مهاجرت مردم افغانستان به پاکستان موضوع جدیدی نیست اما دور دوم تسلط طالبان بر افغانستان، در کتاب قطور مهاجرت افغان‌ها، فصلی جدید گشود. در هشت ماه گذشته، صدها هزار مهاجر افغان از مسیرهای قانونی یا غیرقانونی به پاکستان رفتند و اکنون با مشکلات شدید اقتصادی، دشواری در دسترسی به اداره مهاجرت برای تهیه اسناد اقامت و اخاذی پلیس پاکستان مواجه‌اند.
مهاجران افغان که از هشت ماه پیش در شهرهای اسلام‌آباد، پیشاور، راولپندی، کراچی، لاهور و کویته پاکستان مسکن گزیده‌اند، هر یک در انتظار آینده‌اند که بتوانند از این کشور به سمت یک کشور اروپایی یا آمریکایی راهی بیابند. شمار زیادی از این مهاجران افغان فعال حقوق بشر، فعال مدنی، خبرنگار، فعال حقوق زنان، هنرمند و اهل فرهنگ‌اند که از ترس انتقام‌جویی طالبان، با دشواری تمام و هزینه گزاف خود را به پاکستان رسانده‌اند.
برای این مهاجران در پاکستان هیچ فرصت شغلی درآمدزایی وجود ندارد و حمایت اقتصادی نیز در کار نیست و این گروه اکنون با گذشت چند ماه، دیگر پول چندانی هم ندارند و در مضیقه شدید اقتصادی قرار گرفته‌اند.
کیارنگ سعادت، فعال مدنی افغان، که از ماه‌ها پیش، در پاکستان مستقر شده است، به ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «مهاجران افغان نمی‌توانند کرایه خانه یا اتاق هتلشان را بپردازند و حاضرند در خیابان‌ها چادر بزنند.»
او افزود: «من کسانی را می‌شناسم که حتی نمی‌توانند برای درمان کودک بیمارشان به دکتر مراجعه کنند. هزینه‌های زندگی در پاکستان بالا است و مهاجران حتی امکان تهیه غذای کافی را ندارند.»
مهاجران در کشورهای پاکستان و ایران برای تهیه مخارج زندگی خود هیچ حمایتی از دولت یا سازمان‌های امدادرسان دریافت نمی‌کنند؛ اما گذشته از امکانات اقتصادی، چالش بزرگ سر راه مهاجران افغان در پاکستان مجوز اقامت است. کسانی که به شکل قانونی و با ویزا به پاکستان آمده‌اند، شش ماه یا یک سال ویزا دارند؛ اما باید هر دو ماه به مرز افغانستان و پاکستان بروند، از مرز خارج و دوباره وارد شوند. این کار به معضل بزرگی برای این افغان‌ها تبدیل شده است.
چالش اساسی نه تنها هزینه رفت و برگشت به شهرهای مختلف مرزی، که خطرات امنیتی است. بهشته شاهین، فعال حقوق زنان در افغانستان، که یک ماه پیش به دلیل مشکلات امنیتی، افغانستان را ترک کرد و به پاکستان رفت، به ایندیپندنت فارسی گفت: «فعالان افغان به ویژه زنان و دختران مجرد که از ترس طالبان به پاکستان آمده‌اند، اکنون مجبورند هر دو ماه یک بار به افغانستان بروند و دوباره بازگردند که این خود خطر بزرگی برای آنان است.»
او تصریح کرد: «عبور فعالان زنان بدون محرم از مرز به داخل افغانستان و بازگشت دوباره آنان فوق‌العاده خطرناک است، زیرا ممکن است در آن طرف مرز شناسایی شوند یا مرزبانان طالبان به دلیل اینکه محرم شرعی همراه ندارند، مانع از بازگشتشان به پاکستان شوند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بهشته شاهین به نبود امکان دسترسی مهاجران به کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان (UNHCR) هم اشاره کرد و افزود: «مهاجران برای اقامت طولانی‌تر در پاکستان به برگه یا کارت مهاجرت نیاز دارند؛ اما در حالی که آژانس پناهندگان سازمان ملل با شمار زیادی از مهاجران مصاحبه کرده، با گذشت ماه‌ها، هنوز از دریافت برگه مهاجرت خبری نیست تا دست‌کم بتوانند آزادانه در شهر تردد کنند و به امکانات عادی زندگی دسترسی داشته باشند.»
از سوی دیگر، عبدالوارث صبور غفوری، شهروند افغان که از ماه‌ها پیش در راولپندی پاکستان، در هتل اقامت دارند، به ایندیپندنت فارسی گفت که تعداد زیادی از مردم در هتل‌ها زندگی می‌کنند، در حالی که هزینه‌ها وحشتناک است. او افزود: «مهاجران به دلیل نداشتن اسناد مشخص اداره مهاجرت که در پلیس پاکستان ثبت شده باشد، نمی‌توانند خانه کرایه کنند.»
ماجرای آوارگی افغان‌ها در پاکستان به همین موارد خلاصه نمی‌شود. شماری از کسانی که اکنون در پاکستان به سر می‌برند، با داشتن پرونده‌های مهاجرت در کشورهای دوم، از طرف کشور میزبان برای تکمیل روند انتقالشان به پاکستان فراخوانده شده‌اند و برخی از این افراد، پس از سپری کردن ماه‌ها انتظار توام با دشواری، هنگامی که روند انتقالشان تکمیل می‌شود و آماده سفر به یک کشور اروپایی یا آمریکایی‌اند، پلیس پاکستان به شکل دیگری آن‌ها را آزار و اذیت می‌کند.
کیارنگ سعادت در این مورد گفت: «پلیس پاکستان در فرودگاه مهاجران افغان را که قرار است از پاکستان به مقصد اصلی خود پرواز کنند، با سختگیری و بهانه‌سازی به دردسر می‌اندازند تا از آن‌ها اخاذی کند.» او تصریح کرد: «پلیس پاکستان این افراد را در مورد چیزهای جزئی بازجویی و بعد بلیت سفرشان را باطل می‌کند و این کار چند روز پی‌درپی تکرار می‌شود تا طرف مجبور شود پول (رشوه) بدهد.»
او افزود: «یکی از چیزهای که پلیس در فرودگاه گیر می‌دهد، مدت اقامت شخص در پاکستان است و می‌پرسد که چرا هر دو ماه به مرز نرفته و در پاسپورتش مهر ورود دوباره نخورده است. در حالی که این افراد به دلیل خطر جدی امنیتی از افغانستان خارج می‌شوند و دوباره رفتن به آن سوی به مرز می‌تواند برایشان شدیدا خطرناک باشد.»
در همین حال، فعالان حقوق بشر، فعالان زنان و خبرنگاران که به امید رسیدن به یک کشور امن و ثبات و آرامش به پاکستان رفته و به کشورهای مختلف درخواست پناهندگی داده‌اند، می‌گویند روند انتقال افغان‌های در خطر به کشورهای مختلف، به دلیل بحران اوکراین به‌شدت کند شده است. بهشته شاهین با اشاره به وضعیت بد و بلاتکلیفی مهاجران افغان در پاکستان گفت: «وضعیت اوکراین قابل درک است، اما جهان نباید وضعیت دشوار مردم افغانستان را فراموش کند.»
کیارنگ سعادت نیز با اشاره به همین مشکلات، گفت: «از آغاز بحران اوکراین تاکنون، حتی کشورهای که پیش از این برای انتقال فعالان تحت‌خطر وعده داده بودند، به نحوی سکوت کرده‌اند و در پرونده‌های این افراد هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. او ادامه داد: «کشور اسپانیا که قرار بود شمار زیادی از فعالان اجتماعی در خطر در افغانستان را از طریق پاکستان تخلیه کند، در حال حاضر همه پرونده‌ها را رد و دلیل آن را رسیدگی به بحران اوکراین عنوان می‌کند.»
پس از آنکه طالبان، شماری از فعالان حقوق زنان و معترضان زن در افغانستان را بازداشت و شکنجه کرد، از آنان تعهد گرفت به فعالیت‌های اعتراضی خود خاتمه دهند و در مورد آنچه در بازداشتگاه‌های طالبان بر آنان گذشته است، حرفی نزنند. شماری از این زنان به دلیل نداشتن امنیت کافی در افغانستان اکنون به پاکستان پناه آورده‌اند و امیدوارند کشور دومی آن‌ها را بپذیرد؛ اما در حال حاضر این امکان بسیار ضعیف شده است.
با وجود همه مشکلات موجود برای افغان‌های مهاجر در پاکستان، این گروه از برخورد و رفتار مردم پاکستان با مهاجران افغان شکایت خاصی ندارند. بر خلاف شکایت‌های افغان‌های مقیم ایران از برخوردهای تحقیرآمیز برخی مردم، مهاجران افغان در پاکستان می‌گویند که مردم این کشور به مهاجران افغان واکنش خاصی نشان نمی‌دهند و با آن‌ها برخوردی معمولی دارند.
