تقاضا برای نفت شد. حتی با وجود اینکه صادرات نفت ایران تحت تحریم آمریکاست کمبود نفت ایران در بازار هم نتوانست باعث افزایش قیمت نفت شود.

حمله به پالایشگاه‌ها در حالی صورت گرفت که آرامکو در حال آماده سازی برای بزرگترین عرضه عمومی سهام در دنیا بود. هفته قبل امین ناصر، مدیر عامل آرامکو، در حاشیه کنگره جهانی انرژی در ابوظبی به خبرنگاران گفت: «آنچه که ما همواره اعلام کرده‌ایم این است که آرامکو آماده عرضه سهام در هر زمانی که سهامداران برای عرضه آن تصمیم بگیرند هست و همان‌طور که شما از شاهزاده عبدالعزیز شنیدید، این کار به زودی انجام خواهد گرفت». حمله اخیر قطعا بر عرضه سهام آرامکو تاثیرگذار خواهد بود و شاید باعث به تعویق افتادن عرضه سهام آرامکو نیز بشود. واگذاری سهام آرامکو بخشی از برنامه دولت عربستان برای تهیه نقدینگی در جهت حمایت مالی برنامه‌های متنوع سازی دولت و هم‌چنین جبران کسر بودجه عنوان شده است.

عربستان پیش از حمله پهپادها، روزانه در حدود ۹.۸ میلیون بشکه نفت تولید می‌کرد. حملات روز شنبه دست کم بر ۵.۷ میلیون بشکه نفت روزانه این کشور تاثیر گذار بوده است. این میزان در واقع نیمی از تولید و صادرات نفتی کشور عربستان و ۵ درصد از تولید روزانه نفت جهان را تشکیل می‌دهد. با وجود اینکه حمله پهپادها روز شنبه صورت گرفت اما با توجه به تعطیلی آخر هفته بازار نفت  شاهد نوسان خاصی نبود. اما روز دوشنبه و با شروع روز کاری بازار نفت در شرق آسیا، در چند ساعت اولیه، این حمله تاثیر خود را بر قیمت نفت گذاشت. با توجه به اینکه اصل حاکم بر بازار جهانی نفت اصل عرضه و تقاضاست، کار شناسان بازار انرژی بر این عقیده بودند که با توجه به حجم خسارت وارد شده به پالایشگاه‌های آرامکو قیمت نفت بین ۲ تا ۱۰ دلار در هر بشکه افزایش یابد.

در ساعات اولیه بازار شرق آسیا نفت برنت بین ۱۸ تا ۲۰ درصد افزایش یافت و از ۶۲ دلار در هر بشکه به ۷۰ دلار رسید. هر چند رد ساعات باقی مانده روز قیمت نفت برنت کمی کاهش یافت. این حجم افزایش قیمت در چند ماه اخیر بی‌سابقه گزارش شده است. در ماه‌های اخیر و در جریان حمله به تانکرها و توقیف تانکرها در تنگه هرمز قیمت نفت افزایش اندکی داشت و پس از گذشت مدت اندکی توازن در بازار نفت برقرار شده بود.

واکنش آمریکا و توئیت‌های ترامپ در مورد حمله به پالایشگاهای آرامکو

دولت آمریکا با محکوم کردن حمله به پالایشگاه‌های آرامکو آمادگی خود را برای کمک به عربستان برای جبران کمبود نفت این کشور در بازار نفت اعلام کرد. «ریک پری» وزیر انرژی آمریکا و «مایک پمپئو» وزیر امورخارجه این کشور، ایران را به‌عنوان عامل حمله به پالایشگاه‌های آرامکو معرفی کردند. در این بین دولت روسیه از  کشورهای منطقه و بقیه کشورها خواست که درباره مقصران حملات اخیر به تاسیسات نفتی عربستان سعودی «جمع‌بندی عجولانه» نداشته باشند.

ترامپ در چند توییت آمادگی آمریکا برای آزاد سازی ذخایر استراتژیک نفت خویش برای ایجاد توازن در بازار نفت را اعلام کرد. توئیت‌های ترامپ معمولا بر بازار نفت تاثیر گذار هستند. ترامپ در یکی از توییت‌های خود با اشاره به استقلال انرژی آمریکا و عدم وابستگی این کشور به منابع انرژی خاورمیانه- هدف آمریکا را فقط کمک به هم‌پیمانان خویش در منطقه عنوان کرده بود. کنترل مناطق و منابع انرژی در کنار کنترل مسیرهای ترانزیت انرژی همواره مد نظر قدرت‌های  بزرگ بوده است. رقابت زیادی بین قدرت‌های بزرگ برای تسلط و کنترل بر منابع انرژی وجود دارد. با وجود اینکه انقلاب گاز شل، آمریکا را به صادر کننده نفت- گاز طبیعی و ال ان جی تبدیل کرده است، این کشور به‌هیچ وجه مایل نیست منطقه خاورمیانه و مسیرهای ترانزیت انرژی در کنترل رقبای این کشور از قبیل چین و روسیه قرار گیرد.

باید اشاره کرد که کنترل منابع و مسیرهای تزانریت انرژی این امکان را فراهم می‌کند تا رشد اقتصادی کشورهای عمده مصرف کننده انرژی از قبیل چین را تا حدی کنترل کرد. این موراد باعث خواهند شد تا آمریکا در منطقه حضور داشته باشد و تحولات منطقه را با حساسیت دنبال نماید.

آمادگی امارات برای افزایش تولید و عرضه نفت

پس از اینکه آمریکا از آزاد سازی ذخایر استراتژیک خود خبر داد دولت امارات هم برای جبران کمبود نفت در بازار از آمادگی خویش برای افزایش تولید خبر داد. امارات در کنار عربستان، برای اینکه در زمان تحریم صادرات نفت ایران بازار با شوک مواجه نشود و  قیمتها افزایش پیدا نکند، برای جبران کمبود نفت در بازار با آمریکا به توافق رسیده بود تا از ماه ژوئن گذشته تولید روزانه خویش را افزایش دهند. روسیه هم یکی از کشورهایی است که می‌تواند تا حدی بخشی از کمبود نفت عربستان در بازار را جبران کند.

آینده بازار نفت

در شرایط عادی و با توجه به وجود توزان در عرضه و تقاضای نفت قیمت نفت سیر طبیعی خود را داشت. حمله اخیر به پالایشگاه‌های آرامکو ضمن ایجاد وقفه در تولید این دو پالایشگاه تا حدی ضعف عربستان را در بخش امنیت عرضه نفت که مهم‌ترین رکن و اساس امنیت انرژی این کشور است عیان کرد. این کشور باید برای جلوگیری از چنین حوادثی در آینده منشور امنیت انرژی خود را مورد بازبینی قرار دهد. ذخایر استراتژیک آمریکا که معمولا از عربستان تامین می‌شوند در کنار افزایش تولید امارات تا حدی می‌تواند کمبود نفت عربستان را در بازار جبران کند. باید در نظر داشت که امارات هم تا حدی می‌تواند تولید خویش را افزایش دهد.

باید منتظر اعلام میزان خسارت وارد شده به این دو پالایشگاه بود. اگرعربستان بتواند در کوتاه مدت خسارت وارد شده به این دو پالایشگاه را جبران کند و تعمیرات اساسی در این پالایشگاه‌ها صورت گیرد و این کشور بتواند به ظرفیت قبلی خویش پیش از این حمله برسد بازار نفت می‌تواند در کوتاه مدت به تعادل برسد.

اگر عربستان نتواند در کوتاه مدت به ظرفیت قبلی تولید خود برسد و توازن در بازار نفت برقرار نشود، باید شاهد زمستان داغی برای بازار نفت بود هر چند کاهش رشد اقتصادی کشورهای عمده مصرف کننده نفت نشانگر عدم افزایش تقاضا برای نفت است. این حمله، جلسه آتی اوپک را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد. اعضای اصلی اوپک درصدد کاهش تولید بودند که با توجه به حوادث اخیر احتمال اخذ تصمیم برای حفط سهمیه موجود و یا افزایش تولید هم دور از ذهن نخواهد بود. عربستان باید تلاش بیشتری برای محافظت از زیرساختار انرژی خویش کند، تا در آینده دچار چنین مشکلاتی نشود. این کشور سرمایه‌گذاری هنگفتی در بخش نفت انجام داده ست و با رفع نواقص موجود هم‌چنان می‌تواند تامین کننده مطمئنی برای بازار جهانی نفت و عضو تاثیرگذار اوپک باقی بماند.