تنها کمی بیش از یک ماه تا آغاز جشنواره کن، مهمترین رویداد سینمایی جهان، باقیمانده و کمی بیش از یک هفته تا اعلام فیلمهای ۷۲امین سال جشنواره. پنجشنبه هفته آینده، مصادف با ۱۸ آوریل، در ساعت ۱۱ صبح به وقت محلی، تییری فرمو، مدیر جشنواره، فیلمها را اعلام خواهد کرد. این مراسم به طور همزمان در توئیتر، فیسبوک و یوتیوب پخش میشود.
اما یکی از مهمترین خبرهای امسالِ کن برای سینمای خاورمیانه فیالحال فرا رسیده. جشنواره اعلام کرده که نادین لبکی، چهره درخشان سینمای لبنان، امسال رئیس هیات داوران بخش «نوعی نگاه» جشنواره کن خواهد بود. جشنواره در اعلام این خبر لبکی را به عنوان کسی که «در جشنواره پارسال کن با فیلم خود، کفرناعوم، قلبها و ذهنها را تکان داد» ستوده است.
«کفرناعوم» داستان مصائب کودکی فقیر در بیروت بود و به علت رئالیسم اجتماعی قوی خود مورد تحسین گسترده قرار گرفت. فیلم هم جایزه سوم کن (موسوم به «جایزه هیات داوران») را از آن خود کرد و هم نامزد اسکار و گلدن گلوب شد. با این حساب از پرافتخارترین فیلمهای عرب سالهای گذشته بوده است.
بخش «نوعی نگاهِ» کن، که فیلمهای ایرانی سابقهای طولانی در موفقیت در آنرا دارند، مختص فیلمهایی است که نوعی نگاه متفاوت به سینما را دنبال میکنند. انتخاب لبکی به سیاق خیلی از سینمادوستها که سینمای او را همگام با سینمای رایج میدانند خوش نیامده؛ همانها که از داوری سال گذشته بنسیونو دل تورو هم راضی نبودند. بخصوص که توجهی به یکی از فیلمهای محبوب منتقدین یعنی «سفر روز طولانی به دل شب» ساخته بی گان از چین نشد. (نگارنده در کن پارسال شاهد بود که این فیلم مورد علاقه بسیار بعضی منتقدین نامآشنای ایرانی مثل مجید اسلامی بود.)
با این حال بیشتر اهالی سینما در دنیای عرب اینرا افتخاری بزرگ میدانند. سینمای عرب در این سالها بیشتر با جشنواره برلین تداعی شده که بخصوص پس از ورود پناهندگان بسیار از سوریه به پایتخت دیاسپورای عرب در اروپا بدل شده. اما رابطه لبکی و کن به سالها پیش برمیگردد. این کارگردان ۴۵ ساله مارونیتبار تحصیلکرده مطالعات سمعی و بصری در دانشگاه سنت جوزف بیروت است (همان دانشگاه کاتولیک مسیحی که محمد سرافراز، رئیس سابق صدا و سیما هم آنجا درس خوانده.) او کار را با کارگردانی کلیپهای موسیقی آغاز کرد و وقتی حسابی در رسانههای عرب مطرح شد که کلیپهای نانسی عجرمِ مشهور را کارگردانی میکرد. اما در سال ۲۰۰۴ بود که موفق شد در دورهای به حمایت سینهفونداسیونِ کن، بنیادی که متمرکز بر فیلمهای دانشجویی است، شرکت کند. سینهفونداسیون به او امکان داد اولین فیلم خودش را با عنوان «کارامل» بسازد، فیلمی حول داستان پنج زن لبنانی که در سال ۲۰۰۷ در بخش دوهفته با کارگردانان جشنواره کن نمایش داده شد.
جشنواره کن عادت دارد که وقتی با کارگردانی رابطه خوبی برقرار کرد دیگر این رابطه را ادامه دهد. تعجبی نیست که فیلم دوم لبکی به عنوان «وهلی لوین؟» (حالا برویم کجا؟) نیز در سال ۲۰۱۱ در بخش «نوعی نگاه» کن نمایش داده شد، فیلمی درباره روابط مسیحیان و مسلمانان در طول جنگ داخلی لبنان. و فیلم سومش نیز «کفرناعوم» بود که از موفقیت سال گذشتهاش نوشتیم.
لبکی در واکنش به خبر انتخابش گفت: «یادم هست وقتی که دانشجوی سینما بودم و میآمدم کن. بسیار هیجانزده بودم که پرافتخارترین فستیوال جهان را تجربه میکنم. آن زمان به نظرم خیلی دور از دسترس میآمد. یادم هست صبح خیلی زود از خواب بلند میشوم و کلی صف میایستادم تا بلیت بگیرم. انگار همین دیروز بود اما ۱۵ سال پیش بود که فرم ورود به سینهفونداسیون را پل کردم، با قلبی پر از امید و دستهای لرزان.»
لبکی گفت: «امروز قرار است رئیس هیات داوران بخش نوعی نگاه باشم که نشان میدهد زندگی بعضی اوقات میتواند از رویاهای آدم هم بهتر باشد. بیصبرانه منتظرم فیلمهای این بخش را ببینم. بیصبرانه منتظر بحث و گفتگو هستم، منتظر تحت تاثیر قرار گرفتن و الهام گرفتن از کار بقیه هنرمندان.»
کلر دنی، کارگردان و نویسنده فیلمنامه فرانسوی، هم قرار است رئیس هیات داوران بخش فیلمهای کوتاه و سینهفونداسیون باشد. این کارگردان ۷۲ ساله که به فیلمهایی که در آفریقای فرانسویزبان ساخته معروف است از مهمترین چهرههای سینمای امروز اروپا است. او هم از قدیمیهای کن است و از ۱۳ فیلم بلندی که ساخته چهار فیلم در بخش اصلی کن نمایش یافتهاند. در بخش سینهفونداسیون ۱۷ فیلم دانشجویی به نمایش در خواهند آمد و سه مورد از این فیلمها در روز ۲۳ مه اجایزه دریافت میکنند. دنی در ضمن برنده نخل طلای فیلمهای کوتاه را انتخاب میکند که در مراسم اختتامیه جشنواره در روز ۲۵ مه اهدا میشود. در سالهای گذشته چهرههای بزرگی همچون عبدالرحمان سیساکو، نائومی کاواسه و کریستین مونجیو (سه کارگردان شهیر به ترتیب از مالی و ژاپن و رومانی) رئیس هیات داوران سینهفونداسیون بودهاند.
از فیلمهایی که زمزمههایش حضورشان در بخش اصلی کن امسال به گوش میرسد جالبترینها شاید «انگل» آخرین ساخته بونگ جون هوی کرهای باشد و «مرد موشکی، فیلمی راجع به زندگی التون جان، خواننده شهیر. آرزوی خیلیها دیدن «روزی روزگاری» آخرین ساخته کوئنتین تارانتینو هم هست اما منابع مطلع به ایندپندنت فارسی گفتند معلوم نیست این فیلم به جشنواره برسد.
در ضمن بخش دو هفته با کارگردان اعلام کرده که فیلم افتتاحیه این بخش هفتمین ساخته کوئنتین دوپیو، کارگردان فرانسوی، با عنوان «پوست گوزن» خواهد بود. ژان دوژاردن، که با فیلم «هنرمند» جایزه اسکار را از آن خود کرد بازیگر اصلی این فیلم است، در کنار آدل هانل، بازیگر دوستداشتنی و محبوب فرانسوی.
«پوست گوزن» فیلم تریلری است راجع به مردی که ناخواسته وارد دنیای جنایت میشود. دوژاردن در سال ۲۰۱۱ بخاطر «هنرمند» جایزه بهترین بازیگر کن را برد. او در سال ۲۰۱۰ هم با فیلم سومش به نام «لاستیک» در هفته منتقدین حضور داشت.