قیمت آرد در ایران در کمتر از ۱۰ روز از کیلویی چهار هزار تومان به ۱۷ هزار تومان رسید و دولت هم به نانواها دستور داد با وجود این افزایش قیمت، اجازه ندارند نان را گران کنند.

سازمان حمایت از مصرف کنندگان  هم روز سه‌شنبه ششم اردیبهشت این افزایش قیمت را تائید، اما گفت این تصمیم باید از سوی ستاد تنظیم بازار محصولات کشاورزی نهایی شود.

روزنامه «کیهان» هم در قامت یکی از نخستین معترضان این تصمیم در شماره امروز خود نوشت که «تحولات قیمت آرد در روزهای اخیر نگرانی‌هایی را بوجود آورده است.» 

نگرانی مورد اشاره این روزنامه، دستوری است که به کارخانجات ماکارونی‌‌سازی، کیک، کلوچه و نشاسته ابلاغ شده و براساس آن قیمت آرد تحویلی به آنها دست‌کم پنج برابر خواهد شد.

چرا دولت این تصمیم را گرفت؟

افزایش ۵۷ درصدی قیمت گندم، حذف ارز ترجیحی، حذف رانت، مقابله با قاچاق آرد و حمله نظامی روسیه به اوکراین به عنوان پنج عامل اصلی افزایش قیمت آرد و محصولات مرتبط با آن در یک ماه گذشته در ایران اعلام شده است.

در جلسه روز دوشنبه پنجم اردیبهشت «ستاد اقتصادی» دولت هم اعلام شد این تصمیم با هدف «جلوگیری از قاچاق گندم به کشورهای همسایه و ضرورت بهینه‌سازی مصرف نان» اتخاذ شده و این تصمیم نباید منجر به افزایش «قیمت نان و گندم» شود.

روزنامه «کیهان» نیز هدف دولت از اتخاذ چنین تصمیمی را «حذف رانت» برخی کارخانجات ماکارونی‌سازی اعلام کرد که آرد یارانه‌ای تحویل گرفته و محصولات خود را صادر می‌کنند.

​​علیقلی ایمانی، ​​عضو شورای عالی قیمت‌ گذاری گندم هم وجود این «رانت» را تائید و گفت که «۳۰۰ هزار تن ماکارونی با آرد یارانه‌ای صادر می‌شود که سود حاصل از صادرات این محصول عاید عده‌ای خاص می‌شود.»

دولت ابراهیم رئیسی که با شعار مبارزه با فساد در ایران به قدرت رسیده است، حالا تصمیمی اتخاذ کرده که گران شدن نان یکی از اصلی‌ترین عواقب آن خواهد بود.

این دولت که ارز ترجیحی (۴۲۰۰ تومانی) را «رانت پنهانی» می‌دانست، با مجوز مجلس از بودجه ۱۴۰۱ حذف کرد تا پرواز آزاد قیمت نان و دارو در ایران را فراهم‌تر کند.

چه نوع آرد در ایران توزیع می‌شود؟

کارخانجات و نانوایی‌ها در ایران به طور معمول آرد مورد نیاز خود را از شرکت بازرگانی دولتی خریداری می‌کنند. این شرکت بازرگانی در حال حاضر سه نوع آرد در ایران توزیع می‌کند.

نوع اول آردی است که در اختیار نانوایی‌ها قرار می‌گیرد که براساس اعلام مقام‌های مسئول قیمت آن همچنان ثابت و کیلویی ۶۵٠ تومان است.

نوع دوم آردی است که در اختیار نانوایی‌های آزادپز (شامل نان‌های صنعتی، فانتزی و حجیم) قرار می‌گیرد که قیمت این آرد در حال حاضر کیلویی ٩٠٠ تومان است.

نوع سوم هم آردی است که در اختیار کارخانجات ماکارونی‌سازی، کیک، کلوچه، نشاسته و رشته پزی قرار می‌گیرد که قیمت آن از ۱۰ روز پیش پنج برابر افزایش داشته است.

افزایش مستقیم قیمت این نوع آرد که ناشی از حذف ارز ترجیحی است، بازار نان و محصولات مرتبط با گندم در ایران را متلاطم کرده و نوید افزایش دور جدید گرانی‌ها را می‌دهد.

افزایش قیمت آرد گندم چه عواقبی دارد؟

روزنامه «کیهان» به عنوان یکی از نخستین منتقدان این تصمیم، معتقد است که «هر اقدام اصلاحی به مقدمه‌‌سازی و پیش‌بینی عواقب آن نیاز دارد. نفس ایجاد شوک {حذف رانت و مقابله با قاچاق} آسیب زیادی وارد خواهد کرد و به بی‌اعتمادی دامن می‌زند.»

محمدرضا مرتضوی، رئیس ‌انجمن آردسازان ایران هم پیش‌بینی کرد قیمت هر کیلوگرم ماکارونی که در برندهای مختلف تاکنون بین ١٣ تا ١۵ هزار تومان بوده به ٢٨ تا ٣٢ هزار تومان برسد.

مرتضوی گفت با پنج برابر شدن نرخ آرد گندم تحویلی، قیمت ماکارونی در ایران دست‌کم دو برابر افزایش خواهد یافت.

در پی این افزایش قیمت همان‌طور که روزنامه «کیهان» هشدار داده است، گروهی از نانوایی‌ها به بهانه افزایش نرخ سوخت و دستمزد، اقدام به گران کردن محصولات خود کرده‌اند.

بیژن نوروزی مقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران هم با انتقاد از ثابت ماندن قیمت نان، درخواست افزایش رسمی و قانونی آن در نرخ‌نامه‌های سال ۱۴۰۱ را ارائه کرده است.

محسن لزومیان، رئیس اتحادیه نان‌های صنعتی اعلام کرد در آینده‌ای نه‌چندان قیمت هر کیلوگرم آرد برای تولید نان صنعتی به ۱۶ هزار تومان خواهد رسید که منجر به افزایش سه برابری هر عدد نان صنعتی خواهد شد.

قیمت آرد در ایران طی پنج سال گذشته به گفته برخی از فعالان حوزه آرد و نان بیش از هزار درصد رشد داشته که این تصمیم دولت موج تازه‌ای از گرانی نان را به همراه خواهد داشت.

سهم نان از سبد معیشتی باز هم کم خواهد شد

نان اصلی‌ترین ماده غذایی خانوارهای ایرانی است و از دیدگاه تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و دولت، نان پر اهمیت‌ترین محصول کشاورزی در ایران است.

در ایران سال‌هاست بالاترین میزان یارانه به نان اختصاص داده می‌شود. افزایش قیمت خرید تضمینی و رشد هزینه‌های تبعی خرید و تبدیل گندم و آرد و همچنین افزایش جمعیت، سال به سال هم میزان یارانه مورد نیاز به این محصول را افزایش داده است.

در ايران به طور متوسط ۴۶.۲ درصد از كل انرژی مصرفی روزانه يك نفر شهری و ۵۹.۳ درصد از كل انرژی مصرفی روزانه يك نفر روستای را نان تشکیل می‌دهد.

نتایج یک مطالعه دانشگاه تربیت مدرس نشان می‌دهد از سال ۱۳۹۷ تاکنون شاخص امنیت غذایی خانوارهای ایرانی به طرز قابل تاملی کاهش یافته و پیش بینی‌ها برای سال‌های آینده نیز حاکی از ادامه این روند است.

نان که یکی از ستون‌های اصلی امنیت غذایی در ایران است حالا با این تصمیم دولت ابراهیم رئیسی، قیمت آن بال و پر تازه‌ای برای پرواز از سفره مردم و تشدید کاهش امنیت غذایی در ایران پیدا کرده است.