بسیاری از ما نام «نهنگ ۵۲ هرتزی» را شنیده‌ایم؛ نهنگی که به تنهاترین نهنگ جهان معروف است و در اعماق اقیانوس، تنها سیر می‌کند و آواز می‌خواند. آواز او از نظر فرکانس با نهنگ‌های دیگر متفاوت، و به همین دلیل هم قابل شناسایی است. صدای این نهنگ را نخستین بار در سال ۱۹۸۹ موسسه اقیانوس‌شناسی «وودزهال» ثبت کرد و دوسال طول کشید تا محققان منشاء صدا را که یک نهنگ بود، کشف کنند.

ضبط صدای «نهنگ ۵۲ هرتزی» تاکنون الهام‌بخش بسیاری از آهنگ‌سازان بوده است و از آن در قطعات‌شان استفاده کرده‌اند. از معروف‌ترین این قطعات، موسیقی حزن‌انگیز Whale از Iday، هنرمند روسی است. 

اما نهنگ ۵۲ هرتزی تنها پیوند اعماق دریا با موسیقی نبوده است. در سراسر طبیعت و صداهایی که از آن منشا می‌گیرند، تا امروز بارها و بارها در پروژه‌های موسیقی، به‌خصوص در پروژه‌هایی بر پایه موسیقی «محیطی» (Ambient) به کار گرفته شده‌اند. بعضی از آن‌ها اهداف صرف موسیقیایی را دنبال می‌کنند، ولی بعضی دیگر می‌خواهند پیامی را از طریق خلق موسیقی انتقال دهند. مثلا گروه پژوهشی Climate Music سال‌ها است که با هدف جلب توجهات به تغییرات آب‌وهوا و گرمایش زمین، هنرمندان و دانشمندان را دور یک میز جمع کرده است تا با خلق موسیقی، تغییرات و بحران‌هایی را که دامن‌گیر طبیعت شده است، به جهانیان انتقال دهد.

در همین زمینه، به تازگی دنیای علم و موسیقی خبر از پروژه هیجان‌انگیزی داده است که درست مثل موسیقی نهنگ ۵۲ هرتزی، از قلب اقیانوس می‌آید. این‌بار ماجرا از سواحل «ریو د لا پلاتا» تا اقیانوس هند و به دست دو برادر که در مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا کار می‌کنند، رقم خورده است. «رایان واندرمولن» و برادرش در این مرکز ۱۸ ماه روی پروژه تبدیل داده‌های تصویری اقیانوس به نت‌های موسیقی کار کرده‌اند. 

هدف این پروژه نه تنها خلق یک اثر هنری، بلکه انتقال پیچیدگی‌های یک اکوسیستم بزرگ و در حال تغییر به انسان، از طریق تجربه شنیداری و موسیقی است. واندرمولن درباره استفاده از موسیقی در این پروژه می‌گوید که موسیقی گسترده و پویا است و توانایی این را دارد که انسان‌ها را با تمام تفاوت‌هاشان به هم متصل کند و به درک مشترک برساند. 

واندرمولن سمفونی اقیانوس‌شناسی را با الهام از تصاویر رنگی اقیانوسی از «ریو د لا پلاتا» آغاز کرد که خالق این سمفونی را در ابتدای راه شگفت‌زده کردند. «توده‌های رسوبی زیبایی که از ساحل سرچشمه گرفته‌اند و چرخش‌های مارپیچی و دیوانه‌کننده»، تعبیری است که واندرمولن درباره این تصویرها به کار می‌برد. این تصاویر، این دو برادر را مجاب کرد تا با استفاده از تصویرهای ماهواره‌ای، داده‌های آن‌ها را تجزیه و تحلیل کنند و برای بیان تغییراتی که در تصاویر مشاهده می‌کردند، از موسیقی استفاده کنند.  

البته تولید یک سمفونی از تغییرات اقیانوس ایده برادر رایان، یعنی جان واندرمولن بود. جان که پیش از این نیز دستی بر آتش تولید موسیقی دیجیتال داشت، پیشنهاد کرد که با استفاده از یک نرم‌افزار رابط برنامه‌نویسی، داده‌ها را به نت‌های موسیقی ترجمه کند و از دل آن‌ها یک سمفونی باشکوه بیرون بکشد. نکته جالب این است که داده‌ها درست مانند تصاویر ثبت شده از اقیانوس، وقتی به موسیقی تبدیل می‌شدند، دارای هارمونی بودند. 

مطالعه رنگ اقیانوس‌ها به دانشمندان کمک می‌کند تا درک بهتری از «فیتوپلانکتون» و تاثیر آن‌ها بر سیستم زمین به دست آورند؛ ماموریتی که به عهده آزمایشگاه اکولوژی اقیانوس گدارد است. واندرمولن می‌گوید که ریشه تمام چیزهایی که ما با چشمان خود می‌بینیم، در نتیجه حساسیت گیرنده‌های نوری قرمز، سبز، و آبی بر روی «فوتون»‌هایی است که از اطراف ما منعکس می‌شوند. هنگامی که به یک شیء نگاه می‌کنیم، نور وارد چشم ما می‌شود و سلول‌های مخروطی ما را تحریک می‌کند. سپس مغز ما سیگنال‌های این سلول‌ها را تفسیر می‌کند تا رنگ درک‌شده یک شیء را ببینیم. در ناسا، برخی از ماهواره‌های رصد زمین، این توانایی را دارند که مانند سلول‌های مخروطی انسانی، به طول‌موج‌های خاص نور واکنش نشان دهند و رنگ اقیانوس را با وضوحی بالاتر از آنچه انسان قادر به دیدن آن است، تشخیص دهند.

برادران واندرمولن با استفاده از این فناوری شروع به بررسی و جداسازی اجزای طول‌موج کردند. آن‌ها این سمفونی اقیانوسی را بر اساس یافته‌هایی ساختند که متمرکز بر داده‌های یک ساله ماهواره Aqua-MODIS  و از مجموعه‌ ۳۲ روزه کلروفیل آ (شکل خاصی از کلروفیل که در فتوسنتز استفاده می‌شود) استخراج شده بود. 

اما تحقیقات این دو برادر به آمریکای جنوبی ختم نشد و اقیانوس هند در شمال غربی استرالیا نیز توجه آن‌ها را جلب کرد. جان واندرمولن تغییرات اقیانوس در این منطقه را به خامه قهوه تشبیه می‌کند؛ تغییراتی که الهام‌بخش جان مولن برای خلق یک والس اسرارآمیز بودند. 

این قطعات شگفت‌انگیز در صفحه Soundcloud ناسا منتشر شده‌اند و اجرای آن‌ها به همراه پردازش تصویری نیز در کانال یوتیوب ناسا موجود است. اما برادران واندرمولن می‌گویند که آن‌ها هم‌اکنون در آغاز راه یک پروژه بزرگ قرار دارند. این دو برادر امیدوارند بتوانند دست به خلق آثار موسیقیایی بیشتر با استفاده از داده‌های طبیعت بزنند؛ داده‌هایی که تنها به اقیانوس محدود نمی‌شوند و در کل منظومه شمسی وجود دارند.