با ابلاغ رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران، نرخ عوارض آزادراه‌ها در ایران تا ۱۰۱ درصد افزایش یافت. در پی این افزایش، عوارض آزادراه تهران-شمال بین ۹۴ تا ۱۳۴ هزار تومان خواهد شد.

بر این اساس، عوارض آزادراه کنارگذر غربی اصفهان با ۲۷.۵ درصد افزایش به ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان، عوارض آزادراه کاشان-اصفهان با ۱۰۱ درصد افزایش به ۲۰ هزار تومان و عوارض آزادراه زنجان- تبریز با رشدی ۴۰ درصدی به هفت هزار تومان رسید. عوارض آزادراه ساوه-سلفچگان با ۲۴.۴ درصد رشد، ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان است و عوارض آزادراه قزوین-رشت با افزایشی ۱۶.۷ درصدی به ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان می‌رسد. عوارض آزادراه خرم‌آباد- پل زال هم با ۲۶ درصد افزایش، ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان شده است.

براساس ابلاغ وزیر راه و شهرسازی، عوارض آزادراه تهران-پردیس هم با رشدی ۲۴.۴ درصدی به هفت هزار و ۵۰۰ تومان رسید و عوارض آزادراه‌ همت-کرج ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان شد.

در این ابلاغیه، برای پرداخت عوارض مهلتی هفت روزه تعیین شده است و در صورت پرداخت نکردن عوارض، این نرخ به‌ صورت پلکانی محاسبه خواهد شد.

عباس بیات سرمدی، مدیرکل بهره‌برداری آزادراه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل ایران در توجیه این افزایش قیمت گفت: «افزایش عوارض آزادراهی باید هر سال انجام شود در حالی که آخرین افزایش قیمت عوارض مربوط به سال ۱۳۹۹ است.» به گفته بیات سرمدی، شرکت‌های بهره‌‌بردار آزادراهی طبق قانون، می‌توانند «تا ۱۵ درصد عوارض دریافتی را برای تعمیر و نگهداری هزینه کنند و ۱۰ درصد را به حقوق و دستمزد کارکنان خود اختصاص دهند».

ایران در حال حاضر ۲۸ آزادراه دارد كه از این تعداد، عوارض ۱۰ آزادراه به صورت الكترونیكی و ۱۸ آزادراه دیگر به صورت دستی اخذ می‌شود.

بر اساس تبصره ۱۸ بند ۱ قانون بودجه ۱۴۰۱، وزارت راه، پلیس و شركت‌های بیمه‌گر موظف‌ شدند تا انتهای خرداد ۱۴۰۱ پرداخت عوارض در همه آزادراه‌ها را الكترونیكی كنند. این در حالی است که بر اساس اعلام خبرگزاری فارس، در حال حاضر ۴۵ درصد کاربران با وجود عبور از آزادراه، در سامانه الکترونیک پرداخت نمی‌کنند.

آن‌طور که گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد، اغلب آزادراه‌ها در ایران با مشاركت بانک‌ها و بخش خصوصی و نیمه‌دولتی ساخته شده‌اند که بنیاد مستضعفان و قرارگاه خاتم‌الانبیا از مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند.

افزایش نرخ عوارض جاده‌ای در شرایطی ابلاغ می‌شود که ایران یکی از پرتلفات‌ترین کشورهای منطقه در حوادث رانندگی است و استاندارد نبودن جاد‌ه‌ها از جمله عوامل این حوادث محسوب می‌شود.

سرمدی علت این مسئله‌ را «تناسب نداشتن» مبلغ عوارض با هزینه‌ جاری آزاد‌راه‌ها می‌داند که «باعث می‌شود كیفیت نگهداری آزادراه‌ها كاهش پیدا كند». او می‌افزاید که به علت کاهش سود آزاد‌راه‌ها، «متاسفانه در دو سه سال اخیر، اشتیاق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای مشارکت در ساخت آزادراه‌ها به شدت كاهش پیدا كرد».

به گفته سرمدی، «باید میان تورم و هزینه‌ها تناسب وجود داشته باشد اما به دلیل جلوگیری از بروز نارضایتی مردمی، نرخ افزایش عوارض كمتر از نرخ تورم است».

روزنامه تعادل هم پیش‌تر در گزارشی نوشته بود که «درآمد آزادراه‌ها از رقم پیش‌بینی‌شده سرمایه‌گذار‌ها کمتر است زیرا در مجاورت آزادراه‌ها، راه‌هایی وجود دارد که عبور از آن‌ها رایگان است و کاربران استفاده از این راه‌ها را ترجیح می‌دهند». این روزنامه به نقل از یک فعال حوزه ساخت آزاد‌راه‌ها نوشت: «آزادراه‌هایی در ایران ساخته شده‌اند که هزینه-درآمد آن‌ها سربه‌سر نشده که یکی از آن‌ها آزادراه کنارگذر شمالی مشهد است؛ این آزادراه یکی از نمونه‌های زیان‌ده بین آزادراه‌های ساخته شده است.»

براساس گزارش دیگری که خبرگزاری موج در سال ۱۳۹۷ منتشر کرد، آزادراه‌های خصوصی در ایران ۴۷۰ گیت دارند و در سه آزادراه دولتی نیز نزدیک به ۶۰ گیت عوارض وجود دارد. این خبرگزاری‌ هم نوشت که در حال حاضر، در برخی بزرگراه‌ها، هزینه با درآمد همخوانی ندارد و همین مسئله به کاهش کیفیت این بزرگراه‌ها در ایران منجر شده است.