در حالی که طبق برنامه‌ریزی قبلی، قرار است هواپیمای حامل هیات ایرانی به ریاست حسن روحانی و همراهی محمدجواد ظریف فردا (جمعه)، تهران را به مقصد نیویورک ترک کند،‌ هنوز انجام این سفر قطعی نیست.

روز گذشته (چهارشنبه) خبرگزاری ایرنا در گزارشی کوتاه از احتمال لغو سفر حسن روحانی به نیویورک به دلیل صادر نشدن ویزا برای هیات همراه خبر داد. ایرنا نوشت در صورتی که تا ساعات آینده ویزا صادر نشود، احتمالا سفر انجام نمی‌شود. بنابراین گزارش هیات مقدماتی جمهوری اسلامی نیز به دلیل صادر نشدن ویزا از سفر به نیویورک بازمانده است. خبرگزاری تسنیم نیز روز چهارشنبه در گزارشی از اعلام کرد، ظریف هنوز ویزا دریافت نکرده است. این خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران به نقل از وزیر امور خارجه ایران نوشت:«باید دید چه می‌شود، هنوز قطعی نیست و ما هنوز ویزا دریافت نکرده‌ایم».

همزمان دونالد ترامپ،‌ رئیس‌جمهور آمریکا در جمع خبرنگاران اعلام کرد، هیات ایرانی می‌تواند برای شرکت در هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل که هفته آینده در نیویورک برگزار می‌شود، به آمریکا سفر کند. او افزود: «اگر به من مربوط باشد، اجازه می‌دهم بیایند. نظر من همیشه این بوده که سازمان ملل مهم است و این سازمان قابلیت‌های بالقوه زیادی دارد و فرصت خوبی برای همه است». ترامپ در ادامه گفت قصد ندارد مانع حضور کسی شود و به خودشان بستگی دارد.

از سوی دیگر آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل که میزبان رهبران جهان در مجمع عمومی سازمان ملل است نیز می‌گوید، برای صدور ویزای ظریف و روحانی تلاش می‌کند و با مقامات آمریکایی در تماس است.

سایه حمله‌های عربستان بر سفر هیات ایرانی

موضوع صدور ویزا برای هیات ایرانی علاوه بر تحریم‌های اعمالی علیه وزیر امور خارجه ایران و تنش‌ها در روابط تهران-واشینگتن، در سایه تحولات مربوط به عربستان سعودی قرار گرفته است. مقامات آمریکا و عربستان ادعا می‌کنند که ایران پشت حمله‌های روز شنبه به تاسیسات نفتی بقیق و خریص در عربستان سعودی است. اتهامی که تهران آن را رد کرده اما با توجه به نزدیکی روابط واشینگتن- ریاض، فضای حضور هیات ایرانی در سازمان ملل را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

طبق توافقنامه ۱۹۴۷ بین آمریکا و سازمان ملل، ایالات‌متحده آمریکا به طور کلی باید به دیپلمات‌های خارجی اجازه حضور در آمریکا برای شرکت در نشست‌های سازمان ملل را بدهد. اما واشینگتن می‌گوید، می‌تواند به دلایل امنیتی، تروریسیم و سیاست خارجی از صدور ویزا برای دیپلمات‌ها خودداری کند.

این در حالی است که از نظر آمریکا هر سه این موارد در حال حاضر می‌تواند شامل مقامات ایرانی شود.

تحریم ظریف

محمدجواد ظریف از دهم مردادماه سال جاری در فهرست تحریم‌های خزانه‌داری آمریکا قرار گرفته است. تحریم‌هایی که به گفته ظریف پس از آن اعمال شد که او نپذیرفت به کاخ سفید برود.

ظریف قبل از این تحریم‌ها در فاصله سه ماه دو بار در اردیبهشت‌ماه و تیرماه به نیویورک سفر کرد. دستور کار سفر اواخر تیرماه ظریف به نیویورک شرکت در نشست توسعه پایدار سازمان ملل اعلام شد. او در آخرین دقایق ویزای تردد محدود به نیویورک را دریافت کرد و از مدت اقامت خود در آمریکا، برای گفتگو با رسانه‌های آمریکایی و انعکاس دیدگاه‌های جمهوری اسلامی و همچنین تقویت لابی جمهوری اسلامی در نیویورک استفاده کرد.

صدور ویزای تردد محدود بین دفتر نمایندگی ایران، فرودگاه کندی و ساختمان سازمان ملل در نیویورک، اعتراض مجید تخت روانچی، ‌نماینده ایران در سازمان ملل را به دنبال داشت که البته اعتراض او پس از آن انجام شد که ظریف به نیویورک سفر کرده بود.

مایک پومپئو،‌ وزیر امور خارجه آمریکا نیز در پاسخ به این اعتراض گفت، ‌در شرایطی که دیپلمات‌های آمریکایی نمی‌توانند مانند ظریف در ایران حضور داشته باشند و از تریبون رسانه‌های داخل ایران برای ارایه دیدگاه‌های خود استفاده کنند، دلیلی ندارد دیپلمات‌های ایرانی آزادانه در ایالات‌متحده رفت و آمد داشته باشند.

دعوت از ۴۶ استاد دانشگاه

اخبار مربوط به احتمال لغو سفر هیات ایرانی به نیویورک در رسانه‌های داخل ایران و به نقل از وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در شرایطی منتشر می‌شود که باوجود مخالفت برخی تندروها در کنگره آمریکا، دونالد ترامپ و مایک پومپئو، ‌به عنوان دو چهره اصلی تاثیرگذار بر سیاست آمریکا در قبال ایران تا کنون علیه صدور ویزا برای هیات ایرانی به منظور شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل موضع‌گیری نداشته‌اند.

از سوی دیگر ایرنا و تسنیم در حالی از احتمال لغو این سفر به دلیل صادر نشدن ویزا سخن می‌گویند که ایندیپندنت فارسی به مدارکی دست یافته که نشان می‌دهد، هیات ایرانی به ریاست حسن روحانی، چهارشنبه آینده یک ضیافت شام در هتلی در نیویوک برگزار می‌کند و از ۴۶ استاد دانشگاه از جمله استادان ایرانی- آمریکایی برای حضور در این مراسم دعوت کرده است.

باوجود اخباری که از احتمال لغو این سفر منتشر می‌شود، دعوتنامه مجید تخت روانچی، نماینده دایم ایران در سازمان ملل از مدعوین همچنان به قوت خود باقی است و این ضیافت شام تا لحظه تنظیم این گزارش لغو نشده است. 

سابقه صدور ویزا برای ظریف در آخرین دقایق و اظهارات ترامپ در حمایت از سفر هیات ایرانی به نیویورک،‌ گمانه زنی‌ها در مورد لغو این سفر به دلیل صادر نشدن ویزا را مورد تردید قرار می‌دهد. هرچند که سفر امسال هیات ایرانی به نیویورک افزون بر تنش‌های معمول ۴۰ سال گذشته، هم تحت تاثیر اظهارات صریح آیت‌الله خامنه‌ای در نکوهش مذاکره و ملاقات با مقامات آمریکایی قرار گرفته و هم حمله‌های گسترده به تاسیسات نفتی عربستان سعودی.