آمارها نشان می‌دهد که همچنان لوازم یدکی خودرو، مواد غذایی، قطعات یارانه و لوازم خانگی، بیشترین سهم کالاهای قاچاق شده به ایران را تشکیل می‌دهند، کالاهایی که مشخص نیست آیا قوانین جدید در مورد جرم‌انگاری برای خدمات پس از فروش کالاهای قاچاق، اثری بر آن خواهد داشت یا خیر.

آن‌طور که سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفته، حدود ۱۰ درصد از کل یافته‌های قاچاق در سال ۱۴۰۰ متعلق به لوازم یدکی خودرو بوده است. طبق گزارش ایرنا، قطعات یارانه و لوازم خانگی نیز پس از مواد غذایی به ترتیب ۸.۵ و ۸ درصد از یافته‌های قاچاق را به خود اختصاص داده‌اند.

این سه گروه کالا که در صدر کالاهای قاچاق شده به ایران قرار دارند، دقیقا شامل کالاهایی می‌شوند که عرضه و فروش آن‌ها در بازار نیازمند خدمات پس از فروش است. حالا دولت امیدوار است با اصلاحی که در قانون مبارزه با قاچاق در فروردین سال جاری انجام داد، بر میزان ورود غیرقانونی آن‌ها به کشور اثر بگذارد.

دولت با اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در فروردین سال جاری‌، اعلام کرد از این پس شرکت‌هایی که خدمات پس از فروش برای کالاهای قاچاق ارائه کنند، مجرم شناخته خواهند شد. در این زمینه اعلام شده بود که به دلیل افزایش شرکت‌های نامعتبر در زمینه ارائه خدمات پس از فروش، بسیاری از اقلام قاچاق به ظاهر دارای خدمات پس از فروش می‌شدند که این موضوع تمایل مردم به خرید این کالا را افزایش داده بود و بر انگیزه قاچاق آن‌ها می‌افزود.

با این حال، برخی برآوردها حاکی از آن است که گروه‌هایی از کالاهای قاچاق، سهم بالایی از بازار را در اختیار دارند. امیرمحمد پرهام‌فر، مدیرکل دفتر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، چند ماه پیش در برنامه تلویزیونی گفت‌وگوی ویژه خبری گفت: «بیش از ۶۰ درصد لوازم یدکی خودرو در اختیار تولیدات تقلبی و غیراستاندارد است، یعنی تولید فاقد کیفیت که در سامانه جامع تجارت ثبت نشده است.»

ثبت نشدن در سامانه جامع تجارت به معنای قرار گرفتن این کالاها در محدوده بازار کالاهای قاچاق و غیررسمی است. لوازم یدکی خودرو که سهم زیادی از قاچاق کالا را به خود اختصاص داده‌اند، به‌طور مشخص با ایمنی خودرو و جان مردم ارتباط دارند؛ کالاهایی که نه تضمینی برای کیفیت آن وجود دارد و نه تضمینی برای خدمات پس از فروش آن.

بر اساس گفته سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا، سهم قاچاق مواد غذایی نیز همچون گذشته بالا است و در مجموع ۹ درصد از کل یافته‌های قاچاق را به خود اختصاص می‌دهد. ارزش مواد غذایی قاچاق کشف شده در سال گذشته حدود دو میلیارد تومان بوده است.

اما این اعداد و ارقام از کالاهای قاچاق در حالی ارائه می‌شود که طبق گزارش مجلس در هیئت تحقیق و تفحص که پیش از این تهیه کرده بود، حدود ۹۵ درصد کالاهای قاچاق به بازارهای داخل راه پیدا می‌کنند. بر اساس همین گزارش، حجم قاچاق می‌تواند بیش از ۳۵ درصد واردات را تشکیل دهد و کشف آن نیز نزدیک به ۴ درصد است. این به آن معناست که آمار و ارقامی که از یافته‌های قاچاق اعلام می‌شود، سهم کوچکی از میزان واقعی قاچاق کالا به ایران و سهم آن‌ها در بازار را نشان می‌دهد.

حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در گفته‌های خود به سهم قاچاق کالا از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مرزی اشاره کرده و ساماندهی بازارچه‌های مرزی را گامی در جهت تبادل قانونی کالا برشمرده است. این در حالی است که حدود دو سال قبل کمیسیون اقتصادی مجلس، گزارشی درباره ناکارآمدی دولت در مقابله با قاچاق کالا و ارز به قوه قضاییه ارسال کرد که طبق آن اعلام شد بیش از ۹۵ درصد کالاهای قاچاق در قالب رویه‌های رسمی و از مبادی رسمی وارد ایران می‌شود.